به نقل از ایسنا محسن میر، مدیر مجموعه کاخ سعدآباد در جمع خبرنگاران گفت: در سعدآباد 150 هزار اموال ثبت شده در دفاتر دارایی وجود دارد، که سال های سال تغییر و تحولی در آنها اتفاق نیفتاده بود، و متاسفانه سال های سال ساماندهی نشده بود. فقط می دانستیم این دفاتر جایی در مخزن ذخیره است، ولی اینکه دوباره چک شود و ببینیم چه تغییر و تحولی رخ داده، در این راستا کاری انجام نشده بود. جنگ 12 روزه باعث شد امنای اموال و کارشناسان موزه ها، اموال تاریخی سعدآباد را دوباره و شاید بعد از گذشت حدود 40 سال بازبینی و دوباره ساماندهی کنند.

او اضافه کرد: از اموالی که در دفاتر دارایی ثبت شده بود، اگر اشتباه نکنم اطلاعات حدود هشت هزار تا 10 هزار اثر در سامانه جام ثبت شده بود و در گام اول ویرایش اطلاعات این آثار انجام شد. از طرفی، زمان جنگ، چون موزه ها تعطیل بود، بهترین فرصت برای حفاظت، بررسی و نگهداری آثار بود. بنابراین از ابتدای جنگ ثبت کامل آثار در سامانه جام آغاز شد و فکر می کنم از تیرماه تا پایان شهریور، در حدود سه ماه کل اموال کاخ سعدآباد ساماندهی و در سامانه جام ثبت شد. نمونه چنین کاری در کشور وجود ندارد.

میر گفت: کارشناسان سعدآباد اصلا با بعضی از اموال از نزدیک مواجه نشده بودند، شناسنامه اموال بررسی نشده بودند. ما تازه فهمیدیم در سعدآباد چه آثاری وجود دارد، چه تاریخچه ای دارند و به نوعی یک مسیر روایتگری ایجاد شد.

مدیر مجموعه کاخ های سعدآباد با اشاره به شایعاتی که درباره سرقت از موزه ظروف سلطنتی مطرح بود و در جریان سامان دهی اموال رفع ابهام شد، توضیح داد: مکاتباتی با دیوان محاسبات و یا سازمان بازرسی درباره موزه ظروف سلطنتی صورت گرفته بود اما واقعیت آن مشخص نبود. ساماندهی اخیر تمام شایعات را برطرف کرد و مشخص شد هیچ اثری گم یا دزدی نشده است، بلکه همه اموال دارای صورت جلسه هستند. برخی آثار هم از یک موزه به موزه ای دیگر یا از یک کاخ به کاخ دیگری که زیر نظر میراث است منتقل شده بودند ولی در صورت جلسات ثبت نشده بود. در سامان دهی اخیر، شفاف سازی صورت گرفت، و نامه دیوان محاسبات که سال های سال تکرار می شد دیگر تکرار نشد، حسابرسی اموال همزمان انجام شد. به واسطه آن شایعات همیشه نسبت به سعدآباد حس شک و بی اعتمادی وجود داشت، ولی با این اتفاق آن حس برطرف شد. مزیت این کار چنان بود که آقای وزیر (صالحی امیری) و اداره کل موزه ها تایید و اعلام کردند تمام مشکلات اموال و سامانه در سعدآباد حل شده است.

مدیر مجموعه سعدآباد درباره روند ثبت اموال فرهنگی و تاریخی توضیح داد: نماینده های مجلس سوال داشتند که این اموال را ما اصلاً ثبت می کنیم؟ پاسخ این است که همه اموالی که در میراث فرهنگی تاکنون وجود داشته ثبت شده است، جایی که ثبت نشده سامانه جام است. ایرادی هم مطرح کردند مبنی بر اینکه یکی از مدیران وزارتخانه نامه ای زده که اموال فقط در سامانه جام ثبت شود و دفاتر کنار گذاشته شود. این هم برداشت اشتباهی بود، چون هدف این بود که همزمان با ثبت دفاتر دارایی، ثبت در سامانه جام نیز انجام شود. ما در مجلس ثابت کردیم که دفاتر دارایی وجود دارد و نامه مزبور تنها توصیه کرده بود که همزمان ثبت الکترونیکی هم انجام شود. آیا ما اشتباه کردیم که هر دو کار را پیش بردیم؟ اکنون هم دفاتر فیزیکی داریم و هم اطلاعات الکترونیکی.

او درباره ضرورت ثبت الکترونیکی اطلاعات آثار و اموال، گفت: مثلاً در که گذشته قصد می کردیم نمایشگاهی از آثار قهوه خانه ای برپا کنیم، به موزه ها نامه می زدیم تا آثار خود را ارایه دهند، اما هیچ یک آثار خود را معرفی نمی کردند و کار پیش نمی رفت، اما الان با ثبت در سامانه ها و دفاتر براحتی می توان به اطلاعات این آثار در دیگر موزه ها دست یافت و مستقیم با همان موزه ارتباط گرفت و نمایشگاه مشترک برگزار کرد.

میر اضافه کرد: دفاتر دارایی اکثرا چند رنگ شده و ناخوانا بود. ما دفاتر از وزارت اقتصاد و اداره کل موزه ها را قرض گرفتیم و دفاتر اموال خود را اصلاح کردیم.

