با نزدیک‌شدن به ماه‌های پایانی سال و افزایش حساسیت نسبت به هزینه‌های شب عید، موضوع عیدی کارگران به یکی از کلیدی‌ترین مباحث اقتصادی کشور تبدیل شده است. امسال نیز بر اساس اعلام رسمی، حداقل عیدی کارگران معادل دو برابر حداقل دستمزد سالانه تعیین شده و رقم آن برای سال 1405 حدود 20 میلیون و 780 هزار تومان برآورد شده است.

از سوی دیگر، سقف عیدی کارگران نیز مطابق قانون حدود 31 میلیون و 100 هزار تومان محاسبه شده است؛ رقمی که معادل سه برابر حقوق پایه است و نشان می‌دهد دامنه پرداختی‌ها بسته به سطح درآمد کارگران متفاوت خواهد بود.

در این گزارش مفصل از فردانیوز، به بررسی پایه حقوق، نحوه محاسبه عیدی، شرایط کارگران حداقلی‌بگیر، تأثیر تورم بر ارزش واقعی عیدی کارگران و تحلیل‌های کارشناسی درباره قدرت خرید عیدی سال 1405 می‌پردازیم.

یکی از مهم‌ترین نکات برای شناخت ساختار پرداخت عیدی، دانستن مبنای قانونی آن است.
طبق ماده واحده قانون تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران:

حداقل عیدی سالانه = 60 روز مزد روزانه

حداکثر عیدی سالانه = 90 روز مزد روزانه

حداکثر پرداختی نباید از سه برابر حداقل دستمزد سالانه بیشتر باشد

این یعنی هر سال میزان عیدی به‌طور مستقیم به حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار گره خورده است.

در سال 1405 با فرض حداقل دستمزد جدید:

حداقل عیدی = 20,780,000 تومان

سقف عیدی = 31,100,000 تومان

این ساختار قانونی باعث می‌شود عبارت عیدی کارگران بیش از هر زمان دیگری در فضای خبری و اقتصادی دیده شود.

محاسبه دقیق بر اساس فرمول زیر انجام شده است:

حداقل عیدی = حداقل دستمزد روزانه * 60

با توجه به ارقام مصوب سال 1405، دستمزد روزانه حداقلی‌بگیران در محدوده‌ای قرار گرفته که حاصل ضرب آن در 60 روز مبلغ 20.7 میلیون تومان را نتیجه می‌دهد.

این رقم نشان می‌دهد امسال نیز افزایش عیدی همراه با افزایش دستمزد بوده؛ اما سؤال مهم این است که:

آیا افزایش عیدی متناسب با تورم است؟
در ادامه به این موضوع پرداخته‌ایم.

سقف عیدی که سه برابر حداقل دستمزد سالانه است، معمولاً شامل:

کارگران با حقوق بالاتر از حداقل

کارگران دارای پایه سنوات، مزایا و طبقه‌بندی شغلی

کارکنان با سابقه کار کامل یک ساله

می‌شود.

این گروه‌ها در سال 1405 عیدی بیش از 20 میلیون تومان تا سقف 31 میلیون تومان دریافت خواهند کرد.

قانون کار برای این دسته نیز روش محاسبه مشخصی دارد:

عیدی کارگران = (مدت کارکرد / 12 ماه) * عیدی کامل سالانه

به‌عنوان نمونه:

کارگری با 6 ماه سابقه → نصف عیدی کامل

کارگری با 9 ماه سابقه → سه‌چهارم عیدی کامل

کارگر روزمزد → محاسبات بر اساس جمع روزهای کارکرد انجام می‌شود

بنابراین هیچ کارگری—even پاره‌وقت—مشمول حذف عیدی نمی‌شود.

بله.

در قانون هیچ منع برای پرداخت بیشتر از سقف عیدی وجود ندارد. بسیاری از:

شرکت‌های خصوصی بزرگ

کارگاه‌های صنعتی

شرکت‌های پتروشیمی و نفت

مؤسسات مالی

برای افزایش رضایت کارکنان، بخشی از درآمد پایان سال را به‌صورت پاداش به آن‌ها پرداخت می‌کنند.

عیدی کارگران | آیا عیدی مشمول مالیات است؟

بله.
مطابق مقررات مالیاتی:

عیدی تا سقف مشخصی معاف است

مبلغ مازاد بر سقف قانونی مشمول مالیات بر درآمد کارکنان می‌شود

نکته مهم:
عیدی مشمول بیمه تأمین اجتماعی نیست, بنابراین از آن حق بیمه کسر نمی‌شود.

عیدی کارگران | چرا قدرت خرید عیدی نسبت به سال‌های قبل کاهش یافت؟

افزایش هزینه‌ها در حوزه‌های:

مواد غذایی

مسکن

حمل‌ونقل

آموزش

درمان

پوشاک

باعث شده است که عیدی کارگران عملاً کمتر از قبل قدرت خرید داشته باشد.

به‌عنوان نمونه، در سال 1400 عیدی حداقلی کارگران می‌توانست تقریباً:

خرید کامل پوشاک شب عید

خرید آجیل

خرید میوه

خرید مایحتاج یک ماه

را پوشش دهد.

اما در سال 1405 با قیمت‌های فعلی:

هزینه یک سبد شب عید خانواده چهار نفره: حداقل 12 تا 20 میلیون تومان

پوشاک: 10 میلیون تومان به بالا

خوراکی‌ها و آجیل: 4 تا 7 میلیون تومان

بنابراین حداقل 60 تا 70 درصد عیدی صرف هزینه‌های ضروری می‌شود و قدرت خرید آن کاهش یافته است.

عیدی کارگران | وضعیت عیدی در صنایع مختلف کشور

تحقیقات میدانی نشان می‌دهد:

1. شرکت‌های بزرگ صنعتی

بسیاری از این شرکت‌ها علاوه بر عیدی مصوب:

پاداش پایان سال

پاداش بهره‌وری

کمک‌هزینه معیشتی

نیز پرداخت می‌کنند.

2. کارگاه‌های کوچک

عموماً حداقل عیدی را پرداخت می‌کنند و توان پرداخت بیشتر ندارند.

3. بخش خدمات

پرداخت‌ها بسته به رونق شغلی متفاوت است.

4. شرکت‌های دانش‌بنیان

برخی علاوه بر عیدی، سهام تشویقی یا پاداش عملکرد پرداخت می‌کنند.

عیدی کارگران | مقایسه ارزش عیدی 1405 با 5 سال گذشته