ترکیه که در ابتدا عضو برنامه بین المللی جنگنده اف-35 آمریکا بود، پس از تنش های سیاسی با واشنگتن به ویژه بر سر خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 روسی، در سال 2019 از این برنامه کنار گذاشته شد. این اقدام، آنکارا را با بحران تأمین جنگنده های پیشرفته مواجه کرد و به سرعت مسیر توسعه بومی را در پیش گرفت.

مقامات نظامی غربی معتقدند حذف ترکیه از پروژه اف-35، نقطه عطفی در راهبرد دفاعی این کشور بود که باعث شد تمرکز بیشتری بر فناوری های داخلی داشته باشد. نتیجه این تصمیم، آغاز پروژه جنگنده نسل پنجم TF-X بود که بعداً به نام Kaan شناخته شد.

معرفی جنگنده Kaan

جنگنده Kaan که توسط شرکت TAI (Turkish Aerospace Industries) طراحی و توسعه یافته، اولین بار در 21 فوریه 2024 در پایگاه هوایی آکینجی آنکارا با موفقیت پرواز کرد. این پرواز به مدت 13 دقیقه و در ارتفاع 8,000 فوت انجام شد. تا سال 2028 از موتورهای آمریکایی F110 استفاده خواهد کرد، اما از اوایل دهه 2030 قرار است موتور بومی TF35000 جایگزین شود.

مشخصات فنی و طراحی ظاهری

* طراحی آیرودینامیک پیشرفته با سطح صاف و زوایای شکسته برای کاهش بازتاب راداری

* طول: 21 متر، دهانه بال: 14 متر، ارتفاع: 6 متر

* دو موتور با رانش بالا

* استفاده از مواد مرکب سبک، آلیاژ آلومینیوم و تیتانیوم برای کاهش وزن و افزایش استحکام

* بدنه دارای ساختار پنهان کارانه (Stealth)

موتور بومی TF35000

این موتور که توسط شرکت TEI طراحی شده، از سال 2025 وارد مراحل آزمایش خواهد شد و قدرت رانش آن با پس سوز به 35000 پاوند می رسد. این موتور یکی از عناصر کلیدی برای کاهش وابستگی به فناوری خارجی و تضمین استقلال استراتژیک ترکیه در حوزه پیشران هاست.

رادار و سیستم های الکترونیکی

* رادار AESA ساخت شرکت Aselsan با نام MURAD با برد کشف 250 تا 300 کیلومتر

* سیستم های جنگ الکترونیک مجتمع (EW) شامل هشدار موشک، هشدار لیزری و سیستم اختلالگر دیجیتال

* سامانه IRST و EOTS برای کشف اهداف بدون رادار از فاصله بیش از 80 کیلومتر

* سنسورهای هشداردهنده با پوشش 360 درجه

* نمایشگر بزرگ درون کابین و نمایشگر روی کلاه خلبان (Helmet-Mounted Display)

* رایانه های پرسرعت ساخت TÜBİTAK BiLGEM

قابلیت حمل تسلیحات

تسلیحات هوا به هوا:

* موشک راداری دوربرد گوک هان با برد 200 کیلومتر (در حال توسعه)

* موشک گوک دوغان مشابه AIM-120 با برد 100 کیلومتر

* موشک فروسرخ بوزدوغان مشابه AIM-9X با برد 20 کیلومتر

* پشتیبانی از موشک های خارجی مانند AIM-120 AMRAAM و AIM-9X Sidewinder

جنگنده Kaan می تواند در پیکربندی پنهان کارانه، چهار موشک راداری و چهار موشک فروسرخ را در داخل بدنه حمل کند.

تسلیحات هوا به سطح:

* موشک کروز SOM با برد 250 کیلومتر

* موشک ضد رادار Akbaba (بر پایه موشک HARM آمریکایی)

* بمب های هدایت شونده HGK با کیت ماهواره ای برای بمب های سری Mark 82/83/84

* بمب های هدایت لیزری Tebber

* بمب های بالدار KGK با برد 60 تا 80 کیلومتر

تولید و صادرات

جنگنده Kaan اکنون وارد مرحله ساخت نمونه های عملیاتی شده است. ترکیه برای شروع، 20 فروند از این جنگنده را برای استفاده داخلی سفارش داده و اندونزی نیز به عنوان اولین مشتری خارجی آن معرفی شده است.

هم زمان، مذاکرات با کشورهایی مانند پاکستان، آذربایجان، عربستان و امارات برای صادرات یا تولید مشترک این جنگنده در جریان است. تولید سری از سال 2028 آغاز خواهد شد و از اوایل دهه 2030 با موتور بومی ادامه می یابد.

جمع بندی

پروژه جنگنده نسل پنجم Kaan، نقطه عطفی در مسیر صنعتی و دفاعی ترکیه محسوب می شود. این جنگنده نه تنها گامی مهم برای خودکفایی نظامی و کاهش وابستگی به قدرت های خارجی است، بلکه می تواند جایگاه ترکیه را در میان صادرکنندگان فناوری نظامی پیشرفته تثبیت کند. ورود Kaan به مرحله تولید و صادرات، نماد ورود ترکیه به سطحی جدید از رقابت های فناوری و ژئوپلیتیکی در منطقه و جهان است.