دولت در تصمیمی غافلگیرکننده، مرحله تازه حذف یارانه نقدی پردرآمدها را آغاز کرده و همزمان از اجرای نسخه جدید کالابرگ الکترونیکی از آبان خبر داده است. در این طرح، یارانه نقدی برخی خانوارها حذف و به‌صورت کالابرگ با کالاهای بیشتر و قیمت ثابت ارائه می‌شود؛ تغییری مهم که می‌تواند مسیر حمایت معیشتی را در کشور دگرگون کند.

دولت ایران در حرکتی غافلگیرکننده، مرحله جدید حذف یارانه نقدی پردرآمدها را کلید زده است. طبق گزارش خبرآنلاین، تاکنون بیش از 8 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران خط خورده‌اند و پیش‌بینی می‌شود این عدد تا پایان مهر به 10 میلیون نفر برسد.

در کنار این تصمیم، وزارت تعاون و کار از بازطراحی کالابرگ الکترونیکی از آبان‌ماه خبر داده است؛ طرحی که با اضافه شدن کالاهای جدید، تثبیت قیمت‌ها و ورود دستگاه‌های جدید اجرایی، عملاً به فاز دوم اجرای سیاست حمایتی تبدیل می‌شود.

بر اساس بندهای «پ» و «ت» تبصره 13 قانون بودجه 1404، دولت مکلف است یارانه نقدی دهک‌های پردرآمد را قطع کند. «احد رستمی»، رییس مرکز اطلاعات رفاه ایرانیان، گفته است:

«از ابتدای سال تاکنون حدود 8 میلیون نفر از فهرست یارانه نقدی حذف شده‌اند و این روند تا پایان سال ادامه دارد تا به 18 میلیون نفر برسد.»

به این ترتیب، حذف یارانه نقدی نه یک تصمیم مقطعی، بلکه بخشی از برنامه ساختاری دولت برای هدفمند کردن حمایت‌ها است.

دولت با بهره‌گیری از داده‌های هوشمند و اتصال سامانه‌های بانکی، مالیاتی و ملکی، شش معیار اصلی را برای شناسایی خانوارهای پردرآمد تعریف کرده است:

مجموع درآمد ماهانه خانوار

میزان تراکنش‌های مالی در ماه

ارزش املاک و دارایی‌های ثبت‌شده

مالکیت خودروهای لوکس

تعداد سفرهای خارجی در سال گذشته

سابقه اقامت یا سرمایه‌گذاری در خارج از کشور

طبق مصوبه هیئت وزیران، خانوارهایی که درآمد سرانه ماهانه بالاتر از 10 میلیون تومان دارند، از دریافت یارانه نقدی حذف می‌شوند.

اگرچه در ماه‌های اخیر بیش از دو میلیون خانوار یارانه نقدی خود را از دست داده‌اند، اما حجم اعتراض‌ها پایین بوده است.
«رستمی» اعلام کرد:

«تاکنون 180 هزار نفر اعتراض خود را ثبت کرده‌اند که تنها 5 تا 8 درصد آن‌ها پذیرفته شده است.»

به گفته او، بیشتر اعتراض‌ها به اشتباهات سیستمی مربوط می‌شود؛ مثلاً مالکیت خودرو یا حساب بانکی متعلق به شرکت یا بستگان، که اکنون با همکاری بانک مرکزی از حساب‌های تجاری تفکیک شده است.

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در نشست خبری اخیر خود اعلام کرد:

«فقط پنج درصد از حذف‌شدگان به تصمیم دولت اعتراض داشته‌اند. این نشان‌دهنده دقت بالا در شناسایی دهک‌های پردرآمد است.»

او تأکید کرد که هدف دولت، انتقال منابع حذف یارانه نقدی به دهک‌های پایین درآمدی از طریق طرح کالابرگ است.

همزمان با حذف بخشی از یارانه نقدی، دولت نسخه جدید کالابرگ الکترونیکی را نیز آماده اجرا کرده است. این طرح از آبان با سه تغییر مهم وارد فاز جدید می‌شود:

وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صمت و سازمان حمایت از مصرف‌کننده، به جمع دستگاه‌های نظارتی کالابرگ پیوسته‌اند تا روند عرضه و کنترل قیمت‌ها شفاف‌تر شود.
هدف این است که مردم بدون نگرانی از افزایش قیمت، بتوانند با یارانه نقدی تبدیل‌شده به اعتبار کالابرگ خرید کنند.

طبق تصمیم دولت، قیمت کالاهای اساسی مشمول طرح برای چند ماه ثابت می‌ماند. دو سناریو مطرح شده است:

حفظ قیمت کالاهای اساسی بر اساس نرخ ارز ترجیحی (28500 تومان)

حفظ قدرت خرید مردم با جبران مابه‌التفاوت قیمتی از محل بودجه یارانه نقدی

وزیر تعاون گفته است:

«برای جلوگیری از نوسان قیمت‌ها، قراردادهای دو تا سه‌ماهه با تولیدکنندگان منعقد می‌شود.»

دولت چهار قلم پروتیینی جدید را به فهرست کالابرگ اضافه کرده است تا سبد غذایی مردم متنوع‌تر شود:

گوشت بوقلمون

گوشت بلدرچین

ماهی

میگو

با این تغییر، تعداد اقلام مشمول کالابرگ از 11 به 15 قلم افزایش یافته است.