به گزارش پارسینه به نقل از اقتصادآنلاین، شناسنامه نخستین سند رسمی هویت هر فرد است که از نخستین روزهای زندگی همراه او می ماند. گذر زمان، فرسودگی و ناخوانایی اطلاعات باعث شده بسیاری از شناسنامه های قدیمی پاسخگوی نیازهای امروز نباشند. حرکت کشور به سوی خدمات دیجیتال و ارتقای ضریب امنیت اسناد هویتی موجب شده است موضوع تعویض شناسنامه های قدیمی در دستور کار قرار گیرد. سازمان ثبت احوال اعلام کرده است که حدود 34 میلیون ایرانی نیازمند دریافت شناسنامه جدید هستند تا اطلاعات هویتی شهروندان یکپارچه و به روز شود.

نظام ثبت هویت در ایران به شکل نوین از اواخر دوران قاجار آغاز شد. پیش از آن، افراد معمولاً بر اساس نسبت خانوادگی، محل زندگی یا ویژگی های محلی شناسایی می شدند و سند رسمی یکپارچه ای وجود نداشت. نخستین شناسنامه کشور، که در آن زمان سجل نام داشت، در تاریخ 3 دی 1297 برای دختری به نام فاطمه پهلوی صادر شد و نقطه شروع ایجاد نظام مدرن ثبت هویت در ایران بود.

در دوران رضاشاه، صدور شناسنامه برای همه ایرانیان اجباری شد و ثبت وقایع حیاتی از جمله تولد، ازدواج، طلاق و وفات رسمیت یافت. با وجود برخی مخالفت ها نسبت به درج نام زنان، شناسنامه طی زمان به مهم ترین سند حقوقی، اداری و اجتماعی شهروندان تبدیل شد. تحول شکل و امنیت شناسنامه طی دهه ها ادامه داشته و اکنون تعویض نسخه های قدیمی گامی ضروری برای ورود کامل به خدمات دولت الکترونیک محسوب می شود.

تعویض شناسنامه در شرایط مختلف ضروری است و معمولاً زمانی انجام می شود که سند هویتی قادر به پاسخگویی به نیازهای قانونی و اداری نباشد:

• شناسنامه فرسوده یا مخدوش: شناسنامه هایی که دچار پارگی، خط خوردگی یا ناخوانایی شده اند باید تعویض شوند تا مشکلات حقوقی و اداری برای صاحب آن پیش نیاید.

• اطلاعات اشتباه: در صورت وجود خطا در نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد یا مشخصات والدین، شناسنامه جدید به صورت اصلاحی صادر می شود.

• شناسنامه مفقود: افراد در صورت گم شدن شناسنامه خود باید گزارش مفقودی ارائه دهند و پس از پرداخت هزینه، شناسنامه جدید دریافت کنند.

• قدیمی بودن سند: شناسنامه هایی که فاقد ویژگی های امنیتی مدرن هستند باید جایگزین شوند تا اطلاعات هویتی مطابق استانداردهای روز کشور باشد.

• حذف نام همسر سابق: این اقدام تنها با حکم دادگاه و در شرایط خاص مانند جدایی در دوران عقد و اثبات دوشیزه بودن زوجه یا احراز ضرورت قضایی امکان پذیر است.

• افراد زیر 18 سال: تعویض شناسنامه افراد صغیر تنها توسط سرپرست قانونی مانند پدر، جد پدری، مادر با درج زوجیت یا قیم قانونی امکان پذیر است.

• افراد دارای احکام قضایی خاص: کسانی که تغییر نام، تغییر جنسیت یا حجر آنها ثبت شده، پس از اعمال رسمی تغییرات، باید شناسنامه جدید دریافت کنند.

متقاضیان می توانند از دو روش اقدام کنند:

1. مراجعه حضوری به دفاتر پیشخوان دولت و ارائه مدارک لازم و تکمیل فرم های مربوط.

2. درخواست اینترنتی از طریق سامانه ثبت احوال و بارگذاری مدارک به صورت آنلاین.

پس از بررسی و تأیید مدارک، شناسنامه جدید از طریق پست به نشانی ثبت شده ارسال می شود. تکمیل دقیق مدارک پیش از ثبت درخواست، سرعت انجام فرآیند را افزایش می دهد.

مدارک لازم برای تعویض شناسنامه افراد مجرد

• اصل شناسنامه

• مدرک معتبر عکس دار

• کد ملی والدین

• دو قطعه عکس جدید

مدارک لازم برای تعویض شناسنامه افراد متأهل

• اصل شناسنامه

• مدرک معتبر عکس دار

• کد ملی همسر، فرزندان و والدین

• دو قطعه عکس جدید

• سند ازدواج برای ازدواج های پیش از سال 1392

• طلاق نامه یا گواهی فوت همسر در صورت وجود

مدارک لازم برای عکس دار کردن شناسنامه افراد زیر سن قانونی

• گواهی مدرسه یا گذرنامه معتبر

• سه قطعه عکس تأییدشده توسط مدرسه یا با ارائه نامه کلانتری