به گزارش پارسینه ، یکی از بی نظیرترین، باشکوه ترین و معروفترین بناهای تاریخی در اصفهان عمارت “عالی قاپو” است.

این کاخ بی بدیل که در زمان صفویه بنا نهاده شده است، در غرب میدان نقش جهان و درست روبروی مسجد شیخ لطف الله قرار گرفته است. در این مقاله به تفصیل به بررسی معماری و تاریخچه این عمارت زیبا خواهیم پرداخت.

پس از آنکه شاه عباس کبیر پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد برای مستقر شدن در یک بنای حکومتی خاص که بتواند سفرا و شاهان دیگر را تحت تاثیر خود قرار دهد، فرمان ساخت عالی قاپو را صادر کرد. این بنا در قرن دهم خورشیدی ساخته شد. اولین بنای کاخ در زمان شاه عباس مورد بهره برداری قرار گرفت اما کامل شدن این عمارت در 5 مرحله انجام شد که حدود 70 سال به طول انجامید.

نام این بنا را “عالی قاپو” نهادن در زبان ترکی “عالی” به معنای “باشکوه” و “قاپو” به معنای “درب یا درگاه است”، که در لغت کامل به معنی “درگاه بلند” یا “درگاه باشکوه” معنی می شود.

ساختمان عالی قاپو 48 متر ارتفاع دارد و شامل 6 طبقه می باشد. این طبقات توسط پلکانی مارپیچ به یکدیگر متصل هستند و حدود 94 پله از پایین تا بالا وجود دارد. در قسمت ورودی عمارت یک مدخل وجود دارد که چندین طاقنمای کوچک دارد در قسمت فوقانی مدخل یک ایوان قرار گرفته که مزین به حوضی مسی است. لبه های این حوض از مرمر ساخته شده و علیرغم تخریب ها به نظر می رسد زمانی این ایوان آینه کاری شده بوده است.

در قسمت ورودی اصلی به عمارت کتیبه ای وجود دارد که حدیث “انا مدینه العلم و علی بابها” بر روی آن نقش بسته است و از ارادت شاهان صفوی به مذهب و آیین تشیع حکایت دارد.

طبقه اول عمارت را تالاری با وسعت 64 متر و ارتفاع 11 متر تشکیل داده است. در محیط تالار معماری به گونه ای است که صداها بلندتر و شفاف تر به گوش می رسد و محیطی اکواستیک در این قسمت به وجود آمده است. طبقه ی سوم این بنا نیز در نوع خود بی نظیر است. این طبقه در زمان شاه عباس دوم ساخته شد تالاری با 18 ستون ستون که هر یک ده متر ارتفاع دارد. ستون ها تماما آینه کاری شده و سقف تالار منقش به تصاویری زیبا و هنرمندانه می باشد.

طبقه ی ششم یا آخرین طبقه این کار نیز بسیار منحصر به فرد بوده، این طبقه که برای تماشا کردن مسابقات چوگان، مراسم مذهبی و غیره ساخته شده، دید کلی و کاملی به تمام محوطه ی نقش جهان دارد. تالار اصلی در این طبقه 48 متر است. طبقه ششم همچنین دارای یک تالار فرعی به وسعت 63 مترمربع است که به علت وجود مقرنس های خاص و منحصر به فرد دارای خاصیت اکوستیک و پخش صدا در تمام تالار است. کمترین صدا در این تالار به گوش تمام کسانی که در تالار ایستاده اند می رسد.

در تمام دیوارها نقاشی شده و گچ بری ها با شکلهای جالبی مثل طرح صراحی و جام جلب توجه مینماید. همچنین کاشی کاری های هفت رنگ مینیاتورهای خاص و جذاب و خطوط اسلیمی از تزیینات داخلی کاخ به شمار رفته و چشم هر بیننده ای را خیره می کند و زبان از وصف زیبایی و هنر بکار رفته در این بنا قاصر می ماند.

یکی از نکات قابل توجه درباره ساختمان عالی قاپو این است که از بیرون به هیچ وجه 6 طبقه به نظر نمی آید و از هر وجه با آن نظر کنید، طبقات مختلفی را در نظر می آورد. از قسمت جلوی بنای که به سمت میدان نقش جهان است ساختمان دو طبقه می نماید، از پشت ساختمان پنج طبقه و از طرفین 3 طبقه به نظر می رسد.