عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با بیان اینکه درباره ابتلا به سرماخوردگی باورهای مختلفی وجود دارد، گفت: برخی از این باورها درست و برخی دیگر اساسا غلط است.

افشین منیری، با اشاره به اینکه تشخیص تفاوت بین آنفلوانزا و سرماخوردگی می‌تواند دشوار باشد، اظهار کرد: سرماخوردگی تقریباً همیشه بدون ایجاد هیچ گونه مشکل جدی برطرف می‌شود، درحالی‌که آنفلوانزا می‌تواند عارضه‌های جدی‌تری مثل عفونت ریه ایجاد کند.

مهر نوشت؛ این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: تشخیص آنفلوانزا در اوایل بیماری می‌تواند به شما کمک کند تا به طور متناسبی آن را درمان کنید و احتمالاً از عارضه‌های ثانویه آن جلوگیری کنید.

وی ادامه داد: اگر فرزند شما به علت یک بیماری زمینه‌ای، ریسک بالایی برای ابتلاء به عارضه‌های ثانویه دارد، تشخیص سریع آنفلوانزا ممکن است فرصتی برای درمان بهتر را فراهم کند.

منیری با تاکید بر اینکه استفاده خودسرانه از آنتی‌بیوتیک برای درمان سرماخوردگی یا آنفلوانزا اقدامی کاملاً بی‌ربط خواهد بود، توضیح داد: آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری‌ها را می‌کشند و سرماخوردگی و آنفلوانزا توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند و ویروس‌ها دسته‌ای از میکروب‌ها هستند که هیچ مشابهتی به باکتری‌ها ندارند.

وی با اشاره به اینکه والدین نگران به پزشکان فشار می‌آورند که برای کمک به بهتر شدن حال فرزندشان آنتی‌بیوتیک تجویز کنند، خاطرنشان کرد: واقعیت این است هیچ آنتی‌بیوتیکی از آموکسیی‌سیلین‌ها گرفته تا آزیترومایسین به بهبود سرماخوردگی یا آنفلوانزا کمکی نخواهد کرد، نکته اینجاست که اثربخش نبودن تنها دلیل عدم استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های غیرضروری نیست چرا که داروها می‌توانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند اسهال و دل‌پیچه هم داشته باشند و باکتری‌های عامل بیماری، به تدریج می‌توانند نسبت به داروها مقاوم شوند و این درمان عفونت‌های باکتریایی واقعی را دشوارتر می‌کند.

منیری ادامه داد: از سوی دیگر، اگر کودک شما به علت سرماخوردگی یا آنفلوانزا دچار عارضه ثانویه‌ای شود که شامل عفونت ریوی و باکتری‌ها باشد، آن‌وقت ممکن است آنتی‌بیوتیک مفید واقع شود، برای مثال، اگر او دچار عفونت گوش، برونشیت یا سینه‌پهلو شود آنتی‌بیوتیک (با نظر پزشک) می‌تواند اثربخش باشد.

وی در توضیح اینکه فقط ویروس سرماخوردگی می‌تواند شما را به سرماخوردگی مبتلا کند اضافه کرد: سرد بودن بدن به خودی‌خود نمی‌تواند شما را بیمار کند، اما سرد و خیس شدن بدن می‌تواند موجب فعال شدن یک ویروس خفته یعنی ویروسی که در حال حاضر در سیستم بدن شما وجود دارد بشود و باعث شروع علامت‌های بیماری شود.

به گفته منیری، محققان معتقدند که سرد شدن بدن باعث می‌شود که رگ‌های خونی موجود در بینی منقبض شوند و این اتفاق، رسیدن خون گرم تأمین‌کننده گلبول‌های سفید را که با عفونت مبارزه می‌کنند قطع می‌کند.

وی افزود: بسیاری از مردم حامل میکروب‌های سرماخوردگی هستند، اما سرد شدن بدن می‌تواند دفاع در مقابل اثرات قرارگیری در معرض میکروب را دشوارتر کند، بنابراین به مقدار معمول لباس بپوشید، خود را خشک نگه دارید و سایر توصیه‌های افراطی را کنار بگذارید.

این متخصص بیماری‌های عفونی، با اشاره به اینکه افراد صد درصد سالم هم تسلیم ویروس‌های سرماخوردگی می‌شوند خاطرنشان کرد: در یک پژوهش انجام‌شده، حدود 95 درصد از داوطلبانی که ویروس سرماخوردگی در بینی‌شان وارد شد، به ویروس آلوده شدند، با این حال، تمام کسانی که به یک ویروس سرماخوردگی آلوده می‌شوند، در عمل سرما نمی‌خورند و فقط حدود 75 درصد از داوطلبانی که آلوده شدند، علامت‌های سرماخوردگی را نشان دادند.

به گفته وی، برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ایمنی کمتر بدن، برای مثال به علت داشتن یک بیماری مزمن یا استرس می‌تواند علامت‌های سرماخوردگی را بدتر کند، اما یک کودک سالم هم به راحتی می‌تواند به یکی از حداقل 200 ویروس مختلفی که باعث سرماخوردگی می‌شود آلوده شود.

وی با اشاره به اینکه واکسن آنفلوانزا و آنفلوانزای خوکی از ویروس‌های غیرفعال یعنی کشته‌شده ساخته شده‌اند و غیرممکن است که کسی از یک ویروس مرده بیمار شود اضافه کرد: اما اگر هر کدام از عوارض جانبی ابتلاء به آنفلوانزا مثل تب، درد، سوزش، ورم یا قرمزی در محل تزریق واکسن را داشتید، بدانید این علامت‌ها در واقع واکنش‌هایی به تزریق واکسن هستند.

