در تازه‌ترین اظهارات احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دولت اعلام کرده است که هم‌زمان با پیشبرد سیاست «اصلاح تدریجی» در برخی حوزه‌ها مانند قیمت بنزین، مسیر حمایت مستقیم از مردم را از طریق کالابرگ الکترونیک تقویت می‌کند؛ به‌طوری‌که به گفته وزیر کار، دولت 2.5 برابر کالابرگ بیشتری تخصیص داده تا یارانه‌ها به‌جای پرداخت غیرمستقیم (مثلاً از مسیر واردکننده)، به شکل ملموس‌تری به مردم برسد. 

این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که طی ماه‌های اخیر، بحث عدالت حمایتی، هدفمندسازی یارانه‌ها، کاهش فشار تورمی بر کالاهای ضروری و نگرانی‌های مربوط به معیشت خانوارها، در صدر دغدغه‌های عمومی قرار گرفته است. حالا دولت می‌گوید راهبردش این است: «اصلاحات اقتصادی باید مرحله‌به‌مرحله باشد» و در همین مسیر، کالابرگ الکترونیک به عنوان ابزار اصلی حمایت مستقیم، پررنگ‌تر از قبل دنبال می‌شود. 

کالابرگ الکترونیک؛ دولت دقیقاً چه وعده‌ای داده است؟

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تأکید کرده که دولت با افزایش سهم کالابرگ الکترونیک تلاش می‌کند حمایت را از مسیر درست‌تری انجام دهد؛ یعنی به جای اینکه یارانه به حلقه‌های میانی (مثل واردکننده یا زنجیره توزیع) برسد و الزاماً اثر آن به مصرف‌کننده منتقل نشود، پرداخت حمایتی مستقیم‌تر به خود مردم برسد. 

نکته کلیدی در این ادبیات، «اصابت به جامعه هدف» است؛ عبارتی که در توضیح تجربه ارز ترجیحی هم تکرار شده: سال گذشته حدود 10 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی تخصیص یافته بود، اما به گفته وزیر کار، این سیاست «به جامعه هدف نرسید» و همین موضوع ضرورت اصلاح مسیر حمایت را برجسته‌تر کرده است. 

یکی از بخش‌های مهم صحبت‌های وزیر کار، اشاره به نحوه اصلاح قیمت بنزین بود. او گفته دولت برخلاف تجربه‌های قبلی که تغییر قیمت‌ها می‌توانست ناگهانی و شوک‌آور باشد، این‌بار تلاش کرده با یک مسیر تدریجی پیش برود؛ به این معنا که سهمیه ثابت حفظ شده و «قیمت سوم» آزاد شده است. 

در این چارچوب، تقویت کالابرگ الکترونیک به‌عنوان «کمربند حمایتی» مطرح می‌شود؛ یعنی اگر اصلاحات در قیمت‌ها یا سیاست‌های اقتصادی انجام می‌شود، دولت هم‌زمان می‌خواهد ابزار جبرانی را به شکل مستقیم‌تر فعال کند تا فشار معیشتی کنترل شود. 

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سخنان خود از «2.5 برابر کالابرگ بیشتر» صحبت کرده است. 
اما در خبرهایی که هم‌زمان منتشر شده، یک نکته مکمل هم وجود دارد: وزیر کار در حاشیه جلسه هیات دولت اعلام کرده سه دهک اول کالابرگ را دریافت کرده‌اند و سایر دهک‌های مشمول تا هفته آینده کالابرگ را دریافت خواهند کرد. 

بنابراین، از نگاه خبری و تحلیل دیسکاوری، «2.5 برابر شدن کالابرگ» را می‌توان در دو لایه تفسیر کرد:

افزایش ظرفیت/اعتبار تخصیصی برای اجرای طرح و پوشش حمایتی مؤثرتر

گسترش دامنه پرداخت به دهک‌های باقیمانده مشمول، مطابق برنامه زمان‌بندی اعلام‌شده 

کالابرگ الکترونیک و بازگشت ایده کوپن؛ آیا کوپن دهه 60 برمی‌گردد؟

یکی از جنجالی‌ترین بخش‌های صحبت‌های وزیر کار، اشاره به امکان صدور «کوپن» برای برخی کالاهای اساسی است؛ البته مشروط به موافقت دولت و مجلس. او تصریح کرده که کوپن لزوماً مختص دوران جنگ نیست و حتی در برخی کشورها نیز سازوکارهای مشابه برای جلوگیری از ترس عمومی نسبت به جهش قیمت اقلام حیاتی استفاده می‌شود. 

