به گزارش پارسینه شیرین افهمی، فوق تخصص پیشگیری و کنترل عفونت، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تهران در گفتگو با مهر با اشاره به افزایش جهانی مقاومت میکروبی گفت: پس از کشف پنی سیلین، بشر گمان می کرد که توانسته است بر میکروب ها غلبه کند، اما به زودی مشخص شد که میکروارگانیسم ها قادر هستند در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم شوند و در سال های اولیه میزان مقاومت چندان بالا نبود، اما امروز با افزایش بیماری هایی که بیماران را ناچار به بستری، روش های درمانی تهاجمی، شیمی درمانی یا استفاده از داروهای بیولوژیک می کند، عفونت های فرصت طلب بسیار بیشتر شده است.

وی ادامه داد: از آنجا که بیماران بیشتر از گذشته به مراکز درمانی مراجعه کرده و با انواع آنتی بیوتیک ها مواجه می شوند، مقاومت میکروبی هم سریع تر ایجاد و هم آسان تر منتقل می شود؛ به ویژه در بخش هایی مانند ICU و بخش های جراحی که فرصت انتقال بالاست و شدت مقاومت در برخی میکروارگانیسم ها به حدی است که تقریباً در برابر اکثر رده های آنتی بیوتیکی مقاوم شده اند.

ضرورت آموزش از سنین پایین

وی گفت: یکی از اصلی ترین ابزارهای مقابله با این پدیده، آموزش است و آموزش باید از دوران کودکی آغاز شود، زیرا بسیاری از رفتارهای درمانی در همان سنین شکل می گیرد و وقتی کودک مشاهده می کند والدینش با دیدن تب یا علائم ساده تنفسی از پزشک درخواست آنتی بیوتیک می کنند، این باور در او شکل می گیرد که هر علائمی نیازمند مصرف آنتی بیوتیک است.

آنتی بیوتیک تنها در موارد ضروری

افهمی گفت: هر بار مصرف آنتی بیوتیک این احتمال را ایجاد می کند که میکروب از طریق جهش ژنتیکی یا سازوکارهای مقاومتی در برابر دارو مقاوم شود و به همین دلیل ممکن است دارویی که در بار اول مؤثر بوده، در مواجهه بعدی پاسخ ندهد.

وی افزود: آنتی بیوتیک باید تنها زمانی تجویز شود که عفونت قطعی باشد. برای مثال بیماری که سوزش ادرار دارد و آزمایش کشت وجود میکروب را تأیید می کند، نیازمند درمان است، اما بسیاری از عفونت های تنفسی فوقانی ماهیت ویروسی دارند و نیازی به آنتی بیوتیک ندارند و درمان علامتی کافی است.

وی تأکید کرد: تجویز دارو باید بر اساس نظر پزشک باشد، نه توصیه اطرافیان یا درخواست مستقیم بیمار و به این موضوع باید توجه شود.

نقش پزشکان، داروسازان و صنعت دارویی

وی گفت: در موضوع مصرف آنتی بیوتیک سه بازیگر مهم وجود دارند؛ پزشکان، داروسازان و شرکت های دارویی و باید داروهای استاندارد و مؤثر تولید و عرضه شود و فروش دارو بدون نسخه کنترل شود. به گفته وی، پزشکان نیز نباید تحت فشار انتظارات بیماران، به دلیل هر تب یا علامت جزیی اقدام به تجویز آنتی بیوتیک کنند.

مصرف آنتی بیوتیک در دام و طیور

وی با اشاره به مصرف آنتی بیوتیک در مرغداری ها و دامداری ها افزود: ورود این داروها به زنجیره غذایی انسان باعث ایجاد مقاومت در بدن انسان و سایر موجودات می شود و باید در این بخش نیز اصلاح و نظارت جدی صورت گیرد.

افهمی گفت: آنتی بیوتیک ها می توانند میکروفلور طبیعی روده را تخریب کرده و باعث اسهال شدید، کم آبی بدن و عفونت های جدی شوند. وی افزود: برخی داروها می توانند واکنش های پوستی شدید، تهوع، درد شکم، حساسیت نوری، کاهش سلول های خونی و آسیب کبد و کلیه ایجاد کنند و حتی بیمار را به سمت نارسایی کلیه سوق دهند.

وی در پایان گفت: خوشبختانه با اقداماتی که وزارت بهداشت و دانشگاه ها در حوزه بهداشت، درمان و پژوهش انجام داده اند، سرعت رشد مقاومت میکروبی نسبت به گذشته کاهش یافته است و آگاهی مردم نسبت به این موضوع بیشتر شده است.