به نقل از خبرآنلاین، شرایط تنش زا، به ویژه در دوره های پس از جنگ یا در زمان تهدیدات مداوم، می تواند بر عملکرد شناختی، از جمله تمرکز ذهنی، تأثیرات قابل توجهی داشته باشد. این اثرات به دلیل استرس حاد و مزمن، که در مناطق تحت تأثیر قرار گرفته تشدید می شود، مشاهده می شود. با توجه به رویدادهای اخیر، بسیاری از افراد با کاهش توانایی تمرکز مواجه اند و به دنبال راهکارهایی برای بازیابی آن هستند.

عوامل تأثیرگذار بر تمرکز ذهنی

تنش نظامی با فعال سازی سیستم عصبی سمپاتیک، ترشح هورمون هایی نظیر آدرنالین و کورتیزول را افزایش می دهد. این پاسخ، که به عنوان مکانیسم "جنگ یا گریز" شناخته می شود، توجه را به تهدیدات فوری معطوف می کند و توانایی تمرکز بر وظایف روزمره را تا 30 درصد کاهش می دهد.

مطالعات نشان می دهند که استرس مزمن، که پس از توقف حملات جنگی نیز ادامه می یابد، فعالیت پیش پیشانی مغز (مرتبط با تمرکز) را مختل می کند.

هم چنین، کمبود خواب ناشی از کابوس ها یا بیداری های شبانه، که در شرایط پس از تنش شایع است، ظرفیت شناختی را تضعیف می کند. این اثرات می توانند به فراموشی موقت، پرش ذهنی و دشواری در حفظ توجه منجر شوند.

پیامدهای کاهش تمرکز

کاهش تمرکز ذهنی در شرایط تنش نظامی می تواند بر عملکرد تحصیلی، شغلی و حتی تصمیم گیری های روزمره اثر منفی بگذارد. پژوهش ها نشان می دهند که افراد تحت استرس شدید، دقت خود را تا 25 درصد از دست می دهند و احتمال خطا در کارهای پیچیده افزایش می یابد.

این وضعیت به ویژه در محیط هایی که نیاز به تمرکز بالا وجود دارد، مانند رانندگی یا کار با تجهیزات حساس، خطرآفرین است. همچنین، کاهش تمرکز می تواند چرخه منفی استرس را تشدید کند، زیرا ناتوانی در انجام وظایف، احساس ناکامی و اضطراب را بیشتر می کند.

راهکارهای بازیابی تمرکز

بازیابی تمرکز در چنین شرایطی نیازمند تکنیک های هدفمند است؛ تمرین های تنفسی عمیق، مانند روش 4-7-8 (تنفس 4 ثانیه ای، نگه داشتن 7 ثانیه ای و بازدم 8 ثانیه ای)، می تواند فعالیت سیستم عصبی پاراسمپاتیک را افزایش داده و استرس را کاهش دهد، که منجر به بهبود تمرکز تا 15 درصد می شود.

انجام فعالیت های کوتاه مدت ذهن آگاهی (Mindfulness)، به مدت 5-10 دقیقه در روز، با تمرکز بر لحظه حال، توانایی توجه را تقویت می کند:

در محیط آرامی بنشینید، چشم ها را ببندید و در حین تنفس آگاهانه فقط به حس ورود و خروج هوا توجه کنید؛ این روش ذهن را از افکار پراکنده خالی می کند.

از سر تا پای خود را در ذهنتان اسکن کنید و هر قسمت را با تمرکز حس کنید مثل شل کردن شانه ها؛ این به کاهش تنش و تمرکز بهتر کمک می کند.

کاهش محرک های محیطی، مانند محدود کردن اخبار تنش زا و استفاده از فضاهای آرام، نیز مؤثر است. در صورت تداوم مشکل، مشاوره روان شناختی برای مدیریت استرس پس از سانحه توصیه می شود.