در واقع، اگر این مسیر جدی شود، کالابرگ الکترونیک می‌تواند نسخه مدرن‌تر همان سیاست باشد: به‌جای برگه و سهمیه کاغذی، یک سازوکار دیجیتال، هدفمند و قابل رصد برای تأمین کالاهای ضروری.

وزیر کار صریح گفته که تخصیص ارز ترجیحی با نرخ مشخص (در خبرها اشاره شده که ارز ترجیحی با نرخ 28 هزار تومان اختصاص یافته بود) «متأسفانه به جامعه هدف نرسید» و همین مسئله دولت را به سمت اصلاح تدریجی و مرحله‌ای سوق داده است. 

ترجمه ساده این جمله برای مخاطب عمومی این است:
وقتی حمایت در ابتدای زنجیره (واردات/تأمین) تزریق می‌شود، تضمینی نیست که در انتهای زنجیره (خانوار مصرف‌کننده) دقیق و کامل اثرش را بگذارد. اما کالابرگ الکترونیک می‌تواند حمایت را در نقطه مصرف نهایی هدف بگیرد.

در همین سفر و اظهارات، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موضوع دهک‌بندی هم اشاره کرده و گفته اطلاعات متقاضیان از طریق بانک‌ها بررسی می‌شود و عواملی مثل درآمد ماهانه بالا یا داشتن خودروی بالای 5 میلیارد تومان در تعیین دهک مؤثر است. 

این بخش، برای بسیاری از خانوارها مهم است؛ چون پرداخت کالابرگ الکترونیک و دیگر حمایت‌ها معمولاً به دهک‌بندی گره خورده و هر تغییر در شاخص‌ها می‌تواند دامنه مشمولان را تغییر دهد.

میدری چندبار به این نکته برگشته که اصلاح اقتصادی «فرآیندی تدریجی» است و نمی‌توان همه‌چیز را یک‌باره تغییر داد.
این ادبیات، معمولاً دو پیام دارد:

دولت می‌خواهد از شوک قیمتی و بی‌ثباتی ناگهانی جلوگیری کند.

هم‌زمان می‌خواهد با ابزارهایی مثل کالابرگ الکترونیک، اثر اصلاحات را برای مردم قابل تحمل‌تر کند.

کالابرگ الکترونیک و برنامه پرداخت به دهک‌های دیگر؛ زمان‌بندی چه می‌گوید؟

طبق خبری که از وزیر کار در حاشیه جلسه هیات دولت منتشر شده، سه دهک اول کالابرگ را دریافت کرده‌اند و «از هفته آینده» سایر دهک‌های مشمول هم دریافت خواهند کرد.
این بخش برای کاربران گوگل دیسکاور مهم است چون معمولاً پرسش اصلی این است: «پس من کی می‌گیرم؟» پاسخ خبری فعلاً این است که مسیر پرداخت مرحله‌ای است و طبق وعده وزیر، دهک‌های باقیمانده مشمول در بازه کوتاه بعدی اضافه می‌شوند.

کالابرگ الکترونیک؛ جمع‌بندی نهایی برای مردم

خلاصه حرف وزیر کار این است که دولت می‌خواهد در دوره اصلاحات اقتصادی، «حمایت را مستقیم‌تر» کند؛ و برای همین روی کالابرگ الکترونیک به عنوان ابزار اصلی حمایت معیشتی تمرکز کرده است. از طرف دیگر، تأکید بر تدریجی بودن اصلاحات (از جمله در حوزه بنزین) نشان می‌دهد دولت تلاش دارد مسیر تغییرات را کم‌هزینه‌تر و قابل مدیریت‌تر پیش ببرد.

ایسنا، اقتصادآنلاین (به نقل از ایسنا)، خبرگزاری مهر، اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در قزوین

گزارش: فردانیوز