به نقل از ایلنا، حذف 18 میلیون نفر از لیست یارانه بگیران و محروم شدن تمام مردم از یارانه های آب، برق، نان، شیر، کره و دارو و درمان، با استدلال های خوش رنگ و لعاب انجام شده اما مشخص نیست این صدها هزار میلیارد تومانی که با یارانه زدایی در سال های اخیر و به خصوص امسال فراهم آمده کجا هزینه می شود؟

حمایت از دهک های فرودست و دادن کالابرگ به فقرا و نیازمندان کلیدواژه هایی ست که دولت با استناد به آن ها و با تکیه بر آنچه در قانون بودجه سال جاری آمده و البته برخی از نمایندگان مجلس بر اجرای آن اصرار و ابرامِ فراوان دارند، اقدام به حذف یارانه نقدی مردم کرده است.

داده های مربوط به حذف یارانه ها نشان می دهد دولت از بهمن سال گذشته تا امروز، در مجموع یارانه نقدی بیش از 8 میلیون و 883 نفر را حذف کرده است؛ این حذف تنها بخشی از الزام قانون بودجه است و برای آنچه حذف یارانه 3 دهک بالا نامیده می شود، دولت تا پایان سال یارانه نقدی بیش از 18 میلیون نفر را قطع خواهد کرد؛ هرچند برخی برآوردها نشان می دهد گروهی در مجلس و دولت انتظار دارند برای تحقق الزامات قانون بودجه، یارانه شهروندان تا مرز 27 میلیون نفر قطع شود. تعداد یارانه بگیران در بهمن سال قبل حدود 50 میلیون و 725 هزار نفر بود که در آبان امسال به 41 میلیون و 874 هزار نفر رسیده است.

انتقاداتی به مکانیسم های حذف یارانه نقدی خانوارها وارد است؛ مثلاً یارانه خانواده ی سه نفره ی مزدبگیری قرارداد موقت و مستاجر که ماهانه سرجمع 45 میلیون تومان درآمد دارد و با کوچک ترین تلنگری ناشی از اخراج یا کسر حقوق، این درآمد سقوط می کند، در محاسبات خشک و غیرمنعطف دولت قطع می شود یا فردی که گردش حسابش به دلیل مناسبات کاری نه درآمد شخصی- بالاست، مشمول قطع یارانه می شود. اما جدا از این انتقادات، یک پرسش اساسی در سطحی فراتر قابل طرح است: منابع ناشی از حذف یارانه های نقدی مردم کجا هزینه می شود؟ این پول ها کجا می رود؟

پول قطع یارانه کجا می رود؟

در روزهای ابتدایی آبان، محمد باقری بناب یک نماینده مجلس در نشست علنی، چند سوال مطرح کرد: با چه ملاکی خانواده ای با 30 میلیون درآمد از ردیف دریافت کالابرگ حذف می شود، همچنین باید شفاف اعلام شود منابع حاصل از حذف یارانه ها کجا هزینه شده و در کدام بخش تحول ایجاد شده است .

در حالیکه عمده ی تمرکز افکار عمومی و رسانه ها بر ملاک های حذف یارانه است، از ابتدای سال منابع ریالی عظیمی از حذف یارانه بیش از 8 میلیون نفر از شهروندان کشور آزاد شده که هیچ گزارش شفافی از میزان و نحوه هزینه کرد این منابع از سوی دولت منتشر نشده؛ آنچه در قانون بودجه آمده حذف یارانه با هدف دادن کالابرگ به دهک های فرودست و حمایت از گروه هایی ست که با یارانه زدایی از کالاهای اساسی و دارو، امکان حیات را از دست داده اند.

با این حال، هرچه ما تحقیق کردیم هیچ خانواده فرودستی نیافتیم که اعتبار کالابرگ دریافتی شان بعد از قطع یارانه نقدی ثروتمندان افزایش یافته باشد؛ هیچ بیمار خاصی ندیدیم که از این محل، داروی رایگان دریافت کرده باشد و هیچ سالمند یا ازکارافتاده ای نیست که تحت حمایت قرار گرفته باشد.

