به نقل از همشهری، افزایش بی رویه مصرف بنزین و الزام به واردات روزافزون آن و رقم هنگفت یارانه ای که دولت برای عرضه بنزین به قیمت ارزان پرداخت می کند، از معضلات اصلی اقتصاد ایران است.

بسیاری از کارشناسان راه چاره کنترل مصرف بی رویه بنزین را افزایش قیمت آن می دانند، اما دولت به لحاظ سیاسی، علاقه ای به این کار ندارد و تداوم روند فعلی سبب تشدید کسری بودجه دولت می شود.

برای بررسی راهکارهای کنترل مصرف بنزین، در میزگرد تلویزیون همشهری سراغ رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس و حامد صاحب هنر، کارشناس انرژی رفتیم.

رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس: طبق آمار صندوق بین المللی پول، ایران 163میلیارد دلار یارانه انرژی می دهد که 100میلیارد دلار آن یارانه پنهان است که شامل آلودگی محیط زیستی و درمان بیماری های ناشی از آن می شود. در حال حاضر 52میلیارد دلار در فرآورده های نفتی، یارانه ای است که دولت پرداخت می کند. دولت 70میلیارد دلار به صندوق توسعه ملی و 80هزار میلیارد تومان به نیروگاه ها و 100هزار میلیارد تومان به پالایشگاه ها و اوره سازان بدهکار است.

در لایحه بودجه 1404چیزی برای افزایش قیمت نداریم، اما در دولت برای سال آینده برنامه هایی مطرح شده و قرار است برای سال1405 اقداماتی انجام شود که یا باید در قالب لایحه به مجلس ارائه یا در جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا تصویب شود.

طبق برنامه ای که در دولت مطرح است، ضمن حفظ سهمیه های 1500و 3000تومانی، نرخ سومی برای بنزین ایجاد می شود که رقم آن 7500تومان بحث شده و البته قطعی نیست.

دولت یک طرح سه مرحله ای هم دارد که برای همه حامل های انرژی است. طبق این طرح، یک بازه مصرف برای برق، گاز، بنزین و... در نظر گرفته می شود و اگر کسی بیش از آن بازه، مصرف کند باید به آن را به قیمت بازار خریداری کند.

از راهکارهای غیرقیمتی هم که مطرح شده تولید و واردات خودروهای کم مصرف است. میانگین مصرف خودروهای ایران 11لیتر در 100کیلومتر است؛ درحالی که در ترکیه 8لیتر است. موتورهای خودروهای ایران 2، 3دهه است که در ایران تولید می شوند و بسیار پرمصرف هستند و سرمایه گذاری روی آنها فایده ندارد و باید موتورهای به روز طراحی و تولید شوند. از سوی دیگر هم باید خودروهای کم مصرف خارجی با نرخ پایین وارد شود، اما متأسفانه در مجلس در لایحه بودجه امسال، تعرفه خودرو را کم کردیم، ولی مجمع تشخیص مصلحت، تعرفه را به 100درصد افزایش داد.

باید جلوی قاچاق سوخت را گرفت. طرح هایی مثل رزاق که به مرزنشینان اجازه فروش بنزین و گازوییل در آن سوی مرزها داده شده، اشتباه بوده است.

از این سمت چند میلیارد دلار بنزین وارد می کنیم و از سوی دیگر از مرزها قاچاق می شود.

باید امکان استفاده از ال پی جی در خودروها را ایجاد کنیم. هم اکنون ال پی جی که سوختی بسیار پاک است، به قیمت هر لیتر 27سنت صادر می کنیم و هر لیتر بنزین را 67سنت وارد می کنیم.

حامد صاحب هنر، کارشناس انرژی: متأسفانه سیاستگذاران دچار تشویش خاطر درباره بنزین شده اند و این موجب انفعال در تصمیم گیری شده است. دوگانه نادرستی درباره بنزین مطرح شده مثل روش های قیمتی یا غیرقیمتی، اما سؤال اصلی که از آن غفلت می شود این است که هزینه این میزان انرژی که مصرف می کنیم، چیست؟

در یک دهه اخیر ترکیه 11میلیارد لیتر فرآورده از رژیم صهیونیستی وارد کرده که رقم آن 5میلیارد دلار شده است. آنگاه ما 20میلیارد لیتر فرآورده در نیروگاه ها می سوزانیم که اگر صرفه جویی می کردیم، می توانستیم آن را به ترکیه صادر کنیم.

ما حدود 230میلیارد دلار نفت و گاز تولید می کنیم که حدود 20درصد آن در فرآیند انتقال و تولید، تلف می شود. سالانه 9میلیارد دلار قاچاق بنزین و گازوییل داریم که روزانه 25میلیون لیتر می شود.

مصرف بی رویه انرژی در داخل کشور و کاهش صادرات ایران، سبب کاهش قدرت سیاسی ایران هم شده است. قطر بزرگ ترین حامی مالی حماس است، اما چون صادرکننده بزرگ گاز است و بازیگر اصلی انرژی، کسی در جهان به قطر کاری ندارد؛ چون به گاز آن نیاز دارند.

حمل ونقل عمومی در ایران بسیار ضعیف است و این سبب افزایش استفاده از خودروهای شخصی و رشد مصرف بنزین شده؛ یعنی راه جایگزینی برای مردم جهت کاهش مصرف بنزین وجود ندارد، ضمن اینکه با توجه به حساسیت اجتماعی و تبعات تورمی نسبت به قیمت بنزین، اصلا نباید به سمت تغییر قیمت آن رفت. افزایش قیمت بنزین به تدریج موجب افزایش تورم، رشد نرخ ارز و دوباره ایجاد فاصله بین قیمت بنزین در داخل و خارج خواهد شد.

دولت اگر کسری بودجه دارد باید به دنبال سازماندهی مصرف گاز برود که هم امکان صادرات دارد و هم امکان ایجاد ارزش افزوده بالا.

دولت اول باید نظام رفاهی جامع و بیمه تامین اجتماعی کارآمد ایجاد کند و بعد قیمت بنزین را افزایش دهد که در کوتاه مدت ممکن نیست. در کوتاه مدت باید روش غیرقیمتی اعمال کرد که به معنای کاهش دادن سهمیه های بنزین نیست. روش غیرقیمتی یعنی افزایش حمل ونقل عمومی، واردات خودروهای دست دوم و توسعه سی ان جی.

در دولت آقای احمدی نژاد به علت توسعه سی ان جی با سهمیه بندی بنزین مردم به جای مصرف بنزین، به مصرف سی ان جی روی آوردند؛ ضمن اینکه 40دلار یارانه ای که داده شد، ارزنده بود. اکنون فقط در شرایطی می توان مردم را قانع کرد با گرانی بنزین کنار بیایند که دست دولت از انرژی کلا خارج شود. مردم باید احساس کنند که بنزین و گازوییل از خودشان است؛ آنگاه بازارهایی شکل می گیرد و قیمت هم در آن بازارها مشخص می شود؛ یعنی دولت از قیمتگذاری خارج می شود و معاملات در بازار، قیمت را تعیین می کند.