در حالی‌ که اخبار ضد و نقیضی درباره افزایش قیمت بنزین در رسانه‌ها منتشر شده، دولت بالاخره به این شایعات پاسخ داد. طبق مصوبه جدید هیأت وزیران، هیچ افزایش ناگهانی قیمت بنزین در دستور کار نیست، اما مسیر تازه‌ای برای اصلاح تدریجی و پلکانی قیمت سوخت آغاز شده است.
منابع رسمی از جمله خبرآنلاین و اقتصادآنلاین گزارش داده‌اند که هدف دولت، جلوگیری از شوک اقتصادی مشابه سال 1398 و حرکت به سمت واقعی‌سازی قیمت بنزین در چارچوب عدالت اجتماعی است.

در این گزارش، جزییات کامل تصمیم دولت، موضع مجلس، تحلیل کارشناسان و آینده احتمالی قیمت بنزین در سال 1405 را بررسی می‌کنیم؛ از پشت‌پرده مصوبه مهرماه گرفته تا سناریوهای احتمالی بودجه سال آینده.

در روزهایی که شایعات زیادی درباره افزایش قیمت بنزین شنیده می‌شود، دولت بالاخره واکنش نشان داده است.
طبق اظهارات علی احمدنیا، رییس امور اطلاع‌رسانی دولت، هیچ تصمیمی برای افزایش ناگهانی قیمت بنزین در سال 1404 گرفته نشده است.
اما در عین حال، مصوبه اخیر هیأت وزیران نشان می‌دهد مسیر دولت به‌سمت اصلاح تدریجی قیمت بنزین در حرکت است.

در واقع، دولت با فاصله گرفتن از شوک قیمتی سال 1398، قصد دارد مدلی پلکانی و قابل پیش‌بینی برای افزایش قیمت سوخت را اجرا کند.
سؤالی که حالا مطرح می‌شود این است که:
 آیا قیمت بنزین در ماه‌های آینده واقعاً تغییر می‌کند؟ و اگر بله، به چه شکلی؟

بر اساس مصوبه ابلاغ‌شده در 13 مهر 1404، دولت تصمیم گرفته است قیمت حامل‌های انرژی را به‌صورت تدریجی اصلاح کند.
هدف از این تصمیم، کاهش فاصله قیمتی میان بنزین و گاز سی‌ان‌جی و هدایت مصرف‌کنندگان به استفاده از سوخت پاک‌تر است.

در این مصوبه آمده است که نرخ‌ها باید به‌گونه‌ای اصلاح شوند که فشار معیشتی بر مردم ایجاد نکند.
به بیان ساده‌تر، به جای جهش ناگهانی، شاهد افزایش مرحله‌ای قیمت بنزین خواهیم بود.

در حال حاضر، بنزین در ایران دو نرخی است:

بنزین سهمیه‌ای: لیتری 1500 تومان

بنزین آزاد: لیتری 3000 تومان

این نرخ‌ها از آبان 1398 تاکنون بدون تغییر مانده‌اند، در حالی که تورم رسمی کشور بیش از 700 درصد افزایش یافته است.
به همین دلیل، بنزین ایران در مقایسه با کشورهای همسایه، یکی از ارزان‌ترین سوخت‌ها در جهان به‌شمار می‌رود.

علی احمدنیا، رییس اطلاع‌رسانی دولت، در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت:

«برخی رسانه‌ها مدعی افزایش قیمت بنزین شدند! دولت چنین برنامه‌ای ندارد و هرگونه خبر در این زمینه نادرست است.»

او تأکید کرد که تصمیم دولت، نه افزایش ناگهانی، بلکه مدیریت هوشمند مصرف سوخت است.

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کارشناسان انرژی معتقدند ادامه روند فعلی بدون اصلاح قیمت، موجب افزایش واردات و فشار بر بودجه کشور خواهد شد.

به گفته‌ی رضا سپهوند، عضو هیأت‌رییسه کمیسیون انرژی مجلس، بحث اصلاح قیمت حامل‌های انرژی احتمالاً در بودجه سال 1405 مطرح خواهد شد.
وی توضیح داد که قیمت تمام‌شده بنزین، برق و گاز بسیار بالاتر از نرخ عرضه است و دولت ناچار به بازنگری خواهد بود.

او گفت:

«تأمین بخشی از بنزین از طریق واردات انجام می‌شود و تداوم این وضعیت به ضرر اقتصاد ملی است. راهکار ما افزایش تدریجی قیمت و کاهش فشار بر مردم است.»

در دهه 80، سیاستی با عنوان افزایش پلکانی قیمت بنزین اجرا می‌شد.
بر اساس آن، قیمت سوخت در ابتدای هر سال متناسب با نرخ تورم رشد می‌کرد.
این سیاست در دولت نهم متوقف شد و با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها جای خود را به افزایش ناگهانی و جهشی قیمت‌ها داد.

اکنون، به نظر می‌رسد دولت سیزدهم در پی احیای همان الگوی تدریجی است تا از شوک قیمتی سال 1398 جلوگیری کند.

چند عامل اقتصادی و اجتماعی، دولت را به این تصمیم رسانده است:

افزایش مصرف داخلی بنزین:
ایران روزانه بیش از 120 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کند؛ رشدی حدود 15٪ در سال گذشته.
این رقم بیش از ظرفیت پالایشگاه‌های داخلی است و کشور را به مرز واردات رسانده است.

