طرح کالابرگ الکترونیکی طی یک سال گذشته چندین مرحله اجرا شده، اما اکنون دولت چهاردهم در حال بازنگری جدی در این سیاست است. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده است که دو مدل جدید کالابرگ الکترونیکی طراحی شده و پس از بررسی نهایی تا چند هفته آینده به مرحله اجرا خواهد رسید.

به گزارش ایسنا و پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، این دو مدل جدید با هدف افزایش پوشش حمایتی، کنترل تورم کالاهای اساسی، و ایجاد انتخاب‌پذیری بیشتر برای مردم تدوین شده‌اند.

طرح کالابرگ الکترونیکی در سال‌های اخیر به عنوان جایگزینی برای یارانه نقدی مطرح شد. هدف اصلی این طرح:

جلوگیری از کاهش قدرت خرید

تثبیت قیمت کالاهای اساسی

مقابله با تورم

حمایت هدفمند از اقشار کم‌درآمد

اما اجرای اولیه طرح چند چالش داشت:

تنوع محدود کالا

کمبود فروشگاه‌های طرف قرارداد

عدم شفافیت در قیمت‌های مصوب

تفاوت زیاد بین قیمت کالابرگی و فروش آزاد

همین موضوع باعث شد دولت چهاردهم به سمت طراحی دو مدل جدید کالابرگ الکترونیکی برود.

➤ دوران جنگ: استفاده از کوپن و سبد کالا
➤ دولت‌های هاشمی و خاتمی: کاهش تدریجی کوپن
➤ سال 1393: انتقال مسئولیت از وزارت صمت به وزارت رفاه
➤ دولت روحانی: اجرای چند مرحله کالابرگ محدود
➤ دولت رییسی: تثبیت قیمت کالا و پرداخت مابه‌التفاوت
➤ دولت چهاردهم: بازطراحی ساختار کالابرگ الکترونیکی و ارائه دو شیوه جدید

این تاریخچه نشان می‌دهد که کالابرگ الکترونیکی یک سیاست جدید نیست، اما همواره نیازمند بازطراحی و روزآمدسازی بوده است.

وزیر رفاه در برنامه «دقایقی با مردم» توضیحاتی درباره این دو روش ارائه کرد.

در مدل اول:

هر فرد ماهانه 500 هزار تومان اعتبار دریافت می‌کند.

این مبلغ فقط برای 11 قلم کالای اساسی قابل استفاده است.

خرید از 12 هزار فروشگاه طرف قرارداد انجام می‌شود.

دولت 20 تا 25 درصد تخفیف روی کالا اعمال می‌کند.

مثال از وزیر:اگر قیمت مصوب برنج 70 هزار تومان باشد، با کالابرگ 20٪ تخفیف، خانواده می‌تواند آن را مثلاً 56 هزار تومان بخرد.

این روش شبیه مرحله‌های قبلی کالابرگ است اما با تخفیف بیشتر، نظارت سخت‌تر و شبکه فروشگاهی گسترده‌تر.

در این روش:

اعتبار کامل به حساب سرپرست خانواده واریز می‌شود.

خانواده خود انتخاب می‌کند چه کالایی از میان 11 قلم تهیه کند.

خرید با قیمت‌های مصوب دولتی انجام می‌شود.

مانند یارانه نقدی اما فقط برای کالاهای اساسی قابل استفاده است.

این روش آزادی عمل بیشتری به خانوارها می‌دهد.

کاهش چشمگیر هزینه سبد غذایی

جلوگیری از گران‌فروشی

افزایش امنیت غذایی اقشار کم‌درآمد

لنگر قیمتی برای بازار کالاهای اساسی

محدودیت در انتخاب

نیاز به مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد

آزادی انتخاب بالاتر

امکان خرید تدریجی

مدیریت بهتر بودجه خانوار

احتمال اثرگذاری کمتر بر تورم

احتمال استفاده نادرست اعتبار برای غیرکالاهای ضروری

معمولاً این 11 کالا شامل:

برنج

مرغ

تخم‌مرغ

شیر

روغن

ماکارونی

حبوبات

پنیر

قند و شکر

گوشت

تن ماهی

این فهرست ممکن است تغییر کند اما اصل طرح روی کالای ضروری خانواده ایرانی متمرکز است.

وزیر رفاه تأکید کرد که:«طرح کالابرگ در جلسات مشترک دولت و مجلس بررسی می‌شود و نسخه نهایی با نظر کارشناسان و مردم تعیین خواهد شد.»

این یعنی احتمال اصلاح جزییات، افزایش مبلغ، یا تغییر در کالاهای مشمول وجود دارد.

یکی از نکات مهم سخنان وزیر رفاه، اشاره به طرح یسنا بود.

طرح یسنا ویژه:

کودکان زیر دو سال

مادران باردار

در این طرح:

اعتبار از 1500 میلیارد به 3000 میلیارد تومان افزایش یافته

هدف: جلوگیری از سوءتغذیه و کمک به رشد کودکان

این بخش نشان می‌دهد کالابرگ الکترونیکی فقط معیشتی نیست؛ بلکه یک طرح سلامت‌محور نیز محسوب می‌شود.

1. دهک‌های 1 تا 5 (کم‌درآمدترین خانوارها)
2. دهک‌های 6 و 7 (دهک متوسط)
3. خانواده‌های دارای کودک
4. مادران باردار
5. خانوارهای دارای بیماری‌های خاص
6. خانوارهای تحت کمیته امداد و بهزیستی

کارشناسان معتقدند:

کالابرگ اثر تورمی کمتری نسبت به یارانه نقدی دارد.

مدل تخفیف 20 درصدی باعث افزایش تقاضا برای کالاهای اساسی و کنترل بازار می‌شود.

نسخه دوم (اعتبار نقدی مشروط) شاید تأثیر کمتری بر قیمت‌ها داشته باشد.

افزایش دسترسی به کالاهای اساسی

کنترل نوسانات بازار

کمک موثر به خانوارهای کم‌درآمد

ایجاد شفافیت بیشتر در زنجیره تأمین

جلوگیری از قاچاق معکوس کالا

حذف واسطه‌های سودجو

طبق نظرسنجی‌های منتشرشده:

58٪ مدل تخفیف 20 درصدی را ترجیح می‌دهند

32٪ مدل اعتبار مستقیم را انتخاب می‌کنند

10٪ هنوز تصمیم نگرفته‌اند

این نشان می‌دهد مدل اول با استقبال بیشتری روبه‌رو شده است.

وزیر تأکید کرده:«پس از جمع‌بندی نظرات مردم، شیوه جدید کالابرگ نهایی و اجرا می‌شود.»

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد:

مرحله آزمایشی: تا پایان آبان

اجرای رسمی: آذر 1404

طرح کالابرگ الکترونیکی اکنون وارد مرحله‌ای شده که:

نسخه جدید آن انتخاب‌محورتر است

قدرت خرید مردم را هدف گرفته

با محوریت عدالت غذایی طراحی شده

و با نظر مردم نهایی می‌شود

کالابرگ الکترونیکی پس از نهایی‌سازی می‌تواند به بزرگ‌ترین طرح رفاهی کشور در سال‌های اخیر تبدیل شود.
منابع خبری

خبرگزاری ایسنا

پایگاه اطلاع‌رسانی دولت

برنامه «دقایقی با مردم»

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی