به نقل از تجارت نیوز، افزایش قیمت تخم مرغ در هفته های اخیر، این کالای پروتیینی پایه را به یکی از بحث برانگیزترین اقلام غذایی در بازار ایران تبدیل کرده است. بر اساس بررسی های میدانی ایسنا، قیمت شانه 30 عددی تخم مرغ، اکنون در بسیاری از نقاط کشور از مرز 250 هزار تومان عبور کرده است. این جهش قیمتی که فاصله معناداری با نرخ مصوب 184 هزار تومانی دارد، از نگاه فعالان صنعت، نتیجه هم زمان فشارهای ساختاری، ناکارآمدی توزیع، نوسانات ارزی و تغییرات فصلی در تولید است.

مرغداران در ماه های گذشته با کمبود و گرانی شدید نهاده های اصلی همچون ذرت و کنجاله سویا مواجه بوده اند. این نهاده ها که سهم عمده ای در هزینه تولید تخم مرغ دارند، یا با تأخیر در سامانه های دولتی عرضه شده اند یا اصلاً به دست تولیدکنندگان نرسیده اند؛ همین امر آنها را به خرید نهاده از بازار آزاد با قیمت های چندبرابری مجبور کرده است.

در کنار این مشکل زیرساختی، نوسانات نرخ ارز نیز فشار مضاعفی بر تولید وارد کرده است. بخش مهمی از نهاده های وارداتی است و تورم عمومی، هزینه حمل ونقل، نگهداری، انرژی و دستمزد را به شکل قابل توجهی افزایش داده است. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان می گویند قیمت واقعی تمام شده تخم مرغ با نرخ های مصوب دولت همخوانی ندارد و اختلاف میان قیمت تمام شده و نرخ مصوب به سود دلالان و واسطه ها ختم شده است.

گزارش های میدانی از سطح شهر نیز این شکاف قیمت را تأیید می کند. مشاهدات خبرنگار ایسنا در تهران، نشان می دهد تخم مرغ به صورت دانه ای بین 7 تا 9 هزار تومان عرضه می شود و فروشندگان اعلام کرده اند قیمت هر بار که بار جدید می آید بالا می رود و هیچ کس نمی داند سقف این افزایش کجاست. بسیاری از فروشندگان علت اوج گیری قیمت را کاهش عرضه و بی ثباتی بازار عنوان می کنند.

از سوی دیگر، کارشناسان صنعت طیور به یک عامل فصلی نیز اشاره می کنند: کاهش طبیعی تولید در فصل سرما. با کوتاه شدن روزها و افت دمای محیط، تخم گذاری مرغ ها کاهش می یابد و این روند در سال های مختلف تکرار شده است. ترکیب این کاهش عرضه با افزایش هزینه تولید، زمینه جهش نرخ را تشدید کرده است.

پیامد این وضعیت، فشار معیشتی مستقیم بر خانوارهاست. تخم مرغ که تا همین یک سال پیش در سبد پروتیینی خانواده های کم درآمد نقش کلیدی داشت، امروز در گزارش های اقتصادی کالایی نسبتاً لوکس توصیف می شود. کارشناسان تغذیه هشدار می دهند که کاهش دسترسی به پروتیین ارزان می تواند پیامدهای نگران کننده ای برای امنیت غذایی خانواده ها ایجاد کند و آنها را به مصرف غذاهای کم ارزش تر از نظر تغذیه ای سوق دهد.

با وجود این شرایط، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده اند که برنامه هایی برای ساماندهی بازار در دست اجراست. از جمله این برنامه ها تأمین فوری نهاده ها، افزایش نظارت بر زنجیره توزیع و گسترش بسته بندی شفاف و شناسنامه دار تخم مرغ عنوان شده است. اقتصاددانان نیز بر ضرورت اصلاح ساختار توزیع و کاهش نقش واسطه ها در بازار تاکید دارند و معتقدند تنها در صورت کاهش هزینه تولید و ایجاد شفافیت در توزیع است که می توان به بازگشت نسبی قیمت ها امیدوار بود.