فرشاد مومنی اقتصاددان، در گفتگویی تصویری به لیست مصارفِ منابع حاصل از قطع یارانه های نقدی مردم که در دستور کار سازمان هدفمندسازی یارانه ها قرار گرفته اشاره کرده است؛ لیستی که تولیدات فاخر در صداوسیما! و تقویتِ بنیه ی مالی چند نهاد خاص را دربرمی گیرد.

پاسخی به این حرف ها از سوی دولت داده نشده است. اما در مجموع مشخص است که حاضر نشده اند از این منابع چند هزار میلیاردی (براساس برآوردها از ابتدای سال بیش از ده ها هزار میلیارد تومان با قطع یارانه های نقدی مردم منابع به دست دولت آمده)، کمی خرج مردم کنند؛ مثلاً داروهای بیماری های خاص برای بیمارانی مثل بیماران اسم ام ای یا بیماران پروانه ای خریداری و وارد کنند! بیمارانی که به خاطر کمبود دارو و وخامت حال، با پریشانی بسیار بارها تجمع کرده اند......

از جیب مردم عادی برداشت می شود ولی کجا می رود؟ مازیار گیلانی نژاد فعال کارگری با طرح این پرسش، ماجرا را فراتر از چند ده هزار میلیارد تومانِ ناشی از قطع یارانه می داند و می گوید: از اول سال جاری 1 درصد بر مالیات بر ارزش افزوده اضافه کردند که همسان سازی حقوق بازنشستگان را با آن سر و سامان بدهند که چیزی نصیب بازنشستگان به خصوص کارگران بازنشسته نشد؛ با فرض اینکه از 90 میلیون ایرانی روزانه فقط 5 هزار تومان یک درصد ارزش افزوده ی مازاد کسر شود مبلغی در حدود 13 هزار میلیارد تومان در ماه به دست می آید؛ این رقم را به رقم ده ها هزار میلیارد تومانی حذف یارانه های نقدی بیفزایید، تا متوجه شوید چه پول بزرگی در سال جاری دست دولت آمده است.

این فعال کارگری ادامه داد: حذف 18 میلیون نفر از لیست یارانه بگیران و محروم شدن تمام مردم از یارانه های آب، برق، نان، شیر، کره و دارو و درمان، با استدلال های خوش رنگ و لعاب انجام شده اما مشخص نیست این صدها هزار میلیارد تومانی که با یارانه زدایی در سال های اخیر و به خصوص امسال فراهم آمده کجا هزینه می شود؟ سازمان هدفمند سازی یارانه ها سازمانی از زیرمجموعه های وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه که نقش کلیدی در مدیریت منابع و مصارف یارانه ای کشور دارد، واضح و شفاف به مردم پاسخ بدهند؛ بگویند این پول ها کجا رفته؟

یک مثال عینی

در ساعات آخر تنظیمِ این گزارش، یک بازنشسته در تماس با ایلنا، از قطع یارانه نقدی خود در ماه اخیر (آبان) خبر داد؛ او که نمی دانست به کجا باید شکایت ببرد، گفت: من حقوقم 32 میلیون تومان است و یک خانواده سه نفره دارم، اما کلی قسط و وام دارم و همسرم هم مریض است و دارو مصرف می کند؛ نصف حقوقم اول ماه برای اینها می رود، چرا زندگی سخت ما را نمی بینند و یارانه نقدی مان را قطع کرده اند؟

این بازنشسته نمی دانست باید دست به دامان چه کسی شود و به کدام نهاد توضیح بدهد که ثروتمند نیست و به همان یارانه نقدی ناچیز نیاز دارد؛ اما سوال اصلی این است که پول یارانه نقدی این بازنشسته با همسر بیمار و نیازمند دارو و درمان یا صدها هزار خانواده مشابه، کجا هزینه می شود؟!