«در این روز، بیش از هر زمان دیگری، با قاطعیت و اطمینان در کنار عدالت می‌ایستم؛ همان‌طور که همیشه ایستاده‌ام» و «اظهارنظری درباره شیوه‌های تهدیدآمیز مافیایی ندارم.» این‌ها سخنان «فرانچسکا آلبانیز» گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور فلسطین بود که روز چهارشنبه در واکنش به تصمیم دولت «دونالد ترامپ» برای اعمال تحریم علیه او بیان کرد.

روزنامه «العربی الجدید» می‌نویسد: تحریم آلبانیز را سازمان ملل «سابقه‌ای خطرناک» توصیف کرد، چراکه این نخستین بار است یک مسئول سازمان ملل به دلیل مواضعش درباره جنگ جاری در غزه که هدف تحریم‌های آمریکا قرار می‌گیرد.

اما چنین تصمیمی در چارچوب حمایت بی‌قید و شرط دولت ترامپ از اسراییل و تلاش برای بی‌اعتبار کردن هرگونه انتقاد از آن‌ها با اتهام آماده‌ «یهودستیزی» چندان دور از انتظار نیست. 

از ابتدای ورود ترامپ به کاخ سفید، دولت او عملا جنگی علیه آلبانیز جنگ به راه انداخت. چرا که این مقام ایتالیایی از زمان آغاز جنگ، به یکی از صداهای برجسته در سطح بین‌المللی برای مقابله با نسل‌کشی اسراییل تبدیل شد و بی‌پرده، جنایات و کشتار وحشیانه غیرنظامیان در غزه را محکوم کرد. اما از نگاه دولت آمریکا، این صدا، نه فریاد عدالت، بلکه نشانه‌ای از «یهودستیزی» و «حمایت از حماس» تلقی می‌شود. درست به همین دلیل، واشنگتن در ماه می نیز با تمدید مأموریت آلبانیز در سازمان ملل مخالفت کرد و دلیل آن را «یهودستیزی» او دانست.

تحریم‌های جدید را می‌توان حمله‌ای مستقیم به سازوکارهای سازمان ملل و تهدیدی آشکار علیه گزارشگران ویژه این سازمان دانست؛ به‌ویژه اگر، همچون آلبانیز، اقدام به افشاگری علیه اسراییل و جنایات آن در فلسطین و نقش هم‌دستانه آمریکا زده باشند. آلبانیز از معدود چهره‌های بین‌المللی بود که به‌صراحت آنچه در غزه جریان دارد را «نسل‌کشی» خواند و کشورهایی را که از اجرای حکم دادگاه کیفری بین‌المللی برای بازداشت «بنیامین نتانیاهو» خودداری کردند، مورد انتقاد قرار داد.

تحریم‌هایی که آمریکا علیه آلبانیز در واکنش به گزارش‌های او درباره نسل‌کشی اسراییل، اعمال کرده، از دید سخنگوی سازمان ملل، «استفان دوجاریک» «سابقه‌ای خطرناک» و تلاشی برای ممانعت از پیگرد جنایات جنگی اسراییل است. دوجاریک اعلام کرد که اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه گزارشگران ویژه یا هر کارشناس و مقام سازمان ملل «غیرقابل‌قبول» است.

در این میان، سناتور «مارکو روبیو» اعلام کرد که علت تحریم آلبانیز، حمایت او از دادگاه کیفری بین‌المللی است؛ دادگاهی که آمریکا سال گذشته نیز چهار قاضی آن را به‌خاطر رسیدگی به پرونده‌هایی مرتبط با آمریکا و اسراییل تحریم کرده بود؛ ، از جمله در پرونده صدور حکم بازداشت نتانیاهو و وزیر جنگ پیشین اسراییل «یوآف گالانت» بابت ارتکاب جنایات جنگی در غزه. «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا در بیانیه‌ای در چهارشنبه گذشته گفت که آمریکا آلبانیز را به دلیل همکاری مستقیم با دادگاه در تلاش برای پیگرد مقامات آمریکایی یا اسراییلی تحریم کرده و او را برای تصدی مقام گزارشگر ویژه سازمان ملل «فاقد صلاحیت» می‌داند.

وی افزود: «کارزار سیاسی و اقتصادی‌ای که آلبانیز علیه ایالات متحده و اسراییل به راه انداخته، دیگر تحمل نخواهد شد. ما به اتخاذ هر اقدام ضروری در این زمینه ادامه خواهیم داد». روبیو همچنین مدعی شد آلبانیز در «فعالیت‌هایی مغرضانه و مخرب» مشارکت داشته و او را به «یهودستیزی آشکار» و «حمایت از تروریسم» متهم کرد. او گفت: «ما همیشه از حق شرکایمان (اسراییل) برای دفاع از خود حمایت خواهیم کرد».

