خبر اعلام «افزایش 36 درصدی حقوق بازنشستگان» طی روزهای اخیر به یکی از پرسرچ‌ترین و پربحث‌ترین موضوعات اقتصادی کشور تبدیل شده است. بسیاری از بازنشستگان با شنیدن این عدد امیدوار شدند که بخشی از فشار معیشتی ناشی از تورم جبران شود، اما همزمان فعالان صنفی، کارشناسان اقتصادی و برخی نمایندگان بازنشستگان هشدار دادند که این عدد بیشتر یک محاسبه اسمی است تا یک افزایش واقعی در دریافتی ماهانه.

در این گزارش به صورت دقیق بررسی می‌کنیم که افزایش 36 درصدی حقوق بازنشستگان چگونه محاسبه شده، تفاوت افزایش سنواتی و همسان‌سازی چیست، قدرت خرید واقعی بازنشستگان چه تغییری می‌کند و چرا بسیاری می‌گویند افزایش واقعی همان حدود 20 درصد است.

گزارش: فردانیوز

بر اساس اظهارات رسمی، عدد 36 درصد حاصل جمع دو مولفه است:

افزایش سنواتی حقوق بازنشستگان: 20 درصد

اجرای مرحله‌ای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان: حدود 30 درصد

مقامات دولتی این دو عدد را با هم جمع کرده و به عددی بالاتر از 30 درصد می‌رسند که در برخی مصاحبه‌ها به 36 درصد تعبیر شده است.

اما مسئله اینجاست که این دو مولفه از نظر ماهیت اقتصادی کاملاً متفاوت هستند و جمع آن‌ها برای بیان «افزایش حقوق بازنشستگان» گمراه‌کننده است.

افزایش سنواتی حقوق بازنشستگان به معنی بالا رفتن پایه حقوق است؛ یعنی مبلغی که بازنشسته هر ماه دریافت می‌کند نسبت به سال قبل افزایش پیدا می‌کند.

در مقابل، همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به معنی جبران عقب‌ماندگی حقوقی نسبت به شاغلان مشابه است. یعنی اگر بازنشسته‌ای نسبت به همتای شاغل خود عقب مانده باشد، با اجرای همسان‌سازی بخشی از این فاصله پر می‌شود، نه اینکه لزوماً قدرت خرید او افزایش یابد.

بنابراین همسان‌سازی یک اصلاح ساختاری است، نه یک افزایش واقعی درآمد.

طبق توضیحات فعالان صندوق‌های بازنشستگی، همسان‌سازی به گونه‌ای طراحی شده که حقوق بازنشسته به حداکثر 90 درصد حقوق مشمول کسور شاغل مشابه برسد.

این بدان معناست که اگر بازنشسته قبلاً مثلاً 70 درصد حقوق شاغل را می‌گرفت، همسان‌سازی کمک می‌کند این نسبت به 90 درصد برسد. اما این افزایش به معنی افزایش قدرت خرید نسبت به سال قبل نیست، بلکه صرفاً کاهش شکاف تاریخی است.

امیر رهبر، فعال صندوق لشکری، تأکید می‌کند که حتی با اعمال 30 درصد همسان‌سازی مرحله‌ای و افزایش 20 درصدی سنواتی، افزایش واقعی دریافتی بازنشستگان همان حدود 20 درصد است.

زیرا بخش همسان‌سازی صرف پر کردن فاصله قبلی می‌شود و به عنوان افزایش جدید قابل خرج تلقی نمی‌شود.

اگر تورم رسمی حدود 45 درصد و تورم سبد معیشت بیش از این باشد، افزایش 20 درصدی حقوق بازنشستگان به معنای کاهش قدرت خرید است.

به بیان ساده، بازنشسته با وجود افزایش عددی حقوق، در عمل توان خرید کمتری نسبت به سال قبل خواهد داشت.

حقوق بازنشستگان و ادعای دولت

رییس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرده است که جمع منابع در نظر گرفته شده برای بازنشستگان بیش از 30 درصد افزایش را نشان می‌دهد. این سخن از نظر بودجه‌ای ممکن است درست باشد، اما از نظر معیشتی برای بازنشستگان قابل لمس نیست.

همین تفاوت زاویه نگاه باعث شده دولت از «افزایش بیش از 30 درصدی حقوق بازنشستگان» بگوید و بازنشستگان از «کاهش قدرت خرید».

حقوق بازنشستگان و بحران اعتماد

وقتی عدد بزرگی مثل 36 درصد اعلام می‌شود اما فیش حقوقی تغییر محسوسی نشان نمی‌دهد، شکاف میان گفتار رسمی و تجربه روزمره مردم افزایش می‌یابد و این شکاف به کاهش اعتماد عمومی منجر می‌شود.

حقوق بازنشستگان و مقایسه با حقوق شاغلان

طبق اعلام‌ها، حقوق کارکنان دولت نیز افزایش یافته اما نسبت آن با تورم همچنان منفی است. بازنشستگان از این جهت در وضعیت دشوارتری هستند که امکان جبران درآمد از طریق اضافه‌کاری، شغل دوم یا ارتقای شغلی ندارند.

حقوق بازنشستگان و فشار هزینه‌های درمان

بازنشستگان سهم بالاتری از درآمد خود را صرف درمان، دارو و خدمات پزشکی می‌کنند. این گروه بیش از سایر اقشار از تورم خدمات آسیب می‌بیند و بنابراین حتی افزایش 20 درصدی حقوق برای آن‌ها اثر منفی شدیدتری دارد.

حقوق بازنشستگان و درخواست‌های صنفی

نمایندگان بازنشستگان خواستار این موارد هستند:

افزایش واقعی حقوق بازنشستگان متناسب با تورم واقعی

تفکیک شفاف همسان‌سازی از افزایش سنواتی در اطلاع‌رسانی

بازنگری در فرمول همسان‌سازی برای افزایش قدرت خرید واقعی

حقوق بازنشستگان و جمع‌بندی نهایی

عدد 36 درصد حاصل جمع دو مولفه متفاوت است و بیانگر افزایش واقعی نیست.

افزایش واقعی حقوق بازنشستگان همان حدود 20 درصد افزایش سنواتی است.

با توجه به تورم، قدرت خرید بازنشستگان کاهش می‌یابد.

همسان‌سازی یک اصلاح ساختاری است، نه افزایش درآمد واقعی.

بنابراین پاسخ به سوال اصلی این است: افزایش 36 درصدی حقوق بازنشستگان در معنای واقعی و معیشتی صحت ندارد و بیشتر یک عدد اسمی و بودجه‌ای است.

منبع

خبرگزاری ایلنا