در مجموع، مجموعه ای از عوامل اقتصادی، مدیریتی و فصلی دست به دست هم داده اند تا تخم مرغ به یکی از پرچالش ترین کالاهای خوراکی ماه های اخیر تبدیل شود. اگر بن بست نهاده ها برطرف نشود، نظارت بازار جدی تر نشود و ساختار توزیع اصلاح نگردد، روند افزایشی قیمت احتمالاً ادامه خواهد داشت؛ مسأله ای که می تواند تأثیر عمیقی بر سفره خانوارهای ایرانی بگذارد.

محمد مرادی- مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران میهن- در گفت وگو با ایسنا درباره دلایل افزایش اخیر قیمت تخم مرغ اظهار کرد: قیمت تخم مرغ غیرمنطقی بالا نرفته است. در نیمه نخست سال، تولیدکنندگان در برخی مقاطع تا 70 الی 80 درصد و به طور میانگین 50 درصد زیر قیمت تمام شده محصول خود را عرضه می کردند. همین موضوع سبب شده اکنون تصور شود قیمت ها ناگهان افزایش یافته، در حالی که بهای تمام شده همان زمان نیز بسیار بالاتر بود.

مرادی توضیح داد: در تابستان قیمت تمام شده هر کیلو تخم مرغ حدود 80 هزار تومان بود. امروز اگر قیمت به حدود 88 هزار تومان رسیده، تنها حدود 10 درصد بالاتر از بهای تمام شده قبلی است. البته اگر قیمت ها را بر اساس نرخ فعلی نهاده ها محاسبه کنیم، بهای تمام شده بسیار بالاتر خواهد بود.

وی تأکید کرد: مشکلات تأمین نهاده، همچنان مهم ترین عامل نگرانی تولیدکنندگان است و این بی نظمی اگر ادامه پیدا کند، ممکن است فاجعه رقم بخورد.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران میهن در پاسخ به پرسشی درباره وعده وزیر جهاد کشاورزی و رییس جمهور برای تأمین به موقع نهاده ها، گفت: اقداماتی انجام شده، اما تأثیر عملی و ملموسی برای تولیدکننده نداشته است. حتی اگر تأمین ارز و سایر اقدامات به درستی انجام شده باشد، باز هم زمان می برد تا بازار به شرایط عادی برگردد. امروز که صحبت می کنیم، شرایط همچنان مناسب نیست.

مرادی میزان تولید فعلی را حدود 3500 تن در روز اعلام کرد و افزود: تولید کشور فعلاً مکفی است، اما تداوم بی نظمی در تأمین نهاده می تواند منجر به خروج گله ها از چرخه تولید شود. این موضوع برای کشور بسیار خطرناک خواهد بود.

کیفیت تخم مرغ ایرانی مشکلی ندارد؛ صادرات متوقف شد
او درباره مباحث مطرح شده پیرامون کیفیت تخم مرغ ایرانی و کاهش صادرات نیز گفت: کیفیت تخم مرغ ایرانی هیچ مشکلی ندارد و تخم مرغی که در داخل عرضه می شود با نمونه صادراتی تفاوتی ندارد جز در بسته بندی. ما حتی بازارهای جدیدی به دست آورده ایم، اما فعلاً با توجه به شرایط داخلی صادرات را متوقف کرده ایم.

مرادی در واکنش به طرح موضوع قیمت گذاری دستوری تأکید کرد: قیمت گذاری دستوری در هیچ زمانی موفق نبوده و همه دنیا به این نتیجه رسیده اند که این روش اشتباه است. بازار باید بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم شود. در شرایط فعلی که تولیدکننده سه ماه است با کمبود نهاده دست به گریبان است و پیش از آن نیز ماه ها زیان داده، هرگونه قیمت گذاری دستوری می تواند او را مجبور به حذف گله کند.

مدیرعامل اتحادیه مرکزی مرغداران میهن در پایان تصریح کرد: حذف گله به معنای تهدید جدی تولید ملی است. باید از هرگونه تصمیم هیجانی و احساسی که می تواند تداوم تولید را به خطر بیندازد، پرهیز کرد.