فرمول عیدی بازنشستگان تغییر می‌کند؟ جزییات جدید درباره مطالبه بازنشستگان برای محاسبه عیدی بر اساس عیدی کارگران شاغل را بخوانید.

با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال، بحث عیدی بازنشستگان تأمین اجتماعی بار دیگر به یکی از دغدغه‌های مهم قشر بازنشسته کشور تبدیل شده است. بسیاری از بازنشستگان معتقدند که مبلغ عیدی آن‌ها در مقایسه با عیدی کارگران شاغل، بسیار پایین و غیرعادلانه است.
اکنون جمعی از بازنشستگان در قالب کارزاری رسمی از دولت و سازمان تأمین اجتماعی درخواست کرده‌اند که مبنای محاسبه عیدی بازنشستگان همانند کارگران شاغل، بر اساس قانون کار تعیین شود.

در متن این کارزار که با استقبال گسترده بازنشستگان روبه‌رو شده، آمده است:«بازنشستگان تأمین اجتماعی سال‌ها با تلاش و زحمت، چرخ تولید کشور را به حرکت درآوردند و امروز انتظار دارند همانند دوران اشتغال، از عدالت در پرداخت‌ها برخوردار باشند.»

بازنشستگان تأکید دارند که پرداخت عیدی به‌صورت مبلغ ثابت، با اصول عدالت بیمه‌ای و مفاد ماده 36 قانون تأمین اجتماعی مغایرت دارد. به همین دلیل، آنان از سازمان تأمین اجتماعی و دولت خواسته‌اند تا در تدوین بودجه سالانه، این موضوع را به‌صورت جدی بررسی و اصلاح کنند.

طبق ماده واحده مصوب مجلس شورای اسلامی درباره پرداخت عیدی و پاداش سالانه کارگران، کارفرمایان موظف‌اند به هر کارگر معادل حداقل دو ماه حقوق و حداکثر سه ماه حقوق به‌عنوان عیدی و پاداش بپردازند.
این پرداخت‌ها مشروط به آن است که از 90 روز حداقل مزد مصوب وزارت کار تجاوز نکند.

به‌عنوان مثال، اگر مزد روزانه کارگر در سال 1404 معادل 3٬463٬656 ریال باشد، حداقل عیدی او برابر با 60 روز این مبلغ یعنی 207٬819٬360 ریال است.
در مقابل، سقف عیدی سال 1404 برابر با 90 روز مزد مصوب، یعنی 311٬719٬040 ریال خواهد بود.

اما در حالی که کارگران شاغل بر اساس حقوق خود و طبق قانون، عیدی دریافت می‌کنند، بازنشستگان تأمین اجتماعی هر سال مبلغی ثابت دریافت می‌کنند که معمولاً فاصله زیادی با این ارقام دارد.

پرداخت عیدی بازنشستگان تابع قانون کار نیست بلکه بر اساس مقررات بودجه سالانه کشور تعیین می‌شود.
در واقع دولت هر سال در قانون بودجه مبلغی مشخص را به‌عنوان پاداش پایان سال بازنشستگان و مستمری‌بگیران تصویب می‌کند.
به همین دلیل، افزایش حقوق یا تورم سالانه تأثیر مستقیمی بر مبلغ عیدی آن‌ها ندارد.

در سال گذشته، مبلغ عیدی بازنشستگان 2 میلیون تومان تعیین شد. اگر این روند ادامه یابد، احتمال دارد عیدی امسال نیز با تغییر اندک پرداخت شود؛ موضوعی که باعث نارضایتی بسیاری از بازنشستگان شده است.

در کارزار بازنشستگان آمده است: «ما بازنشستگان تأمین اجتماعی و فرزندان این جامعه زحمت‌کش، خواهان آن هستیم که مبنای محاسبه عیدی بازنشستگان همانند کارگران شاغل تحت پوشش قانون کار تعیین گردد.»

این مطالبه با استدلال عدالت‌محور همراه است؛ بازنشستگان می‌گویند همان‌طور که در دوران اشتغالشان حق بیمه پرداخت کرده‌اند، باید در بازنشستگی نیز از حقوقی مشابه شاغلان برخوردار باشند.

بر اساس نظر کارشناسان حقوق کار و تأمین اجتماعی، تغییر مبنای پرداخت عیدی بازنشستگان نیازمند اصلاح در قانون بودجه و تصویب هیئت دولت است.
در حال حاضر، عیدی بازنشستگان نه در قانون تأمین اجتماعی بلکه در مقررات مالی دولت تعریف شده و هرگونه تغییر در آن باید از مسیر رسمی بودجه انجام گیرد.

همچنین، با توجه به جمعیت بالای بازنشستگان (بیش از 4 میلیون نفر فقط در سازمان تأمین اجتماعی)، اجرای چنین طرحی نیازمند منابع مالی بسیار سنگین است که تأمین آن بدون اصلاح ساختار بودجه‌ای ممکن نیست.

برخی از اقتصاددانان معتقدند که برابری عیدی بازنشستگان با کارگران می‌تواند به افزایش عدالت اجتماعی کمک کند، اما در عین حال فشار زیادی بر بودجه عمومی وارد می‌کند.
به گفته یکی از کارشناسان:«برای اجرای این طرح، دولت باید سالانه هزاران میلیارد تومان منابع جدید تأمین کند. اگر این مبلغ بدون پشتوانه مالی مشخص پرداخت شود، ممکن است به تورم دامن بزند.»

در مقابل، فعالان صنفی بازنشستگان بر این باورند که حقوق و عیدی بازنشستگان باید متناسب با تورم و خط فقر تعیین شود تا بازنشستگان بتوانند از حداقل معیشت برخوردار باشند.