پس از درخواست رییس‌جمهور برای استرداد و اصلاح لایحه بودجه، کمیسیون تلفیق بودجه دوباره وارد فاز تصمیم‌گیری شد؛ اما این‌بار با یک محور پررنگ‌تر از همیشه: حقوق کارمندان. در نخستین جلسه کمیسیون پس از این درخواست، نمایندگان با اشاره به فشار هزینه‌های خانوار و کاهش قدرت خرید، از بازبینی افزایش حقوق سال آینده بر مبنای عدالت و روش پلکانی خبر دادند؛ رویکردی که اگر نهایی شود، می‌تواند معادله افزایش حقوق را برای گروه‌های مختلف کارکنان دولت تغییر دهد.

مجتبی یوسفی، سخنگوی کمیسیون تلفیق، اعلام کرده که در این جلسه «بازنگری در افزایش حقوق سال آینده» به‌عنوان یکی از مصوبات مهم مطرح شده و قرار است افزایش حقوق با استفاده از منابع پیشنهادی نمایندگان، اصلاح و عدالت‌محور شود. همزمان، موضوع ارز ترجیحی و نحوه مدیریت آن نیز به‌عنوان سیاستی برای کنترل هزینه تمام‌شده کالاهای اساسی و کاهش فشار بر سفره مردم، در دستور بررسی قرار گرفته است.

از سوی دیگر غلامرضا تاجگردون، رییس کمیسیون تلفیق بودجه 1405، تاکید کرده که کمیسیون در تلاش است افزایش حقوق و دستمزد را به شکل پلکانی و متناسب با عدالت در پرداخت‌ها بازطراحی کند؛ به این معنا که اقشار ضعیف‌تر رشد حقوق بیشتری نسبت به افراد با درآمدهای بالاتر داشته باشند. او همچنین گفته همین نگاه درباره معافیت‌های مالیاتی نیز دنبال می‌شود.

این گزارش، ابعاد مختلف این تصمیم را با تمرکز بر «حقوق کارمندان»، سناریوهای محتمل، پیامدها و نکات مهم برای کارکنان، بازنشستگان و خانواده‌ها بررسی می‌کند.

وقتی لایحه بودجه برای اصلاح برمی‌گردد، یعنی بخشی از احکام یا اعداد و منابع آن نیاز به بازتنظیم دارد. اما آنچه در فضای فعلی اقتصاد ایران به‌صورت مستقیم بر زندگی روزمره اثر می‌گذارد، مسئله حقوق کارمندان است؛ چون افزایش یا عدم افزایش واقعی حقوق، خود را در «قدرت خرید»، «پس‌انداز»، «هزینه مسکن»، «خوراک» و «خدمات» نشان می‌دهد.

بر اساس توضیحات سخنگوی کمیسیون تلفیق، محور جلسه اخیر «افزایش هزینه‌های خانوار و کاهش سطح عمومی درآمدها» بوده است؛ یعنی نمایندگان صریحاً مسئله معیشت را به قلب تصمیم‌گیری درباره افزایش حقوق برده‌اند. این نگاه، زمینه را برای طرح دو سیاست فراهم می‌کند:

افزایش حقوق با مدل عدالت‌محور

افزایش حقوق با مدل پلکانی (رشد بیشتر برای حقوق‌های پایین‌تر)

وقتی می‌گویند افزایش حقوق کارمندان پلکانی می‌شود، معمولاً منظور یکی از این دو مدل است:

مدل اول: درصدهای متفاوت بر اساس سطح حقوق

در این روش، به جای اینکه مثلاً همه 20 درصد افزایش بگیرند، درصد رشد برای سطوح پایین‌تر بیشتر و برای سطوح بالا کمتر می‌شود؛ مثل:

حقوق‌های پایین: درصد افزایش بالاتر

حقوق‌های متوسط: درصد افزایش میانه

حقوق‌های بالا: درصد افزایش کمتر

مدل دوم: ترکیب «عدد ثابت + درصد»

در این روش، ابتدا یک مبلغ ثابت برای همه اضافه می‌شود (که به نفع حقوق‌های پایین‌تر است) و سپس درصدی هم روی حقوق اعمال می‌شود. نتیجه این مدل هم در عمل شبیه پلکانی است، چون مبلغ ثابت سهم بیشتری از دریافتی افراد با حقوق پایین را تشکیل می‌دهد.

