به نقل ازvocal.media، انقلاب جهانی پهپادها دیگر در آزمایشگاه ها یا جلسات محرمانه نظامی پنهان نمی شود؛ بلکه در میدان های نبرد از اوکراین تا یمن و خاورمیانه آشکارا جریان دارد. کشورها در رقابتی نفس گیر به دنبال ساخت پهپادهای بیشتر، سریع تر و هوشمندتر هستند.

در میان این آشوب، ایران موفق شد پهپادی بسازد که آن قدر مؤثر و مخرب بود که تفکر نظامی جهان را تغییر داد.

پهپاد شاهد-136 نمونه بارز سلاحی است که نه به دلیل فناوری پیشرفته، بلکه به خاطر فلسفه ای معکوس موفق شده است. این پهپاد پاسخی به دهه ها دکترین نظامی بزرگ تر، پیشرفته تر، گران تر است. واقعیت جنگ مدرن نشان می دهد که همیشه پیشرفته ترین ماشین، مفیدترین نیست.

جنگ پهپادی این حقیقت را آشکار کرده است: موفقیت واقعی اکنون متعلق به سیستم هایی است که ارزان، یک بارمصرف، ساده و انعطاف پذیر باشند؛ همان ویژگی هایی که ارتش های سنتی سال ها نادیده گرفتند. در اوکراین، میدان نبرد پر از پهپادهای دست ساز و تغییر یافته است که شاید ابتدایی به نظر برسند اما نتایج واقعی به همراه دارند.

شاهد-136 در اواخر دهه 2010 معرفی شد؛ نه به عنوان هواپیمای قابل استفاده مجدد، بلکه به عنوان مهمات سرگردان که یک بار پرواز می کند و بازنمی گردد. ظاهر ساده و موتور پروانه ای عقب آن شاید بی خطر به نظر برسد، اما همین سادگی نقطه قوت آن است. این پهپاد می تواند مسافت های طولانی (بیش از هزار مایل) را طی کند، در ارتفاع پایین پرواز کند تا از رادارها بگریزد و با سامانه های ناوبری ساده و مقاوم در برابر اخلال، نیمه خودکار عمل کند. طراحی ماژولار آن امکان تغییر سریع محموله و قطعات را فراهم می کند.

مهم تر از همه، تولید آن بسیار ارزان است؛ برآوردها هزینه ساخت را حدود 10 هزار دلار می دانند، کسری از هزینه مهمات مدرن. همین فلسفه ارزان و انبوه راز موفقیت آن است.

با وجود ظاهر ساده، شاهد-136 نقاط ضعف ارتش های پیشرفته را آشکار می کند. کوچک بودن و پرواز نزدیک به زمین، شناسایی آن را دشوار می سازد. برد طولانی آن امکان تهدید اهداف دوردست را فراهم می کند. نیمه خودکار بودنش باعث مقاومت در برابر اخلال می شود. پرتاب آن نیز ساده است و از روی ریل های نصب شده روی کامیون انجام می شود.

بزرگ ترین مزیت راهبردی آن هزینه پایین است. ارتش ها مجبورند برای نابودی پهپادی چند هزار دلاری، موشک های چند میلیون دلاری شلیک کنند؛ معادله ای که به سرعت به ضررشان تمام می شود. این یک استراتژی عمدی است: اشباع میدان نبرد با پهپادهای ارزان برای فرسایش منابع دشمن.

با پرواز شاهد بر فراز کی یف، اودسا، تل آویو و خاورمیانه، همه چیز تغییر کرد.سال 2025، تقریباً همه قدرت های نظامی بزرگ در تلاش برای ساخت سلاحی مشابه بودند.

ایالات متحده با پروژه هایی مانند FLM-136 لوکاس ، Arrowhead و Artemis به دنبال جبران عقب ماندگی است. چین مدل های ASN-301 و Sunflower-200 را معرفی کرده است. اروپا با پهپادهای Sky Shark بریتانیا و نمونه یک بارمصرف فرانسه وارد میدان شده است. ترکیه و تایوان نیز طرح های مشابهی ارائه داده اند.

نبوغ واقعی شاهد-136 در فلسفه طراحی آن است: ارزان، انعطاف پذیر و قابل تکامل. ایران با محدودیت های اقتصادی و نظامی، به جای رقابت مستقیم با نیروی هوایی آمریکا یا اسراییل، بر نقاط قوت خود تمرکز کرد. روسیه نیز با ارتقای سریع نسخه های گرن-2 همین مسیر را دنبال کرده است.

سلطه شاهد دائمی نخواهد بود. اوکراین نشان داده است که روش های ارزان تر برای مقابله وجود دارد؛ از شلیک با تفنگ گرفته تا برخورد هواپیماهای سبک و استفاده از پهپادهای رهگیر. ناتو نیز در حال سرمایه گذاری روی سامانه های انرژی هدایت شده، اختلال گرهای مایکروویو و لیزر است. استارتاپ های غربی نیز پهپادهای رهگیر ارزان مشابه طراحی می کنند.

رقابت دیگر فقط درباره حمله نیست؛ بلکه درباره تطبیق ارزان با ارزان ، سریع با سریع و یک بارمصرف با یک بارمصرف است.

نوآوری آن از دل ضرورت شکل گرفت. شاهد-136 محصول کشوری است که مجبور بود به جای حرکت در چارچوب محدودیت ها، راهی برای عبور از آن ها پیدا کند. طراحان این پهپاد حقیقت اصلی جنگ پهپادی مدرن را درونی کردند: آینده متعلق به کشورهایی است که بتوانند سریع، ارزان و خلاقانه نوآوری کنند.

اوکراین این حقیقت را از طریق بقا کشف کرد. گروه های شورشی در سراسر جهان نیز از سر ناچاری به آن رسیدند. آن ها با هم قوانین جنگ را بازنویسی کرده اند؛ قوانینی که قدرت های بزرگ دیگر نمی توانند نادیده بگیرند.

آنچه شاهد را به پهپاد کامل تبدیل می کند، مهندسی آن نیست؛ بلکه نحوه بهره برداری اش از شکاف های سیستم نظامی جهانی و وادار کردن کشورهای قدرتمند به سازگاری است. این یادآوری است که نوآوری همیشه از ثروت یا اعتبار نمی آید؛ گاهی از کمبود و محدودیت زاده می شود.

اکنون قدرتمندترین ارتش های جهان در برابر یک انتخاب قرار دارند: یا به تفکر سنتی خود بچسبند و خطر عقب ماندن بیشتر را بپذیرند، یا سبک نوآوری آشفته، بداهه و ناخوشایند جنگ پهپادی امروز را بپذیرند.

هر آنچه در آینده رخ دهد — پهپادهای بهتر، ارزان تر، سیستم های خودکارتر و تدابیر دفاعی پیشرفته تر — از دل همین تنش بیرون خواهد آمد. کشورهایی که حاضر باشند مانند ضعیف ها نوآوری کنند، شاید همان هایی باشند که در نهایت پیروز می شوند.