به نقل از دیروزبان، پتوهای پلنگی، که اغلب به عنوان پتو نمدی هم شناخته می شوند، ریشه در هنر دست بافت های باستانی دارند.

طبق منابع تاریخی نساجی، پتوهای نمدی با طرح های حیوانی مانند پلنگ، یکی از قدیمی ترین اشیای دست بافت بشر هستند و تاریخچه شان به بیش از 3000 سال پیش، دوران تمدن های باستانی ایران و آسیای مرکزی، بازمی گردد. در آن زمان، عشایر و روستاییان از پشم گوسفند نمد می بافتند و طرح های هندسی، گل دار یا حیوانی روی آن حک می کردند. اصفهان، به عنوان یکی از مراکز اصلی تولید نمد در ایران، از دوران صفویه (قرن 16-18 میلادی) نقش کلیدی در این صنعت داشت. این پتوها نه تنها برای گرمایش، بلکه به عنوان پوشش کف یا دیوار هم استفاده می شدند و طرح پلنگی، الهام گرفته از حیات وحش ایران، نمادی از قدرت و طبیعت بود.

تولید صنعتی: دهه 1350 و انقلاب نساجی ایران

تولید انبوه پتو پلنگی در ایران از دهه 1350 شمسی آغاز شد. با صنعتی سازی نساجی در دوران پهلوی، کارخانه هایی مانند شکوفه و طاهربافت در اصفهان و تهران، پتوهای نمدی را با ماشین آلات مدرن تولید کردند. این پتوها، که وزن شان حدود 1.5 تا 3 کیلوگرم است، از الیاف پلی استر و پشم مصنوعی ساخته می شوند و طرح پلنگی (لکه های قهوه ای روی زمینه روشن) برای جذابیت بصری انتخاب شد. در ابتدا، برای مصارف نظامی (پتو سربازی) و امدادی تولید می شدند، اما به سرعت به خانه های ایرانی راه یافتند. تا دهه 1360، با افزایش تولید داخلی، پتو پلنگی به کالایی ارزان و در دسترس تبدیل شد و جایگزین نماهای سنتی گردید.

چرا مد شد؟ نوستالژی و کاربرد روزمره

پتو پلنگی در دهه های 1360 و 1370 به اوج محبوبیت رسید، به ویژه در میان خانواده های متوسط. دلیلش سادگی، گرمای بالا و قیمت پایین بود. این پتوها برای سفرهای جاده ای، کمپینگ یا حتی به عنوان روتختی استفاده می شدند و طرح پلنگی، با الهام از پلنگ ایرانی حس طبیعت گرایی می داد. در دوران جنگ ایران و عراق، به عنوان پتو امدادی توزیع شد و ماندگاری اش (تا 10 سال) آن را به نمادی خانوادگی تبدیل کرد.

امروز، با بازگشت نوستالژیک، مدل های مدرن با لبه دوزی و رنگ های متنوع (سبز، طوسی) دوباره مد شده اند. برندهایی مانند زرین گلد و پاندا، آن را برای نسل جدید هم به عنوان آیتم دکوری عرضه می کنند! طبق نظرسنجی های اخیر، 70 درصد ایرانی ها آن را یادآور مادربزرگ و خانه های قدیمی خود می دانند، اما کاربردش در بحران ها (مانند سیل 1398) همچنان محبوبیتش را حفظ کرده است.

آینده پتو پلنگی: از سنتی به پایدار

با تمرکز بر مواد اکولوژیک، تولیدکنندگان اصفهانی مانند شکوفه، نسخه های ضدحساسیت و قابل بازیافت را عرضه می کنند. پتو پلنگی نه تنها مد مانده، بلکه نمادی از فرهنگ ایرانی است و ترکیبی از سنت و نوآوری که هنوز گرم و ماندگار است.