دولت با همکاری سازمان بهزیستی و صندوق جمعیت سازمان ملل متحد (UNFPA) طرحی جدید را برای حمایت از مادران باردار و شیرده در دهک‌های پایین آغاز کرده است.
بر اساس اعلام مریم خاک‌رنگین، سرپرست دفتر خانواده و بانوان معاونت سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، حدود 280 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی هستند که از میان آن‌ها 5 تا 6 هزار مادر شیرده و باردار سالانه مبلغ 5 میلیون تومان کمک‌هزینه معیشتی دریافت می‌کنند.

این طرح در مرحله نخست در چهار استان تهران، البرز، گلستان و اصفهان اجرا می‌شود و در آینده به سایر استان‌ها نیز گسترش می‌یابد.

کمک‌هزینه معیشتی مادران، نوعی حمایت مالی و تغذیه‌ای است که به‌صورت نقدی و خدماتی به زنان باردار و شیرده در دهک‌های پایین پرداخت می‌شود.
هدف این طرح، تأمین نیازهای اساسی دوران بارداری و شیردهی است؛ ازجمله تغذیه، درمان، دارو و مراقبت‌های بهداشتی.

به‌گفته‌ی مسئولان، این برنامه بخشی از سیاست‌های حمایتی دولت در حوزه خانواده و جوانی جمعیت است تا سلامت مادران و نوزادان در مناطق کم‌برخوردار تضمین شود.

بر اساس اعلام بهزیستی، مشمولان طرح شامل گروه‌های زیر می‌شوند:

مادران باردار و شیرده تحت پوشش سازمان بهزیستی

زنان بدسرپرست یا دارای همسر ازکارافتاده، معتاد یا سرباز

مادران در دهک‌های درآمدی 1 تا 3

زنان دارای فرزند زیر پنج سال

ساکنان مناطق کم‌برخوردار شهری و روستایی

در حال حاضر، این طرح در چهار استان پایلوت در حال اجراست اما در آینده قرار است در تمام کشور گسترش یابد.

مبلغ تعیین‌شده برای هر مادر واجد شرایط 5 میلیون تومان است که به‌صورت نقدی پرداخت می‌شود.
این مبلغ علاوه بر مستمری ماهانه بهزیستی است و صرفاً برای تغذیه، درمان و دارو در نظر گرفته شده است.

مسئولان بهزیستی همچنین از احتمال افزایش مبلغ کمک‌هزینه در سال آینده خبر داده‌اند، درصورتی‌که منابع مالی لازم تأمین شود.

خیر. این طرح علاوه بر پرداخت نقدی، شامل خدمات آموزشی و درمانی نیز می‌شود.
مددکاران بهزیستی موظف‌اند مادران را در زمینه‌های زیر همراهی کنند:

آموزش اصول تغذیه سالم در بارداری و شیردهی

پیگیری وضعیت درمانی و سلامت مادران

تأمین دارو و مکمل‌های ضروری

مراقبت‌های دوران بارداری و زایمان

به این ترتیب، این طرح صرفاً پرداخت پول نیست، بلکه یک بسته حمایتی جامع برای زنان آسیب‌پذیر است.

با افزایش فشار اقتصادی و کاهش توان مالی خانواده‌ها، به‌ویژه در دهک‌های پایین، بسیاری از مادران باردار از سوءتغذیه و کمبود منابع درمانی رنج می‌برند.
بر اساس بررسی‌های وزارت بهداشت، در برخی مناطق کشور کاهش شاخص سلامت مادران باردار گزارش شده است.
بنابراین دولت تصمیم گرفت از طریق سازمان بهزیستی و صندوق جمعیت ملل متحد، طرحی ویژه برای افزایش امنیت غذایی مادران و نوزادان اجرا کند.

هدف نهایی این برنامه، کاهش مرگ‌ومیر مادران و کودکان زیر پنج سال و ارتقای سلامت خانواده‌هاست.

یکی از نکات کلیدی طرح جدید، نظارت مستقیم مددکاران اجتماعی بهزیستی است.
به گفته‌ی خاک‌رنگین، مددکاران در کنار پرداخت کمک‌هزینه، موظف‌اند اطمینان حاصل کنند که وجوه پرداختی در مسیر درست هزینه می‌شود.

