به نقل از عصرایران،پایه سنوات یکی از عبارت هایی از قانون کار است که در مورد آن سوالات زیادی مطرح می شود. اینکه پایه سنوات به چه کسانی تعلق می گیرد ابتدا باید بدانیم پایه سنوات چیست و سپس شرایط تعلق پایه سنوات را بررسی کرده و در نهایت تاثیر پایه سنوات در حقوق پایه، عیدی و پاداش، اضافه کاری، سنوات و سایر موارد تبعی مزد را بررسی کنیم.

پایه سنوات یکی از اقلام مزدی است که در بخشنامه مزد سالانه تعریف و تعیین شده است. عبارت پایه سنوات هم معنی و معادل عبارت های مزد پایه، پایه سنواتی، مزد پایه (سنوات) بوده و با این عبارت ها نیز شناخته می شود.

دقت شود که پایه سنوات با عبارت های سنوات و حق سنوات متفاوت هستند و نباید با یکدیگر اشتباه گرفته شوند یا به جای هم به کار روند.

در بخشنامه های مزد سالانه، پایه سنوات به صورت روزانه تعریف شده و مبلغ آن همراه با حقوق کارگران (روزانه، هفتگی یا ماهانه) پرداخت می شود.

اینکه حقوق چه تعریفی دارد و چه آیتم هایی جزو حقوق و مزد تلقی می شوند در مقاله قبلی به طور کامل توضیح داده شده است. همانطور که در قسمت قبل هم توضیح داده شد پایه سنوات ماهیت مزدی و حقوقی داشته و به حقوق پایه کارگران اضافه می شود. اینکه پایه سنوات و حقوق به صورت یکجا در قرارداد کار، حکم کارگزینی و فیش حقوقی درج شود یا به صورت جداگانه، در بخش های بعد توضیح داده می شود.

بخشی از مصوبه بخشنامه های مزد در ارتباط با پایه سنوات به صورت زیر است:

2- به کارگرانی که در سال 1404 دارای یک سال سابقه کار شده یا یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی آنان گذشته باشد، روزانه مبلغ 94000 ریال نیز به عنوان پایه (سنوات) پرداخت خواهد شد.

تبصره 1: پرداخت مبلغ مربوط به پایه سنواتی کارگران مشمول طرح های طبقه بندی مشاغل مصوب وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با در نظر گرفتن رقم فوق الذکر برای گروه یک با توجه به دستورالعمل و جدول اعلامی توسط اداره کل روابط کار، جبران خدمت و بیمه بیکاری صورت می گیرد.

تبصره 2: به کارگران فصلی به نسبت مدت کارکردشان در سال 1403، میزان مقرر در این بند یا تبصره یک آن حسب مورد تعلق خواهد گرفت.

تبصره3: بر اساس مصوبه مورخ 1403/12/25 شورای عالی کار و در راستای تقویت مهارت محوری و بهره مندی تمامی کارگران و در نتیجه رضایت مندی کارگران با سابقه، از ابتدای سال 1404 همه کارگران دارای قرارداد کار دائم و موقت مشمول قانون کار که دارای یک سال سابقه کار شده و یا یک سال از دریافت آخرین پایه (سنوات) آنان در همان کارگاه گذشته باشد، اعم از اینکه حق سنوات یا مزایای پایان کار خود را تسویه حساب کرده باشند یا خیر، مشمول دریافت پایه (سنوات) خواهند بود.

طبق بند 2 بخشنامه مزدی که به صورت نمونه در بالا ذکر شد، شرایطی برای تعلق پایه سنوات در نظر گرفته شده است که به صورت زیر هستند:

الف) کارگر باید حداقل یک سال سابقه کار در کارگاه را داشته باشد.

ب) یک سال از دریافت آخرین پایه سنواتی کارگر گذشته باشد.

ج) کارگران فصلی هم مشمول دریافت پایه سنوات هستند.

د) کارگران با قرارداد کار مدت موقت که در پایان قرارداد کار خود، سنوات (مزایای پایان کار) خود را دریافت کرده باشند نیز مشمول دریافت پایه سنوات هستند.