نکته مهم این است که تاجگردون صراحتاً گفته کمیسیون می‌خواهد اقشار ضعیف‌تر رشد حقوق بیشتری داشته باشند؛ یعنی به‌جای یک نسخه واحد، افزایش حقوق «طبقه‌بندی‌شده» خواهد شد.

در بودجه، هیچ افزایشی بدون «منبع» پایدار نیست. تاجگردون هم تاکید کرده که نمی‌توان درباره تصمیمات حقوق و دستمزد «قطعی» صحبت کرد، چون همه موارد باید با منابع تعریف شود. این جمله یک پیام روشن دارد: کمیسیون تلفیق به دنبال افزایش عدالت‌محور هست، اما باید پاسخ دهد منابع آن چیست.

طبق گفته یوسفی، قرار است افزایش حقوق با استفاده از «منابعی که نمایندگان پیشنهاد خواهند داد» اصلاح شود. یعنی احتمالاً در جلسات بعدی، روی چند مسیر برای تأمین منابع تمرکز می‌شود؛ مثل:

اصلاح برخی ردیف‌ها و هزینه‌ها

بازنگری برخی معافیت‌ها یا پایه‌های مالیاتی

شفاف‌سازی و مدیریت بهتر ارز و نرخ‌ها

کاهش هزینه‌های غیرضروری و انضباط بودجه‌ای

این بخش برای کارمندان مهم است، چون هر تصمیمی درباره حقوق، در نهایت به پایداری پرداخت‌ها و امکان اجرای کامل در طول سال مربوط می‌شود.

تاجگردون گفته افزایش حقوق و معافیت‌های مالیاتی با نگاه عدالت‌محور بازطراحی می‌شود. این نکته، برای حقوق‌بگیران یک پیام دوگانه دارد:

اگر افزایش حقوق پلکانی شود، باید دید معافیت مالیاتی هم چگونه تنظیم می‌شود تا اثر واقعی در دریافتی نهایی دیده شود.

اگر معافیت‌ها به نفع حقوق‌های پایین‌تر تنظیم شود، ممکن است «دریافتی خالص» بسیاری از کارمندان بهتر از حالتی شود که فقط درصد افزایش بالا برود اما مالیات هم سنگین‌تر شود.

به بیان ساده: برای مردم مهم نیست «حکم حقوق» چند درصد بالا می‌رود؛ مهم این است که حقوق خالص دریافتی و قدرت خرید چه تغییری می‌کند.

حقوق کارمندان و نقش ارز ترجیحی در هزینه‌های زندگی

در متن شما یک محور دیگر هم مطرح شده: ارز ترجیحی. یوسفی گفته قرار است میزان تخصیص، قیمت و نحوه مدیریت ارز ترجیحی اصلاح شود تا به کاهش هزینه تمام‌شده کالاهای اساسی کمک کند؛ کالاهایی مثل نهاده‌های تولید مرغ، گوشت و برنج.

این موضوع به‌طور مستقیم به «حقوق کارمندان» ربط دارد، چون اگر هزینه کالاهای اساسی کنترل شود، حتی افزایش حقوق کمتر هم می‌تواند اثر معیشتی بیشتری داشته باشد. در مقابل، اگر قیمت کالاهای اساسی بالا برود، افزایش حقوق هم به سرعت توسط تورم بلعیده می‌شود.

پس کمیسیون در واقع دارد دو اهرم را همزمان می‌بیند:

افزایش حقوق کارمندان (سمت درآمد)

مدیریت قیمت کالاهای اساسی (سمت هزینه)

حقوق کارمندان در بودجه 1405؛ چه مواردی در کمیسیون در حال بررسی است؟

تاجگردون گفته بندهای مورد ایراد شامل موضوعاتی مثل:

افزایش حقوق

شفافیت نرخ ارز

مالیات بر ارزش افزوده

سقف معافیت‌ها

تطبیق احکام با برنامه هفتم توسعه

برای حقوق‌بگیران، چند مورد از این‌ها کلیدی‌تر است:

«شفافیت نرخ ارز» چون روی تورم و قیمت‌ها اثر دارد.

«سقف معافیت‌ها» چون مستقیماً دریافتی خالص را تغییر می‌دهد.

«مالیات بر ارزش افزوده» چون بر هزینه مصرفی خانوار اثر می‌گذارد.