«مددکاران بررسی می‌کنند مادران مبلغ پرداخت‌شده را برای دارو، ویتامین و تغذیه دوران بارداری خرج کنند تا هدف اصلی طرح یعنی سلامت مادر و کودک محقق شود.»

این نظارت سبب شفافیت مالی و کاهش احتمال سوءاستفاده از منابع حمایتی می‌شود.

در حال حاضر، اجرای طرح در چهار استان تهران، البرز، گلستان و اصفهان آغاز شده است.
اما هدف سازمان بهزیستی، گسترش سراسری این طرح تا پایان سال آینده است.
در نسخه سراسری، تمام مادران واجد شرایط در دهک‌های پایین می‌توانند از کمک‌هزینه معیشتی به همراه خدمات درمانی و تغذیه‌ای بهره‌مند شوند.

طبق ماده 24 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، دولت موظف است مادران باردار، شیرده و دارای کودک زیر پنج سال نیازمند را شناسایی کرده و برای آنان سبد تغذیه رایگان فراهم کند.
کمک‌هزینه معیشتی جدید نیز در همین راستا اجرا می‌شود.

این طرح، علاوه بر حمایت مالی، به‌نوعی مشوق زاد و ولد و پشتیبان مادران کم‌درآمد است.

برخلاف یارانه نقدی عمومی که به کل خانوارها تعلق می‌گیرد، این طرح هدفمند و خاص مادران آسیب‌پذیر است.
یعنی فقط مادرانی که تحت پوشش بهزیستی یا در دهک‌های 1 تا 3 هستند مشمول آن می‌شوند.

به همین دلیل، می‌توان گفت این طرح از جنس «یارانه عدالت‌محور» است و تمرکز آن بر گروه‌های پرخطر جامعه است.

ثبت‌نام عمومی برای این طرح فعلاً فعال نیست.
مادرانی که تحت پوشش بهزیستی هستند، به‌صورت خودکار در طرح لحاظ می‌شوند.
در صورت نداشتن پرونده در بهزیستی، مادران واجد شرایط می‌توانند به ادارات بهزیستی شهرستان خود مراجعه کنند.

مدارک مورد نیاز شامل:

کارت ملی و شناسنامه

گواهی بارداری یا شیردهی

مدارک دهک درآمدی (ثبت در سامانه رفاه ایرانیان)

بله. طبق اظهارات رسمی، پیشنهاد افزایش مبلغ کمک‌هزینه از 5 میلیون تومان به رقم بالاتر در دست بررسی است.
تصویب این افزایش منوط به تخصیص بودجه جدید از سوی سازمان برنامه و بودجه و دولت است.

کارشناسان حوزه رفاه اجتماعی معتقدند اگر این طرح با نظارت دقیق اجرا شود، می‌تواند تأثیر مثبت قابل‌توجهی بر:

کاهش سوءتغذیه مادران باردار

کاهش مرگ‌ومیر نوزادان

بهبود کیفیت زایمان و سلامت عمومی

و کاهش فشار مالی خانواده‌های کم‌درآمد داشته باشد.

به‌طور خلاصه، این طرح در صورت تداوم و گسترش می‌تواند به کاهش نابرابری معیشتی و ارتقای سلامت جمعیت کمک کند.

مادران باردار و شیرده دهک‌های یک تا سه تحت پوشش بهزیستی.

پنج میلیون تومان برای هر مادر واجد شرایط در هر دوره.

خیر، شناسایی به‌صورت خودکار توسط مددکاران بهزیستی انجام می‌شود.

در استان‌های تهران، البرز، گلستان و اصفهان.

بله، افزایش کمک‌هزینه به شرط تأمین اعتبار در دست بررسی است.

خبرگزاری ایرنا

پایگاه رسمی سازمان بهزیستی کشور (behzisti.ir) – اطلاعیه طرح کمک‌هزینه مادران

ایسنا 

UNFPA.org

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (mcls.gov.ir)