بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با صدور بخشنامه‌ای جدید، 23 بانک عامل کشور را موظف کرد تا در چارچوب قانون بودجه 1404، پرداخت وام قرض‌الحسنه 200 میلیون تومانی برای اشتغال و مشاغل خانگی را آغاز کنند.
این مصوبه در راستای حمایت از کسب‌وکارهای خرد، زنان سرپرست خانوار، و کارآفرینان خانگی تدوین شده و می‌تواند تحولی جدی در توسعه اشتغال پایدار و تولید داخلی ایجاد کند.

بر اساس اعلام رسمی بانک مرکزی، مفاد جدید شامل چند بخش اصلی است که در ادامه به تفکیک توضیح داده می‌شود:

مبلغ: تا سقف 200 میلیون تومان

نوع تسهیلات: قرض‌الحسنه (بدون بهره ربوی)

مدت بازپرداخت: حداکثر 60 ماهه (5 سال)

وثیقه: سفته یا یک ضامن معتبر پس از اعتبارسنجی

این وام ویژه‌ی افرادی است که دارای طرح اشتغال‌زایی خانگی یا کسب‌وکار خرد هستند. متقاضیان می‌توانند از طریق دستگاه‌های اجرایی یا نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد امام خمینی (ره)، بهزیستی یا ادارات کار اقدام کنند.

در ادامه‌ی همین بخشنامه آمده است که:

متقاضیان رسته‌های شغلی مصوب (بر اساس لیست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) می‌توانند تا 350 میلیون تومان وام قرض‌الحسنه دریافت کنند.

این تسهیلات نیز بازپرداخت 60 ماهه دارد و منابع آن از محل تبصره 15 قانون بودجه 1404 تأمین می‌شود.

بانک مرکزی در بند سوم مصوبه خود تأکید کرده است:«سقف تسهیلات کارفرمایی برای هر واحد اقتصادی حداکثر 5 میلیارد تومان به ازای به‌کارگیری هر نفر نیروی شاغل است.»

یعنی کارفرمایانی که اشتغال‌زایی واقعی انجام می‌دهند، می‌توانند بر اساس تعداد نیروی کار جذب‌شده، از وام‌های بزرگ‌تر استفاده کنند.

برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌های خلاق، سقف وام قرض‌الحسنه اشتغال تا 900 میلیون تومان افزایش یافته است.
این وام با بازپرداخت 48 ماهه پرداخت می‌شود و هدف آن حمایت از اشتغال نخبگان و توسعه فناوری داخلی است.

در بخش پایانی مصوبه بانک مرکزی آمده است که:شرکت‌های دانش‌بنیان که طرح ایجادی یا توسعه‌ای دارند، می‌توانند تا سقف 3 میلیارد تومان وام قرض‌الحسنه اشتغال دریافت کنند.
در صورت جذب نخبگان عضو بنیاد ملی نخبگان، این سقف تا 5 میلیارد تومان افزایش می‌یابد.

متقاضیان وام فوری مشاغل خانگی باید طرح اشتغال خود را از طریق دستگاه‌های ذی‌ربط ارائه کنند.
مدارک لازم عبارتند از:

تکمیل فرم درخواست و طرح توجیهی کسب‌وکار

کارت ملی و شناسنامه متقاضی

معرفی‌نامه از اداره کار یا نهاد حمایتی

مدارک محل اجرای طرح (در صورت لزوم)

سفته یا معرفی یک ضامن معتبر

بانک‌ها موظف‌اند پس از اعتبارسنجی متقاضی، تسهیلات را در کمترین زمان ممکن پرداخت کنند.

بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی:

برای وام تا 200 میلیون تومان، ارائه سفته یا یک ضامن کافی است.

برای وام بالاتر از 350 میلیون تومان، بانک‌ها باید مطابق ماده 7 دستورالعمل اعطای تسهیلات خرد اقدام کنند.

این تصمیم با هدف تسهیل شرایط دریافت و کاهش موانع ضمانتی گرفته شده است تا متقاضیان واقعی، به‌ویژه بانوان و کارآفرینان روستایی، بتوانند راحت‌تر از منابع بانکی استفاده کنند.

به گفته‌ی کارشناسان اقتصادی، اجرای این مصوبه چند هدف کلیدی دارد:

ایجاد اشتغال پایدار در مناطق محروم و روستایی

حمایت از زنان سرپرست خانوار و کارآفرینان خرد

رونق تولید و خودکفایی در صنایع کوچک

جلوگیری از مهاجرت شغلی به شهرها

افزایش بهره‌وری منابع بانکی در بخش مولد اقتصاد

یکی از مدیران اداره اعتبارات بانک مرکزی گفت:«بانک‌های عامل موظف‌اند تسهیلات اشتغال‌زایی و مشاغل خانگی را تا سقف 200 میلیون تومان پرداخت کنند. هدف ما حمایت از افرادی است که با کمترین سرمایه، اشتغال واقعی ایجاد می‌کنند.»