مدیر مجموعه سعدآباد درباره تعطیلی موقت موزه هنرهای زیبا نیز توضیح داد: این موزه تنها موزه ای است که فعلاً فعال نیست؛ زیرا سقف شیروانی و سرویس های بهداشتی نیاز به مرمت داشت. اکنون کار ادامه دارد و به محض پایان کار، موزه فعال می شود.

او در ادامه با بیان اینکه مجموعه سعدآباد و نیاوران، کاخ محل زندگی بوده بنابراین مخزن مناسب موزه ای ندارند، افزود: آثار موزه های سعدآباد در زیرزمین کاخ ها نگهداری می شوند و چون این ویلاها و کاخ ها در کنار رودخونه قرار دارند، طبیعی است که در معرض رطوبت باشند و در چند سال گذشته برخی آثار تحت تاثیر این رطوبت آسیب های جزیی دیده باشند، البته که ما رطوبت مخازن را کنترل و شرایط را بهسازی و استانداردسازی کرده ایم.

میر اضافه کرد: با توجه به شرایط جنگ، و ضرورت نیاز به مخزن ایمن تر، آقای وزیر دستوری به معاونت میراث فرهنگی دادند که یک مخزن امن مرکزی بزرگ در سعدآباد احداث شود، که مطالعات و کار آن آغاز شده و دنبال تامین مالی از سازمان برنامه بودجه هستیم.

مدیر مجموعه سعدآباد گفت: به هر حال از 150 هزار اثر ثبت شده در این مجموعه فقط حدود 20 هزار اثر به نمایش گذاشته شده و باقی آثار در مخازن غیر استاندارد بودند و برخی از آنها آسیب دیده اند. در دفترچه گزارش عملکرد سعدآباد نیز آمده که 200 اثر مرمت شده درحالی که حدود 2000 اثر به مرمت نیاز دارند. بخش زیادی از این مرمت ها توسط نیروی متخصص مجموعه و تیم مرمت پژوهشگاه میراث، بدون هزینه اضافی انجام شده است. با این حال وزارتخانه اعلام کرده است که ابتدا باید آسیب شناسی دقیق انجام و سپس درخواست بودجه ارائه شود، فرآیندی که طی شده و هر ماه بخشی از بودجه برای مرمت آثار تخصیص می یابد.

او اظهار کرد: با وجود توانایی بالای مرمت کاران سعدآباد، ظرفیت مرمت سالیانه محدود است و از میان 5 هزار اثر، تنها بخش اندکی امکان مرمت سالانه دارد. گذر زمان آسیب ها را بیشتر می کند و به همین دلیل روند آسیب شناسی و بودجه گذاری برای برون سپاری بخشی از کار انجام شده و این آثار وارد کارگاه خواهند شد.

میر درباره موزه اسناد که در زمان مدیریت پیشین سعدآباد تعطیل و آثار آن منتقل شده بود، توضیح داد: زمانی که سعدآباد را تحویل گرفتیم سریع سراغ این موزه رفتیم. مدیر موزه بازگردانده و آثار را شناسایی و پیدا کرد. طبقه بندی آثار دوباره انجام شد، کاری که قبلا طی 13 سال انجام شده بود. این اسناد شامل حدود 70 هزار برگه است. قرار شد با کتابخانه ملی هم تفاهم نامه ای بسته شود تا با استفاده از تجهیزات و امکانات آن، فرایند اسکن، طبقه بندی و حفاظت اسناد انجام شود. پژوهشگاه میراث فرهنگی قرار بود در بخش های دیگر به ما کمک کنند.

مدیر سعدآباد درباره انتقال موزه قرآن به این مجموعه، گفت: مالکیت موزه قرآن با ریاست جمهوری بود، حدود 20 سال پیش وضعیت به گونه ای بوده که میراث فرهنگی به عنوان مستأجر در آن فعالیت می کرد؛ وضعیتی مشابه اما معکوس نسبت به سعدآباد که در آن ریاست جمهوری بهره بردار ساختمان هاست. موزه قرآن در محدوده پاستور و در پهنه حفاظتی ریاست جمهوری قرار داشت و مسیرهای امنیتی و گیت های ورودی باعث شده بود بازدیدکنندگان بسیاری از ادامه مسیر منصرف شوند. تغییر کاربری و خروج موزه قرآن از آن محدوده تصمیم گیری شد و در ازای آن ساختمانی در رشت به وزارت میراث بازگردانده شد و همچنین کاخ فریده دیبا به سعدآباد واگذار شد که پروتکل های انتقال آن در حال طی شدن است.

میر اظهار کرد: پس از انتقال موزه قرآن به سعدآباد، شأن اثر حفظ شد و اکنون روزانه حداقل 300 نفر از آن بازدید می کنند، درحالی که پیش از این، گاهی تنها 30 نفر در یک ماه یا حتی یک سال از آن بازدید می کردند.

مدیر سعدآباد همچنین یادآور شد: موزه آب که جای موزه قرآن فعلی در سعدآباد بود، به دلیل نبود امکان توسعه، جمع آوری شده و به مجموعه پردیسان منتقل شده است.