به گزارش پارسینه به نقل از سلامت نیوز، از دانشگاه پزشکی واشنگتن (WashU Medicine)، اختلالات خواب در بیماران مبتلا به آلزایمر ممکن است فقط یکی از علائم بیماری نباشد، بلکه خود عاملی محرک در پیشرفت آن باشد. پژوهشگران دریافته اند که تجمع پروتیین آمیلویید در مغز باعث می شود ریتم شبانه روزی (circadian rhythm) در سلول های کلیدی مغز از جمله میکروگلیا و آستروسیت ها مختل شود؛ سلول هایی که وظیفه ی پاکسازی و حفظ سلامت نورون ها را بر عهده دارند.

آلزایمر معمولاً الگوی خواب و بیداری افراد را به هم می ریزد؛ بی خوابی شبانه، چرت های مکرر روزانه و حالت گیجی عصرگاهی (معروف به سندرم غروب زدگی) از نشانه های شایع آن است.
پژوهش جدید نشان می دهد این ناهماهنگی ها نتیجه ی مستقیم اختلال در ساعت زیستی سلول های مغز است. در مدل های حیوانی آلزایمر، نظم روزانه ی صدها ژن از بین رفته و فعالیت آن ها در زمان های نامناسب انجام می شود.

دکتر اریک موزیک، استاد عصب شناسی در WashU و نویسنده ی اصلی مقاله که در ژورنال Nature Neuroscience منتشر شده، می گوید: ما دریافتیم حدود نیمی از ژن هایی که با خطر آلزایمر مرتبط اند، توسط ریتم شبانه روزی تنظیم می شوند. وقتی این ریتم به هم می خورد، کل تعادل ژنتیکی مغز نیز از دست می رود.

به گفته ی موزیک، اختلال خواب یکی از اولین نشانه های آلزایمر است و حتی سال ها پیش از بروز مشکلات حافظه ظاهر می شود. این بی نظمی در خواب نه تنها موجب خستگی و استرس برای بیماران و خانواده هایشان می شود، بلکه ممکن است خود عاملی برای سرعت گرفتن زوال شناختی باشد.

پژوهش ها نشان داده اند که حدود 20 درصد از ژن های بدن توسط ساعت زیستی تنظیم می شوند. وقتی این ساعت از کار می افتد، عملکردهایی چون ایمنی، گوارش و تنظیم خواب نیز آسیب می بینند.

در مطالعات پیشین، موزیک پروتیینی به نام YKL-40 را شناسایی کرده بود که سطح آن در طول شبانه روز تغییر می کند و در کنترل آمیلویید نقش دارد. افزایش بیش از حد این پروتیین می تواند به تشکیل پلاک های آمیلوییدی در مغز منجر شود؛ یکی از ویژگی های اصلی آلزایمر.

در پژوهش جدید، تیم تحقیقاتی با بررسی مغز موش های مبتلا به تجمع آمیلویید در بازه های دو ساعته طی 24 ساعت، مشاهده کرد که ریتم طبیعی فعالیت صدها ژن در میکروگلیا و آستروسیت ها از بین رفته است. این ژن ها معمولاً در پاکسازی آمیلویید نقش دارند، اما با از بین رفتن نظم زمانی شان، عملکرد دفاعی مغز تضعیف می شود.

جالب تر آنکه در کنار از بین رفتن ریتم های طبیعی، الگوهای جدیدی از فعالیت ژن ها ظاهر شد که اغلب به التهاب و استرس سلولی مربوط بودند؛ نشانه ای از تلاش مغز برای سازگاری با اختلال ایجادشده.

پژوهشگران معتقدند اگر بتوان ریتم شبانه روزی سلول های مغزی را بازگرداند یا تثبیت کرد، شاید بتوان جلوی تجمع آمیلویید و پیشرفت آلزایمر را گرفت.

موزیک می گوید: هدف نهایی این است که یاد بگیریم چگونه می توان ساعت زیستی مغز را به گونه ای تنظیم کرد که روند بیماری را کند یا حتی متوقف کند.

این تحقیق با حمایت مؤسسه ملی پیری و مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته (NIH) انجام شده است.