هـ) اگر کارگری مدتی در کارگاهی مشغول به کار بوده بعد از کارگاه خارج شده و دوباره بازگشته باشد، سوابق قبلی وی در محاسبه پایه سنوات موثر خواهد بود.

و) به کارگران شاغل در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل و فاقد طبقه بندی مشاغل پایه سنوات تعلق می گیرد.

تفاوت پایه سنوات در قراردادهای کار دائم و موقت از سال 1392 ایجاد شد. در بخشنامه های مزد تا سال 1391 تبصره 3 بند 2 در بخشنامه های مزد وجود نداشت. این تبصره در بخشنامه مزد سال 1392 اضافه شد و از این تاریخ به بعد شرایط تعلق پایه سنوات در قراردادهای کار دائم و موقت یکسان شد.

حال این سوال پیش می آید که وضعیت کارگرانی که پیش از سال 1391 در کارگاهی با قراردادهای کار مدت موقت مشغول به کار بوده اند چه شرایطی برای قبل و بعد از سال 1391 خواهند داشت.

الف) کارگران با قرارداد کار مدت موقت که قبل از سال 1391 مشغول به کار بوده اند و سنوات (مزایای پایان کار) خود را در اتمام هر قرارداد کار تسویه کرده اند.

برای محاسبه پایه سنوات این گروه از کارگران چنین فرض می شود که تاریخ استخدام ابتدای سال 1391 بوده است و سوابق قبل از ابتدای 1391 در محاسبه پایه سنوات موثر نخواهد بود.

ب) کارگران با قرارداد کار مدت موقت که قبل از سال 1391 مشغول به کار بوده اند و سنوات (مزایای پایان کار) خود را در اتمام هر قرارداد کار تسویه نکرده اند.

برای محاسبه پایه سنوات این گروه از کارگران مانند کارگران با قرارداد کار دائم رفتار شده و تاریخ استخدام مبنای محاسبه پایه سنوات خواهد بود. به عبارتی سوابق کار قبل سال 1391 نیز در محاسبه پایه سنوات موثر خواهد بود.

مبلغ پایه سنوات در سال 1404 روزانه 94000 ریال تعیین شده و مبلغ ماهانه آن بسته به تعداد روزهای ماه خواهد بود. به عنوان مثال پایه سنوات ماهانه 1404 در ماه های 30 روزه مبلغ 2.820.000 ریال خواهد بود.

توجه شود که این مبلغ برای کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل و یا گروه 1 کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل است. برای گروه های شغلی 2 و بیشتر، مبلغ پایه سنوات مبلغ متفاوتی است که در قسمت های بعدی توضیح داده می شود.

این مبلغ صرفا برای کارگرانی است که در سال دوم کاری خود به سر می برند. برای کارگرانی که سابقه کار آن ها سه سال و بیشتر است پایه سنوات به صورت تجمیعی محاسبه می شود. به عبارتی پایه سنوات سال های گذشته نیز باید در محاسبه مبلغ پایه سنوات دخالت داده شود.

در مصوبه مربوط به پایه سنوات، حداقل سابقه کار لازم برای اینکه کارگری مشمول پایه سنوات شود یک سال کار در کارگاه اعلام شده است. منظور از سال، سال تقویمی نیست و سال کاری کارگر است. بنابراین کارگران تازه کار از ابتدای سال دوم کاری خود در کارگاه مشمول دریافت پایه سنوات خواهد بود.

طبق مقررات قانون کار و بخشنامه های مزد، کارفرما مکلف به پرداخت پایه سنوات است. اهمیت نحوه درج صحیح مبلغ پایه سنوات در اسناد و مدارکی مانند قرارداد کار، احکام کارگزینی و فیش حقوقی نیز از این بابت است که کارفرما بتواند اثبات کند این مبلغ را پرداخت کرده است.

روش صحیح این است که مبلغ پایه سنوات به صورت یک مورد جداگانه در اسناد درج شود که در بحث اثباتی مشکلی بوجود نیاید.

در برخی موارد کارفرماها پایه سنوات و مزد شغل را به صورت جمع در یک مورد درج می کنند. در این صورت دو حالت قابل تصور است.

