به نقل از مشرق، موسسه آکسفورد ایکانومیکز در گزارش شهرهای جهانی 2025 به تحلیل روند تغییرات بزرگ ترین اقتصادهای شهری جهان بر اساس تولید ناخالص داخلی اسمی (Nominal GDP) در دوره زمانی 2000 تا پیش بینی سال 2050 پرداخته است.

این گزارش نشان می دهد که جابه جایی مرکز ثقل اقتصاد شهری در جهان، با انتقال تدریجی قدرت اقتصادی از غرب به شرق، و رشد چشمگیر برخی کلان شهرهای آسیایی است.

همچنین نمودار موجود در این گزارش تفاوت بین شهری که امروز بزرگ است و شهری که در آینده احتمالا بزرگ خواهد بود را به تصویر می کشد و این به تنوع و پویایی در اقتصاد شهری جهانی اشاره دارد.

توکیو و نیویورک پیشتازان همیشه حاضر

براساس داده های این گزارش، شهرهای توکیو و نیویورک طی دهه های گذشته جایگاه خود را به عنوان دو قطب بزرگ اقتصاد شهری حفظ کرده اند.

اما توکیور از از دهه 2023 به بعد روند نزولی دارد و به جایگاه چهارم نزول می کند.

توکیو (و ژاپن به طور کلی) با روند پیر شدن جمعیت و کاهش نرخ باروری روبرو است.

با کاهش جمعیت جوان و فعال توان تولید، نیروی کار، و پویایی اقتصادی کاهش می یابد، عاملی که رشد GDP را محدود می کند.

طبق ارزیابی این موسسه، شرکت های ژاپنی نتوانسته اند در بخش خدمات با ارزش افزوده بالا (high value-added services) با رقبای منطقه ای و جهانی همگام شوند؛ یعنی مزیت نسبی سابقشان در این حوزه کاهش یافته است.

هم چنین توکیو در جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) ضعف دارد. این سرمایه گذاری ها نه فقط منابع مالی، بلکه نوآوری، مدیریت مدرن و کارآمدی اقتصادی می آورند — عاملی که در رشد شهری نقش کلیدی دارد.

در نتیجه، برخلاف برخی رقبای آسیایی که با سرمایه گذاری خارجی و تمرکز روی صنایع نوآورانه رشد می کنند، توکیو از این منبع توان رشد کمتر بهره برده است.

آغاز عصر جدید اقتصاد شهری؛ حرکت قدرت از اقیانوس اطلس به اقیانوس آرام

بررسی روند دو دهه اخیر نشان می دهد که از دهه 2020 به بعد جهش اقتصادی شهرهای آسیایی شدت گرفته است. شانگهای، سئول و حتی کلان شهرهایی مانند اوساکا کیوتو در گذشته، رشد چشمگیری را تجربه کرده اند. افزایش جمعیت شهری، توسعه صنایع فناوری و تولید، سرمایه گذاری خارجی و نقش آفرینی پررنگ در زنجیره جهانی تأمین از مهم ترین عوامل این جهش عنوان شده است.

پیش بینی ها تا سال 2050 حکایت از آن دارد که چین و کره جنوبی در حال تثبیت جایگاه خود به عنوان مهم ترین قطب های اقتصاد شهری آینده هستند؛ روندی که عملاً مسیر انتقال قدرت اقتصادی از غرب به شرق را تسریع کرده است.

در مورد سئول، سرمایه انسانی قوی، اقتصاد پویا، اشتغال کافی، این ها موتور رشد Seoul هستند اما مشکلات محیط زیستی، کیفیت زندگی و جمعیت شناسی می توانند مانع پایداری این رشد باشند.

در مورد شانگهای در این گزارش امده است، این شهر به نماد ظهور آسیا در اقتصاد شهری بدل شده است؛ با اقتصاد بزرگ و رو به رشد، زیرساخت صنعتی و خدماتی، و چشم انداز بلندمدت که آن را به رقیبی جدی برای قدرت های شهری سنتی تبدیل می کند.

افول نسبی ستاره های غربی

گرچه شهرهای بزرگی مانند لندن، لس آنجلس، پاریس و شیکاگو همچنان در میان ده اقتصاد برتر جهان قرار دارند، اما روند داده ها نشان می دهد که جایگاه آنها رو به کاهش است. کاهش سهم اقتصادهای غربی از تولید جهانی، کندشدن رشد جمعیتی و محدودیت های ساختاری از مهم ترین دلایل این نزول تدریجی عنوان شده است.

در مقابل، شهرهایی مانند سان فرانسیسکو و به ویژه شانگهای با ثبت رشد چشمگیر، در پیش بینی سال 2050 در جمع ده اقتصاد برتر شهری جهان قرار گرفته اند.

شهرهایی که از قله فاصله گرفته اند

برخی شهرها که در ابتدای دهه 2000 جزو اقتصادهای بزرگ بودند، در افق 2050 با کاهش قابل توجه جایگاه مواجه اند.

واشنگتن دی سی، اوساکا کیوتو، سائوپائولو، ناگویا (سومین شهر صنعتی ژاپن) این روند بیانگر پویایی گسترده اقتصاد شهری و تغییر ترکیب قدرت اقتصادی در جهان است.

تغییر معنادار معیارهای قدرت اقتصادی

اقتصاددانان هشدار داده اند که تکیه صرف بر GDP اسمی تصویر کاملی از قدرت یک شهر ارائه نمی دهد؛ چراکه این شاخص به شدت تحت تأثیر نرخ ارز، تورم و ساختارهای اقتصادی قرار دارد. علاوه بر این، شاخص هایی چون کیفیت زندگی، توزیع درآمد، پایداری محیط زیستی، سطح فناوری و میزان توسعه زیرساخت ها نیز نقش مهمی در تعیین قدرت واقعی یک شهر ایفا می کنند.

چشم اندازی از آینده اقتصاد شهری جهان

با استناد به پیش بینی های آکسفورد ایکانومیکز، جهان تا سال 2050 شاهد بازترسیم نقشه اقتصاد شهری خواهد بود. در این آینده نزدیک، آسیا سهم بزرگی از اقتصاد جهانی را به دست می گیرد و برخی کلان شهرهای آن جایگاه سنتی شهرهای غربی را تصاحب خواهند کرد. این جابه جایی بزرگ اقتصادی آثار چشمگیری بر تجارت جهانی، بازار کار، تحولات فناوری و حتی موازنه سیاسی قدرت در جهان بر جای خواهد گذاشت.

به نظر می رسد عصر جدیدی در حال شکل گیری است؛ عصری که در آن اقتصاد جهانی از محور اقیانوس اطلس به محور اقیانوس آرام منتقل می شود و شهرهای آسیایی بازیگران اصلی آن خواهند بود.