مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که تاکنون حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران را محکوم نکرده است، بار دیگر ادعاهای مربوط به «ضرورت» بازدید از مراکز آسیب‌دیده را تکرار کرد و گفت، بازگشت بازرسان آژانس به این مراکز مهم‌ترین مساله پیش روی او در پرونده ایران است.

به گزارش ایرنا، رافائل گروسی این اظهارات را در گفت‌ وگو با خبرگزاری ریانووستی مطرح کرد و افزود: ما توانسته‌ایم فعالیت‌های بازرسی را از نو برقرار و از سر بگیریم، اما این فعالیت‌ها بسیار محدود است. ما تنها به آن دسته از تأسیساتی دسترسی داریم که هدف حمله قرار نگرفته‌اند. این از یک جهت مثبت است زیرا این تأسیسات در فهرست توافق‌شده اماکن مشمول بازرسی قرار دارند و این برای ما اهمیت دارد. اما بدون تردید، آن سه تأسیسات دیگر اهمیت بسیار بیشتری دارند، زیرا همچنان مقادیر قابل‌توجهی از مواد هسته‌ای و تجهیزات در آنها وجود دارد و ما باید به آنجا بازگردیم.

وی ادامه داد: ما گفت‌وگو با ایران را آغاز کرده‌ایم. من در تماس بسیار منظم با وزیر امور خارجه و دیگر مقام‌های رسمی هستم، با این حال سطح همکاری همچنان محدود باقی مانده است. این وضعیت فعلی است.

گروسی در پاسخ به این پرسش که آیا آژانس سناریویی را بررسی کرده که در آن ایران به‌طور کامل از بازرسی‌های گسترده‌تر صرف‌نظر کرده و دسترسی کارشناسان بین‌المللی به تأسیسات هسته‌ای خود را محدود کند، گفت: ما موظفیم همه سناریوهای ممکن را بررسی کنیم. عدم انجام این کار، غیرمسئولانه خواهد بود. بنابراین همه گزینه‌ها روی میز قرار دارند. تنها می‌توانم بگویم امیدوارم چنین وضعیتی هرگز رخ ندهد، زیرا در آن صورت به معنای نقض آشکار، کامل و اساسی تعهدات ایران ذیل پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خواهد بود.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی درباره نقش روسیه برای کمک به حل‌وفصل مساله هسته‌ای ایران، بار دیگر جایگاه مسکو را مهم توصیف کرد و گفت که با مقام‌های ارشد روسیه در این باره گفت‌وگو کرده است.

وی افزود: روسیه یکی از کشورهای امین پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است و بیش از پنجاه سال، در کنار ایالات متحده، نقشی کلیدی در این حوزه ایفا کرده است. روسیه در تمام پرونده‌های مرتبط با ایران نقشی غیرقابل جایگزین داشته است.

گروسی در این رابطه به نقش روسیه در روند مذاکرات برجامی اشاره کرد و گفت: این وظیفه من نیست که به روسیه بگویم چه کاری انجام دهد. اما می‌توانم بگویم که از امکان انتقال ارزیابی‌ها و پیام‌هایم به دولت روسیه خرسندم. من معتقدم روسیه همواره به‌روشنی از رژیم عدم اشاعه حمایت کرده است. از نظر من، این مساله کاملاً حیاتی است. ما نمی‌توانیم اجازه دهیم روسیه به‌عنوان یکی از ستون‌های رژیم عدم اشاعه از دست برود. این یک ضربه ویرانگر به کل نظام عدم اشاعه خواهد بود. من واقعاً معتقدم روسیه نقشی غیرقابل جایگزین دارد، اما اینکه چگونه و چه زمانی این نقش را ایفا کند، تصمیمی است که خود روسیه می‌گیرد.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با وجود ادعای واشنگتن درباره نابودی کامل همه تأسیسات هسته‌ای ایران چگونه ادامه حضور خود در ایران و لزوم انجام بازرسی‌ها را توجیه می‌کند، این‌گونه ادعا کرد: پیش از هر چیز باید گفت ایران فراتر از این سه تأسیسات، مراکز بسیار بیشتری دارد. این سه مرکز از منظر فرآوری، تبدیل و غنی‌سازی اورانیوم بسیار مهم هستند، اما برنامه هسته‌ای ایران به آنها محدود نمی‌شود. ایران دارای یک برنامه هسته‌ای بسیار پیشرفته با مؤلفه قوی تحقیق و توسعه و تعداد زیادی تأسیسات دیگر در سراسر کشور است. همچنین یک نیروگاه هسته‌ای بوشهر وجود دارد و برنامه‌هایی برای ساخت نیروگاه‌های جدید نیز مطرح است که اگر اشتباه نکنم برخی از آنها با همکاری روسیه انجام می‌شود. بنابراین فعالیت‌ها در همه این حوزه‌ها ادامه دارد.