منیری ادامه داد: واکسینه شدن در برابر آنفلوانزا، به همان اندازه که برای بزرگسالان مهم است، برای کودکان نیز اهمیت دارد، بیشتر پزشکان، تزریق سالانه واکسن آنفلوانزا از سن شش ماهگی برای تقریباً همهٔ افراد، از پیر و جوان و کودک را توصیه می‌کنند، که ترجیحاً در اواخر شهریور و اوایل مهر ماه می‌تواند تزریق شود تا زمان کافی برای ایمن‌سازی بدن پیش از شروع کامل فصل آنفلوانزا وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه کودکان زیر پنج سال به طور ویژه نسبت به آنفلوانزا آسیب‌پذیر هستند ادامه داد: آنها ریسک بالایی برای ابتلاء به عارضه‌های ثانویه جدی ناشی از آنفلوانزا مانند عفونت‌های شدید ریه را دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با بیان اینکه بسیاری از افراد بر این باورند که خوردن مکمل ویتامین C با دیدن اولین نشانه سرماخوردگی، مکیدن قرص‌های مکیدنی «روی» یا زینک همزمان با شروع گلودرد یا تقویت سیستم ایمنی بدنشان با مکمل‌های گیاهی، همیشه جواب می‌دهد توضیح داد: یافته‌های اندکی برای پشتیبانی از هر کدام از این درمان‌ها وجود دارد و مشکل اینجاست که پژوهش‌های زیادی نیز وجود دارند که اثربخشی آنها را رد می‌کنند، در داروخانه‌ها داروهای بدون نسخه زیادی را پیدا می‌کنید که بر این مکمل‌ها متکی هستند، اما این واقعیت معروف و محبوب بودن آنها به معنای اثربخشی آنها یا ایمن بودن آنها نیست بنابراین قبل از دادن هر نوع مکمل غذایی در هر شکلی به فرزندتان، با پزشک او صحبت کنید، ابتلاء به سرماخوردگی را تا حدی کاهش می‌دهد و در صورت مصرف شدن بلافاصله پس از بروز علائم، باعث می‌شود که سرماخوردگی زودتر برطرف شود، اما تمام این یافته‌ها باز هم نیاز به بررسی بیشتر دارد.

وی خاطرنشان کرد: در اولین سال رفتن به مهدکودک، بچه‌ها واقعاً بیشتر از بچه‌هایی که در خانه نگه داشته می‌شوند، احتمال ابتلاء به سرماخوردگی دارند، اما طبق پژوهشی که روی تعداد زیادی کودک انجام شد، خطر ابتلاء به این عارضه وقتی کودک همچنان رفتن به مهدکودک را ادامه می‌دهد، کاهش می‌یابد و پس از یک سال حضور در مهد، این کودکان دیگر نسبت به کودکانی که در خانه می‌مانند احتمال و ریسک بیشتری برای ابتلاء به سرماخوردگی ندارند.

منیری با اشاره به اینکه قرارگیری زودهنگام در معرض میکروب‌ها ممکن است در بلندمدت منافعی نیز داشته باشد اضافه کرد: پژوهش‌ها بیانگر این موضوع است که بچه‌هایی که در سن پیش‌دبستانی در مهدکودک‌های بزرگ‌تری حضور داشتند، در سال‌های بعد یعنی تا سن 13 سالگی، سرماخوردگی‌های کمتری داشتند که از قرار معلوم به این دلیل است که بدن آنها نسبت به شایع‌ترین ویروس‌های سرماخوردگی ایمن شده بود.

وی توضیح داد: این درست است که ویروس‌های سرماخوردگی از طریق هوا پخش می‌شوند، به ویژه هنگامی که شخصی بیمار سرفه یا عطسه می‌کند، اما این تنها یکی از راه‌هایی است که ویروس مربوطه، قربانی بعدی خود را از طریق آن پیدا می‌کند.

منیری ادامه داد: ویروس‌ها همچنین می‌توانند در دستان شما باشند، اگر شما چیزی را که ویروس روی آن است، مانند تلفن، اسباب‌بازی یا دست دوستتان لمس کنید، ویروس‌هایی که به دست شما می‌چسبند به راحتی می‌تواند از راه‌هایی وارد بدنتان شوند، به عنوان مثال، اگر چشم‌ها یا بینی خود را یا راه‌های ورودی دیگر بدنتان را لمس کنید، ویروس‌های سرماخوردگی معمولی می‌توانند تامدتی روی پوست یا سطوح دیگر زنده بمانند.

وی به باور غلطی که برای کاهش علامت‌های سرماخوردگی بین بسیاری از بزرگسالان است اشاره کرد و افزود: بسیاری بر این باورند که داروهای بدون نسخه برای کاهش احتقان بینی، آبریزش بینی و سرفه خصوصاً برای کودکان زیر شش سال مؤثر است و عوارض جانبی مضری هم ندارد، اگر فرزند شما زیر شش سال است، می‌توانید علامت‌های بیماری مثل تب را با استامینوفن اطفال و درمان‌های خانگی ایمن تسکین دهید ولی تجویز دارهای ضداحتقان فقط بر عهده پزشک کودک شماست.

این متخصص بیماری‌های عفونی در پایان گفت: داروهای بدون نسخه می‌تواند برای کودک شما خطرناک باشند، به ویژه هنگامی که به اشتباه، مقداری بیش از دوز توصیه‌شده به کودک خورانده شود که در این مورد نیز لازم است با پزشک کودک مشورت کنید. علاوه بر اثرات جانبی مانند خواب‌آلودگی یا بی‌خوابی، ناراحتی معده و خارش یا کهیر، بچه‌ها می‌توانند دچار اثرات جانبی جدی مانند ضربان قلب سریع، تشنج و حتی مرگ شوند.