ناترازی سوخت:
بر اساس گزارش وزارت نفت، ایران در حال حاضر روزانه حدود 10 میلیون لیتر کسری بنزین دارد.
بخشی از این کمبود از ذخایر استراتژیک جبران می‌شود که در بلندمدت پایدار نیست.

قاچاق سوخت:
اختلاف شدید قیمت بنزین ایران با کشورهای همسایه (مثلاً افغانستان، ترکیه و عراق) باعث شده قاچاق گسترده سوخت به خارج کشور ادامه داشته باشد.

افزایش هزینه تولید و واردات:
با نرخ جهانی نفت، تولید هر لیتر بنزین برای دولت بیش از 15٬000 تومان تمام می‌شود، اما با قیمت 1500 یا 3000 تومان فروخته می‌شود.
یعنی بیش از 90٪ یارانه پنهان دارد.

بر اساس گفته‌های رسمی، خیر.
دولت هیچ برنامه‌ای برای شوک قیمتی ندارد.
اما طبق مصوبه جدید، احتمال دارد از اوایل سال 1405 افزایش پلکانی آغاز شود — مثلاً هر سه ماه چند درصد رشد ملایم.

هدف از این کار، همزمانی با سیاست یارانه هدفمند است تا یارانه‌ سوخت گروه‌های پردرآمد کاهش یابد و به دهک‌های پایین‌تر منتقل شود.

افزایش هرچند تدریجی قیمت بنزین، به‌طور غیرمستقیم بر سایر قیمت‌ها اثر می‌گذارد، چون حمل‌ونقل، لجستیک و کالاهای اساسی را گران‌تر می‌کند.
اما کارشناسان می‌گویند اثر پلکانی بسیار کمتر از شوک یک‌باره است.

به گفته مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور،

«باید عدالت در مصرف و یارانه‌ها برقرار شود. کسانی که خودروهای لوکس دارند، نباید از یارانه بنزین برابر با مردم عادی استفاده کنند.»

برنامه دولت، ترکیبی از سه محور است:

افزایش تدریجی نرخ بنزین متناسب با تورم.

اختصاص سهمیه یارانه‌ای بیشتر به دهک‌های پایین.

توسعه جایگاه‌های گاز طبیعی (CNG) برای تشویق مردم به استفاده از سوخت پاک.

به این ترتیب، نه‌تنها درآمد دولت افزایش می‌یابد، بلکه آلودگی هوا نیز کاهش می‌یابد.

بله، احتمال زیادی وجود دارد.
شورای نگهبان اعلام کرده است که دولت موظف است تا دی‌ماه 1404 لایحه بودجه سال آینده را به مجلس تقدیم کند.
منابع مجلس خبر داده‌اند که یکی از محورهای کلیدی این بودجه، اصلاح تدریجی قیمت حامل‌های انرژی خواهد بود.

محمدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی، چندی پیش گفت:

«اصلاح قیمت بنزین باید منطقی و عادلانه باشد، نه شوک‌آور.»

او تأکید کرد که تصمیم نهایی با دولت است، اما مجلس در صورت ارائه لایحه، از رویکرد تدریجی حمایت خواهد کرد.

در آبان 1398، قیمت بنزین سهمیه‌ای از 1000 به 1500 و آزاد از 1000 به 3000 تومان رسید.
این افزایش ناگهانی موجب اعتراضات سراسری و تورم شدید شد.
به همین دلیل، دولت فعلی تلاش دارد هرگونه اصلاح قیمت را به‌صورت آرام و قابل پیش‌بینی انجام دهد.

کارشناسان حوزه انرژی می‌گویند ادامه سیاست فعلی ممکن نیست.
به گفته‌ی محمد علی خطیبی، کارشناس نفت:

«اصلاح قیمت بنزین اجتناب‌ناپذیر است. اما اگر با برنامه و اطلاع‌رسانی انجام شود، اثر تورمی آن قابل کنترل است.»

او افزود که استفاده از سامانه‌های هوشمند مصرف می‌تواند مانع از هدررفت یارانه شود.

بله، تجربه جهانی نشان داده است که هرگاه قیمت سوخت واقعی‌تر شود، مصرف کاهش یافته و آلودگی کم می‌شود.
در ایران نیز توسعه گازسوز کردن خودروها و حمایت از حمل‌ونقل عمومی می‌تواند بخشی از راه‌حل باشد.

هیچ افزایش ناگهانی قیمت بنزین در سال 1404 در دستور کار نیست.

مدل اصلاح پلکانی از اوایل 1405 محتمل است.

هدف دولت، کاهش ناترازی بنزین و هدایت یارانه به اقشار کم‌درآمد است.

مجلس نیز از سیاست تدریجی حمایت می‌کند.

تجربه سال 1398 به دولت یادآوری کرده که افزایش ناگهانی می‌تواند تبعات اجتماعی داشته باشد.

خبرگزاری خبرآنلاین – گزارش: دولت تکلیف افزایش قیمت بنزین را روشن کرد
https://www.khabaronline.ir

اقتصادآنلاین – تحلیل سیاست دولت درباره اصلاح قیمت سوخت
https://www.eghtesadonline.com

ایسنا – اظهارات اعضای کمیسیون انرژی درباره بنزین
https://www.isna.ir

تسنیم – بررسی ناترازی بنزین و بودجه 1405
https://www.tasnimnews.com