 تشدید فشارها علیه فرانچسکا آلبانیز

افزایش فشارهای سیاسی علیه فرانچسکا آلبانیز بی‌ارتباط با مواضع صریح و پیوسته‌ی او در دفاع از حقوق فلسطینی‌ها، به‌ویژه در نوار غزه نیست. در مارس 2024، آلبانیز گزارشی با عنوان «کالبدشکافی نسل‌کشی» به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارائه کرد که در آن، ضمن تعریف نسل‌کشی از منظر حقوق بین‌الملل، مجموعه‌ای از شواهد و داده‌ها درباره اقدامات اسراییل—از جمله حملات علیه غیرنظامیان، محاصره و گرسنگی‌دادن عمدی—را ارائه داد؛ اقداماتی که از نظر او واجد معیارهای تعریف نسل‌کشی هستند. نتیجه گزارش او این بود که دلایل منطقی و مستندی وجود دارد که نشان می‌دهد اسراییل در غزه مرتکب نسل‌کشی شده است. او خواستار ارجاع پرونده به دادگاه کیفری بین‌المللی، تحریم مقامات اسراییلی و اقدام فوری برای پایان‌دادن به محاصره غزه شد.

آلبانیز روز پنجشنبه در واکنش به تصمیم آمریکا، در یک نشست خبری در لیوبلیانا -پایتخت اسلوونی- گفت که تحریم‌های آمریکا علیه او «با هدف تضعیف مأموریتش طراحی شده‌اند». او تأکید کرد: «به انجام وظایفی که بر عهده دارم ادامه خواهم داد»، حتی اگر این کار «چالش‌برانگیز» باشد. وی همچنین چهارشنبه شب در پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در این روز، بیش از هر زمان دیگری، با قاطعیت و اطمینان در کنار عدالت ایستاده‌ام؛ همان‌طور که همیشه ایستاده‌ام» و «نظری درباره روش‌های تهدیدآمیز مافیایی ندارم. مشغول یادآوری تعهدات کشورهای عضو در قبال توقف نسل‌کشی و مجازات بهره‌برداران از آن هستم». او در ادامه این پست، ضمن بازنشر مجموعه‌ای از توییت‌های حمایت‌آمیز از دادگاه کیفری بین‌المللی، نوشت که از کشوری می‌آید که یکی از بنیان‌گذاران دادگاه بوده است (اشاره به پیمان رم)، «کشوری که در آن وکلا و قضات برای عدالت، بهایی گزاف پرداخته‌اند، و در بسیاری از موارد، جان خود را فدا کرده‌اند». او افزود: «قصد دارم به این سنت احترام بگذارم.»

اعمال تحریم‌ها از سوی آمریکا همزمان با حضور بنیامین نتانیاهو در واشنگتن صورت گرفت؛ اقدامی که نشانه‌ای روشن از حمایت بی‌قید و شرط آمریکا از حملات اسراییل به غزه بود. آلبانیز پیشتر ادعاهای مربوط به یهودستیزی را رد کرده بود. او در مصاحبه‌ای با «بی‌بی‌سی» در اکتبر گذشته گفته بود: «چنین اتهام‌ها و تخریب‌هایی را جدی نمی‌گیرم، اما می‌دانم که مسئله اصلا شخصی نیست. نیاکان من هم این را می‌دانستند. همچنین می‌دانم که این کشورهایی که مرا به یهودستیزی متهم می‌کنند، هیچ‌گاه به تعهداتشان نسبت به حقوق بین‌الملل پایبند نبوده‌اند».

سناتور مارکو روبیو نیز مدعی شد که آلبانیز با ارسال «نامه‌های تهدیدآمیز» به شماری از شرکت‌های آمریکایی، بی‌احترامی به آمریکا نشان داده است. این ادعا پس از آن مطرح شد که آلبانیز از ده‌ها شرکت چندملیتی خواست روابط خود با اسراییل را قطع کنند. او به آن‌ها هشدار داد که در صورت تداوم همکاری با اسراییل، ممکن است در جرایم جنگی در غزه و کرانه باختری شریک شناخته شوند. او گفت این شرکت‌ها «از اقتصاد اشغال غیرقانونی، آپارتاید و اکنون نسل‌کشی در سرزمین‌های اشغالی فلسطین بهره‌مند شده‌اند.»

اسراییل گزارش او را به‌شدت رد کرد و آن را «بی‌اساس» خواند و اعلام کرد که «جایگاه آن در زباله‌دان تاریخ خواهد بود.» آلبانیز همچنین در ماه فوریه گذشته، طرح ترامپ برای تسلط بر غزه و اخراج ساکنان آن را محکوم کرد و در یک نشست خبری گفت: «این طرح کاملا غیرقانونی، غیراخلاقی و غیرمسئولانه است، چراکه بحران منطقه‌ای را شدیدتر خواهد کرد.»

پیشتر، در فوریه 2023، گروهی از 18 نماینده کنگره آمریکا خواستار برکناری فرانچسکا آلبانیز از سمتش شده بودند و مدعی بودند که او «سوگیری آشکاری علیه اسراییل» دارد. در 13 فوریه 2024 نیز وزارت خارجه اسراییل اعلام کرد که ورود آلبانیز به سرزمین‌های اشغالی ممنوع شده است.