حقوق کارمندان و زمان‌بندی تصمیم نهایی؛ چه زمانی مشخص می‌شود؟

طبق گفته رییس کمیسیون تلفیق، برای جمع‌بندی این اصلاحات حدود سه روز زمان در نظر گرفته شده تا اصلاحات انجام شود و سپس گزارش نهایی دوباره به صحن علنی ارائه و درباره کلیات رأی‌گیری شود.

پیام عملی برای کارمندان: اخبار افزایش حقوق در این مقطع «در حال تغییر» است و باید منتظر خروجی رسمی کمیسیون و رأی‌گیری نهایی بود. تیترهای اولیه جذاب‌اند، اما عدد نهایی وقتی معتبر است که در متن نهایی بودجه تثبیت شود.

حقوق کارمندان؛ چه سناریوهایی محتمل‌تر است؟

با توجه به متن شما، می‌توان چند سناریوی محتمل را ترسیم کرد:

سناریو 1: افزایش پلکانی با درصدهای چندگانه

احتمال دارد چند سطح حقوقی تعریف شود و برای هر سطح درصد متفاوتی گذاشته شود.

سناریو 2: افزایش ترکیبی (مبلغ ثابت + درصد)

این مدل در سال‌های گذشته هم مطرح بوده و برای عدالت‌محور کردن رشد حقوق کاربرد دارد.

سناریو 3: افزایش حقوق + اصلاح مالیات و معافیت‌ها

حتی اگر درصد افزایش محدود باشد، با اصلاح معافیت‌ها ممکن است دریافتی خالص بهتر شود.

سناریو 4: افزایش حقوق با شرط کنترل هزینه‌های اساسی

یعنی همزمان بسته سیاستی برای ارز ترجیحی و کالاهای اساسی هم تقویت شود تا اثر افزایش حقوق ملموس بماند.

جمع‌بندی؛ پیام تصمیم جدید برای حقوق کارمندان چیست؟

آنچه از اظهارات سخنگوی کمیسیون تلفیق و رییس کمیسیون تلفیق برمی‌آید این است که جهت‌گیری اصلی به سمت:

عدالت در پرداخت‌ها

افزایش حقوق کارمندان به روش پلکانی

بازطراحی معافیت‌های مالیاتی

و همزمان مدیریت ارز ترجیحی برای کنترل هزینه کالاهای اساسی

حرکت می‌کند.

اما نتیجه نهایی به دو چیز وابسته است:

منابع قابل اتکا

جمع‌بندی کمیسیون و رأی‌گیری در صحن

 سوالات پرتکرار درباره حقوق کارمندان در بودجه 1405

1) منظور از افزایش پلکانی حقوق کارمندان چیست؟

یعنی افزایش حقوق برای همه یکسان نیست و معمولاً حقوق‌های پایین‌تر رشد بیشتری نسبت به حقوق‌های بالاتر می‌گیرند.

2) آیا افزایش حقوق کارمندان قطعی شده است؟

فعلاً خبر درباره «بازبینی و بازطراحی» است و تا تصویب نهایی در کمیسیون و صحن علنی، عدد قطعی اعلام نمی‌شود.

3) معافیت‌های مالیاتی چه ارتباطی با حقوق کارمندان دارد؟

چون مالیات مستقیم از حقوق کسر می‌شود و اگر سقف معافیت‌ها اصلاح شود، دریافتی خالص تغییر می‌کند؛ حتی اگر درصد افزایش حقوق ثابت بماند.

4) چرا ارز ترجیحی در کنار حقوق کارمندان مطرح شده؟

برای کنترل قیمت کالاهای اساسی و کاهش فشار هزینه‌های خانوار؛ اگر هزینه‌ها کنترل شود، افزایش حقوق اثر واقعی بیشتری خواهد داشت.

5) چه زمانی نتیجه نهایی افزایش حقوق کارمندان مشخص می‌شود؟

بعد از جمع‌بندی کمیسیون تلفیق و ارائه گزارش به صحن علنی و رأی‌گیری درباره کلیات و احکام مربوطه.

اگر کارمند یا حقوق‌بگیر هستید، تا اعلام نسخه نهایی بودجه:

خبرها را فقط از متن مصوبات رسمی کمیسیون و صحن دنبال کنید، نه از تیترها.

حقوق «خالص دریافتی» را معیار قرار دهید؛ یعنی اثر همزمان افزایش حقوق و مالیات.

اگر افزایش پلکانی اجرا شد، گروه حقوقی خود را مشخص کنید تا برآورد دقیق‌تری از دریافتی سال 1405 داشته باشید.

منابع خبری

خانه ملت

گزارش: فردا نیوز