وی با تکرار ادعای شکاف اطلاعاتی آژانس نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای ایران مدعی شد: حتی اگر این تأسیسات به‌شدت آسیب دیده باشند، این درک روشن وجود دارد که بخش عمده اورانیوم با غنای بالا که ایران در اختیار دارد، همچنان در داخل کشور باقی مانده است. این موضوع از دیدگاه عدم اشاعه اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد.

گروسی بار دیگر بدون محکومیت تجاوز آشکار به تأسیسات اتمی ایران گفت: بر اساس پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و توافق جامع پادمان‌ها، ایران موظف است دسترسی به این تأسیسات را فراهم کند. این دقیقاً بخشی از گفت‌وگوی ما است. زیرا آنها می‌گویند: «این مکان‌ها ناامن است و نمی‌توان وارد آنها شد.» اما در چنین حالتی، باید به بازرسان اجازه داده شود تا خود تأیید کنند که واقعاً دسترسی امکان‌پذیر نیست. این همان گفت‌وگویی است که اکنون در جریان است و امیدوارم بتوانیم به پیشرفت مشخصی دست پیدا کنیم.

وی در پاسخ به این پرسش که «پیشتر گفتید برخی بازرسان آژانس اکنون در ایران حضور دارند»، افزود: نه امروز. اما این به معنای خروج آژانس از ایران نیست. صرفاً حجم فعالیت‌های بازرسی کاهش یافته است. ما بازرسان را زمانی اعزام می‌کنیم که لازم باشد مأموریت مشخصی را انجام دهند و پس از آن بازمی‌گردند. در گذشته، شدت فعالیت‌ها به‌گونه‌ای بود که همواره چهار، پنج یا حتی 10 نفر از کارکنان آژانس را می‌دیدید که از یک تأسیسات به تأسیسات دیگر می‌رفتند. اکنون شرایط متفاوت است.

مدیرکل آژانس در پاسخ به این پرسش که آیا پس از حملات خرداد ماه شخصاً از تأسیسات ایران بازدید کرده است، گفت: خیر، پس از حملات ماه ژوئن، من شخصاً بازدیدی نداشته‌ام. امیدوارم به‌تدریج به گفت‌ وگوی عادی بازگردیم، احساسات فروکش کند و بتوانیم درباره این مسائل بسیار مهم، گفت‌وگویی عقلانی داشته باشیم تا به ایران کمک کند اعتماد جامعه بین‌المللی را دوباره به دست آورد، اعتمادی که بدون آن ادامه مسیر ممکن نیست.

همکاری‌های ایران و آژانس در پی حملات غیرقانونی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز کشورمان و قانون مصوب مجلس شورای اسلامی برای توقف همکاری در صورت اجرا نشدن تعهدات طرف‌های مقابل، با محدودیت‌هایی مواجه شد.

پس از آن، مذاکراتی میان ایران و آژانس درباره نحوه ادامه تعاملات در چارچوب حقوقی موجود انجام شد که در تاریخ 18 شهریور ماه جاری به یک تفاهم فنی انجامید. با این حال تداوم سیاسی‌کاری تروییکای اروپایی و آمریکا علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان، از جمله تصویب قطعنامه جدید و ضد ایرانی شورای حکام موجب شد تا این اجرای تفاهم متوقف شود.

جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد که مبنای همکاری و تعامل با آژانس، قانون مصوب مجلس است. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه پیشتر در این‌باره گفت: «ما کماکان عضو معاهده منع اشاعه و متعهد به توافق‌نامه پادمان هستیم. در اجرای این تعهدات پادمانی، با در نظر داشتن مصوبه مجلس که شورای عالی امنیت ملی را متولی این موضوع معرفی کرده است، تعاملات با آژانس را پیش می‌بریم.»