بدون تردید، اقدام اخیر آمریکا واکنش‌های تندی را از سوی کسانی در پی خواهد داشت که خواهان پاسخ‌گویی درباره شمار شهدای حملات اسراییل به نوار غزه هستند. فرانچسکا آلبانیز همواره استدلال کرده است که دولت‌های غربی در حمایت از حقوق فلسطینیان در سرزمین‌های اشغالی کاری درخور انجام نمی‌دهند. مواضع صریح او، حمایت گسترده‌ای را از سوی کسانی جلب کرده که سران اسراییل و آمریکا را به سوء‌استفاده از اتهام یهودستیزی برای ساکت‌کردن صداها متهم می‌کنند.

آلبانیز بارها تأکید کرده که با همه اشکال نژادپرستی، از جمله یهودستیزی، مخالف است و تفسیر حملات 7 اکتبر 2023 به‌عنوان مصداقی از یهودستیزی را «پوششی برای پنهان‌کردن واقعیت سیاسی» دانسته است. بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، منتقدان او به برخی از اظهارات گذشته‌اش اشاره می‌کنند؛ از جمله سخنی که در سال 2014 گفته بود و در آن بیان کرده بود «لابی یهودی» بر تصمیمات دولت آمریکا درباره اسراییل و فلسطین تأثیرگذار است.

«آگنس کالامار» رییس سازمان عفو بین‌الملل و گزارشگر ویژه پیشین سازمان ملل، در گفت‌وگویی با بی‌بی‌سی در روز پنجشنبه گذشته گفت که از تصمیم اعمال تحریم علیه آلبانیز «شوکه» شده است. او گفت: «تمام دولت‌هایی که به نظم مبتنی بر قانون و ساختارهای حقوق بین‌الملل باور دارند، باید هر کاری از دست‌شان برمی‌آید انجام دهند تا اثرات این تحریم‌ها بر فرانچسکا آلبانیز را کاهش دهند و از ادامه آن جلوگیری کنند.»

فرانچسکا آلبانیز آثار متعددی درباره وضعیت حقوقی فلسطین و اسراییل منتشر کرده است. از جمله آن‌ها، کتاب «پناهجویان فلسطینی در حقوق بین‌الملل» (2020) است که تحلیلی جامع از وضعیت حقوقی پناهجویان فلسطینی از زمان آغاز اشغال سرزمین فلسطین و تأسیس اسراییل در سال 1948 ارائه می‌دهد.

او در سال 2020 در تأسیس «شبکه جهانی مسئله فلسطین» مشارکت داشت؛ شبکه‌ای که با همکاری بنیاد «أرض» در اَمان شکل گرفت و اکنون بیش از 100 عضو از 22 کشور جهان دارد. هدف این شبکه، ارائه تحلیل‌های تخصصی حقوقی درباره وضعیت پناهجویان فلسطینی و پشتیبانی از آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی (آنروا) است.

در سال 2024، آلبانیز به همراه تیم این شبکه، سندی داخلی با عنوان «برنامه ده‌ماده‌ای» تدوین کرد که هدف آن بازگرداندن کمک‌های مالی کشورهای غربی به آنروا بود؛ کمک‌هایی که برخی دولت‌ها تصمیم به تعلیق آن گرفته بودند. در این سند، پیشنهادهایی مطرح شده بود؛ از جمله هشدار درباره احتمال موج جدیدی از «پناهجویی غیرقانونی» به اروپا، اعمال فشار بر پارلمان‌های اروپایی، و بهره‌گیری از روایت‌ها و تصاویر انسانی میدانی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی.

در 26 مارس 2024، فرانچسکا آلبانیز گزارشی به کشورهای عضو سازمان ملل ارائه کرد و در آن گفت: «دلایل معقولی برای باور به تحقق حداقلی وجود دارد که نشان می‌دهد علیه فلسطینیان، به‌عنوان یک گروه، در غزه جنایت نسل‌کشی رخ داده است.» او همچنین در 31 اکتبر 2024، هنگام ارائه گزارشی دیگر درباره نقض حقوق فلسطینیان توسط اسراییل، خواستار بازنگری یا تعلیق عضویت اسراییل در سازمان ملل شد، تا زمانی که به نقض قوانین بین‌المللی پایان دهد و اشغالگری را متوقف کند.

آلبانیز آثار متعددی درباره مسئله پناهجویان فلسطینی نوشته است؛ مسئله‌ای که طولانی‌ترین و پایدارترین بحران پناهجویی از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون به شمار می‌رود. او در همکاری با «لیکس تاکنبرگ»، کتابی با عنوان «پناهجویان فلسطینی در حقوق بین‌الملل» (ژوئن 2020) تألیف کرده است که روایت حقوقی و تاریخی دقیقی از وضعیت این گروه پناهجویی از آغاز تا امروز ارائه می‌دهد. این کتاب وضعیت پناهجویان فلسطینی را در حدود 60 کشور جهان بررسی می‌کند و چارچوبی برای تقویت حمایت بین‌المللی از آن‌ها و یافتن راه‌حل‌هایی برای پایان‌دادن به رنج این جمعیت پیشنهاد می‌دهد.

فارس