او تأکید کرد که در مرحله نخست، بانک‌هایی مانند ملت، ملی، صادرات، تجارت، کشاورزی، رفاه کارگران و توسعه تعاون در اولویت پرداخت هستند.

بر اساس اعلام رسمی، منابع این طرح از محل تسهیلات قرض‌الحسنه تبصره 15 بودجه تأمین می‌شود و هر بانک بر اساس سهم خود از سپرده‌های قرض‌الحسنه موظف به پرداخت خواهد بود.
برای مثال:

بانک ملی ایران: حدود 22٪ از کل تسهیلات

بانک کشاورزی: 15٪

بانک توسعه تعاون: 12٪

بانک رفاه کارگران: 10٪

سایر بانک‌ها نیز بر اساس سهم خود از منابع مشارکت دارند.

رسته‌های شغلی در طرح جدید توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعیین می‌شوند.
بر اساس تبصره‌ی بخشنامه بانک مرکزی:«رسته‌های مصوب قبلی فاقد اعتبارند و تنها رسته‌های جدید اعلامی وزارت تعاون قابل اجرا هستند.»

رسته‌های جدید شامل مشاغل زیر است:

تولید پوشاک خانگی

صنایع‌دستی و فرش‌بافی

مشاغل دامداری و زنبورداری

خدمات خانگی، آرایشگری و خیاطی

صنایع غذایی کوچک

خدمات دیجیتال و کسب‌وکارهای آنلاین خانگی

به گفته‌ی مقام‌های بانک مرکزی، پرداخت مرحله‌ای تسهیلات از اواخر مهر 1404 آغاز شده و تا پایان آبان به‌صورت سراسری در شبکه بانکی کشور اجرا می‌شود.
بانک‌ها موظف‌اند حداکثر ظرف 15 روز پس از تأیید طرح، وام را به حساب متقاضی واریز کنند.

کارشناسان می‌گویند وام‌های قرض‌الحسنه کوچک می‌تواند بیش از هر نوع تسهیلات دیگر، در ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کم‌درآمد مؤثر باشد.
به‌ویژه در شرایطی که نرخ بیکاری در میان زنان و جوانان رو به افزایش است، تزریق منابع بانکی به سمت مشاغل خانگی می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری و رشد درآمد خانوارها شود.

در سال 1403، حدود 78 هزار نفر از وام قرض‌الحسنه مشاغل خانگی بهره‌مند شدند.
با مصوبه جدید بانک مرکزی، انتظار می‌رود این رقم تا پایان سال 1404 به بیش از 250 هزار نفر برسد.

با توجه به نرخ صفر درصد (قرض‌الحسنه) و بازپرداخت 5 ساله، مبلغ هر قسط ماهانه حدود 3 میلیون و 300 هزار تومان برآورد می‌شود.
دریافت‌کنندگان وام باید از ماه دوم پس از واریز تسهیلات، اقساط را آغاز کنند.

این طرح با همکاری چند نهاد اجرایی اجرا می‌شود:

بانک مرکزی (ناظر کل)

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (تعیین رسته‌ها)

بنیاد برکت و کمیته امداد (معرف متقاضیان واجد شرایط)

سازمان برنامه و بودجه (تخصیص منابع مالی)

با توجه به استقبال گسترده از این طرح، احتمال دارد سقف وام قرض‌الحسنه برای مشاغل خانگی در سال آینده نیز افزایش یابد.
منابع مطلع می‌گویند دولت در حال بررسی طرح افزایش وام تا سقف 300 میلیون تومان برای مشاغل موفق است.

مبلغ وام فوری جدید چقدر است؟
سقف وام قرض‌الحسنه برای مشاغل خانگی 200 میلیون تومان است.

 بازپرداخت وام فوری چند ماهه است؟
بازپرداخت در دوره‌ی حداکثر 60 ماهه (5 سال) انجام می‌شود.

آیا وام فوری بدون ضامن است؟
تا سقف 200 میلیون تومان، با اعتبارسنجی متقاضی و ارائه سفته یا یک ضامن پرداخت می‌شود.

متقاضیان از کجا اقدام کنند؟
از طریق ادارات کار، کمیته امداد، بهزیستی یا سامانه‌های بانکی.

 آیا شرکت‌های دانش‌بنیان هم مشمول‌اند؟
بله، برای شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور سقف وام تا 900 میلیون تومان است.