به نقل از همشهری آنلاین، علی شهباز کارشناس زمین شناسی اظهار کرد: میراث فرهنگی و باستانی غنی ایران در برخی استان ها از جمله اصفهان، فارس و تهران با خطرات قابل توجهی ناشی از فرونشست زمین مواجه هستند.

وی ادامه داد: در چنین شرایطی برخی از بناها و آثار فرهنگی و تاریخی ایران که تعدادی از آن ها ثبت جهانی نیز شده اند، در معرض نرخ فرونشست زمین با سرعتی بیش از 10 سانتیمتر در سال قرار دارند.

این کارشناس بیان کرد: بررسی ها نشان می دهد که نزدیک به نیمی از بافت های تاریخی ارزشمند کشور در نواحی در معرض فرونشست قرار گرفته اند. حدود 63 اثر ملی ثبت شده و 27 اثر جهانی در این مناطق واقع شده اند.

وی توضیح داد: این یعنی ما در خطر از دست دادن بخش غیرقابل جبرانی از هویت تاریخی کشور هستیم. نمونه های عینی این تخریب را در آثار تاریخی اصفهان به وضوح مشاهده می کنیم.

شهباز گفت: در استان اصفهان میراثی چون میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف الله، مسجد امام، سی وسه پل و پل خواجو در معرض فرونشست تدریجی زمین قرار دارند. رودخانه زاینده رود به دلیل استخراج بیش از حد آب و خشکسالی های پی درپی خشک شده است.

وی ادامه داد: در نتیجه، فرونشست زمین در شمال اصفهان به 16 تا 25 سانتیمتر رسیده و منجر به ترک هایی در بناهای تاریخی و بی ثباتی پایه های پل ها شده است.

این کارشناس زمین شناسی بیان کرد: در استان فارس تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم از مهم ترین مکان های در معرض خطر هستند. مناطق اطراف تخت جمشید و پاسارگاد، به دلیل برداشت بی رویه آب برای کشاورزی دچار فرونشست شده اند.

وی افزود: فرونشست در دشت مرودشت به 14 سانتیمتر در سال رسیده و می تواند سیستم های زهکشی و پایه های زمین را بی ثبات کند. مقبره های صخره ای نقش رستم نیز به دلیل فرسایش سنگ و ترک خوردگی در معرض خطر هستند.

شهباز خاطرنشان کرد: تخلیه آب های زیرزمینی در پاسارگاد ممکن است به مرور زمان به بی ثباتی مقبره کوروش منجر شود. همچنین، بارندگی های ناگهانی در دشت مرغاب که با تغییرات اقلیمی تشدید می شوند، سکوی سنگی آرامگاه را تهدید می کند.

وی ادامه داد: بازار تاریخی تبریز، زیارتگاه های قم، تپه چشمه علی و برج طغرل در ری، سازه های آبی شوشتر در خوزستان و بافت تاریخی یزد نیز از جمله آثار و مناطق در معرض خطر فرونشست هستند. در یزد، فرونشست با سرعت 10 سانتیمتر در سال گزارش شده که ساختمان های خشتی و قنات های باستانی را تهدید می کند.

این کارشناس گفت: خطر فرونشست برای آثار تاریخی، هیچ کدام از آن ها را هنوز در معرض فروپاشی فوری قرار نداده، اما اثر تجمعی آن در کنار خشکسالی و فعالیت های انسانی، می تواند در عرض چند دهه، به آسیب های جبران ناپذیر منجر شود. به ویژه تخت جمشید به عنوان نمادین ترین اثر باستانی ایران، در معرض خطر زهکشی و فرسایش ناشی از فرونشست قرار دارد.