حالت اول اینکه عنوان این مورد به صورت مزد شغل و پایه سنوات نامگذاری شود و نشان دهد که پایه سنوات در داخل این مبلغ است. در این حالت مشکلی که پیش می آید این است که چه مقداری از مبلغ درج شده مربوط به مزد شغل است و چه مبلغی مربوط به پایه سنوات.

حالت دوم اینکه عنوان صرفا مزد یا حقوق درج شود و جمع مبلغ مزد شغل و پایه سنوات مقابل آن نوشته شود. در این حالت کل مبلغ به عنوان مزد شغل تلقی می شود و چنین در نظر گرفته می شود که پایه سنوات پرداخت نشده است.

اگر حالت دوم از قبل وجود داشته و کارفرما بعدا این مبلغ را به مزد شغل و پایه سنوات تفکیک کرده باشد صحیح نیست و باید مبلغ اولیه به عنوان مزد و حقوق باقی مانده و مبلغ پایه سنوات برقرار شود.

روش صحیح و اصولی این است که مبلغ پایه سنوات طبق توضیحات قسمت قبل با عنوان مختص خود و جدا از سایر موارد مزد و مزایا قید شود.

در صورتی که در فیش حقوق و سایر مدارکی که اقلام مزد و مزایا در آن ذکر شده، مبلغ مزد شغل و پایه سنوات در یک مورد ثبت شده باشند و عنوان آن صرفا مزد یا حقوق باشد پایه سنوات در نظر گرفته نشده است.

در صورتی که در فیش حقوقی و سایر مدارکی که اقلام مزد و مزایا در آن ذکر شده، مبلغ مزد شغل و پایه سنوات در یک مورد ثبت شده باشند و عنوان آن مزد و پایه سنوات باشد می توان برای تفکیک این دو مورد از حداقل مزد قانون کار استفاده کرد. از کل رقم مربوطه، حداقل مزد سال کسر شده و مبلغ باقی مانده را به عنوان پایه سنوات در نظر گرفت. پایه سنوات باقی مانده در این شرایط را می توان با مبلغ قانونی آن مقایسه کرد و صحت آن را بررسی کرد.

پایه سنوات در کارگاه های فاقد طبقه بندی مشاغل یک رقم مشخص است که در بخشنامه مزد به صورت سالانه تعیین و تصویب می شود.

در کارگاه های دارای طبقه بندی مشاغل پایه سنوات مربوط به هر گروه، مبلغ متفاوتی است که با افزایش گروه شغلی، مبلغ پایه سنوات نیز بالاتر می رود. جدول پایه سنوات طبقه بندی مشاغل در پیوست بخشنامه مزد از طرف وزارت کار تدوین و منتشر می شود.

آیا پایه سنوات به پایه حقوق اضافه می شود؟

پایه سنوات ماهیت مزدی داشته و جزو حقوق پایه کارگران محسوب می شود. طبق توضیحاتی که داده شد باید مبلغ پایه سنوات به صورت جدا از مزد و حقوق پایه به صورت مستقل درج و مشخص شود.

آیا پایه سنوات در محاسبه اضافه کاری و عیدی و پاداش تاثیر دارد؟

چون پایه سنوات جزو مزد است بنابراین در محاسبه تمام مزایای به تبع مزد تاثیر دارد. پایه سنوات در محاسبه اضافه کاری، شب کاری، نوبت کاری، جمعه کاری، حق ماموریت، عیدی و پاداش، سنوات و مانده مرخصی موثر است.

در صورت تغییر کارگاه پایه سنوات چگونه محاسبه می شود؟

معیار و ملاک برای محاسبه پایه سنوات سوابق کاری در همان کارگاه است. بنابراین سوابق کارگاه های قبلی برای محاسبه پایه سنوات در کارگاهی که اشتغال در آن وجود دارد موثر نخواهد بود.

پایه سنوات کارگرانی که مدتی خارج از کارگاه بوده اند بعد از بازگشت به کار چگونه محاسبه می شود؟

کل سوابق متوالی و متناوب کارگران در محاسبه پایه سنوات موثر است. بعد از بازگشت به کار، کل سوابق قبلی کارگر به صورت متوالی فرض شده و به تاریخ بازگشت به کار چسبیده می شود.