بازار استوک در ایران طی دو سال اخیر رشد کم سابقه ای را تجربه کرده و طبق گزارش مرکز آمار، خرید این کالاها در سال 2023 نسبت به سال قبل 25 درصد افزایش یافته است.

بخش عمده این رشد مربوط به پوشاک خارجی استوک است؛ کالاهایی که عموماً از مسیرهای غیررسمی وارد کشور می شوند و به دلیل قیمت پایین تر و کیفیت قابل قبول، سهم بزرگی از سبد خرید خانوارها را به خود اختصاص داده اند. بسیاری از مصرف کنندگان می گویند حتی اگر این لباس ها از مد جهانی خارج شده باشند، همچنان در مقایسه با برندهای ایرانی به صرفه تر و خوش دوخت تر هستند.

آمارها نشان می دهد بیش از پنج میلیون قطعه پوشاک استوک در سال گذشته وارد بازار ایران شده و حدود 40 درصد آن در شهرهای تهران، مشهد و تبریز فروش رفته است. قاچاق گسترده این کالاها، که گمرک رقم آن را 2 میلیارد دلار تخمین می زند، قیمت استوک ها را به طور طبیعی پایین تر از معادل ایرانی شان قرار می دهد. در نتیجه، یک لباس ایرانی که 2.5 میلیون تومان قیمت دارد، در نسخه استوک خارجی با 1.5 میلیون تومان قابل خرید است.

این تفاوت قیمت برای تولیدکنندگان داخلی به مانعی جدی تبدیل شده است. هزینه های بالای تولید، افزایش قیمت مواد اولیه و بهره وری پایین خط تولید باعث شده قیمت پوشاک ایرانی به طور میانگین 30 تا 50 درصد گران تر از استوک ها باشد. گزارش وزارت صمت نیز نشان می دهد هزینه تولید پوشاک داخلی تنها در سال 2023 حدود 20 درصد افزایش یافته؛ رقمی که تقاضا را بیش از پیش به سمت استوک ها سوق می دهد.

در این میان، کارشناسان و فعالان صنعت پوشاک می گویند رقابت با استوک ها ناممکن نیست؛ به شرطی که تولیدکنندگان به فناوری های نوین، افزایش بهره وری، طراحی متنوع تر و کاهش هزینه های سربار روی بیاورند. 65 درصد تولیدکنندگان در یک نظرسنجی اعلام کرده اند که با کاهش هزینه های تولید، امکان رقابت مستقیم با استوک های قاچاق را دارند. بااین حال، تأکید می کنند که سیاست گذاری و کنترل مؤثر قاچاق به همان اندازه ضروری است.

بازار استوک پوشاک در ایران با سرعتی بالا در حال گسترش است؛ بازاری که هم ریشه در مشکلات اقتصادی و کاهش توان خرید دارد، و هم در ضعف ساختاری تولید داخلی. اگر برندهای ایرانی نتوانند کیفیت، قیمت و اعتماد مصرف کننده را همزمان بهبود دهند، این موج رو به رشد استوک ها، صنعت پوشاک داخلی را بیش از پیش به حاشیه خواهد برد.