به نقل از ایرنا؛ تغییر ناگهانی استاندارد سوخت توسط دولت طالبان، صدها تانکر حامل سوخت دیزل از ایران و عراق را در مرز افغانستان زمین گیر کرده است مشکلی که به نظر می رسد راهکار موقت آن رایزنی برای ترخیص محموله فعلی و ره حل بلندمدت آن سرمایه گذاری در تولید کم سولفور در پالایشگاهها را دنبال کرد تا بازار افغاستان حفظ شود.

به تازگی خبر رسید که رانندگان تانکرهای حامل سوخت دیزل روزها و بلکه ماه هاست در مرز میلک شهرستان زابل ایران با افغانستان معطل مانده اند، نه راه پیش دارند و نه راه پس، علت به گفته طالبان کیفیت پایین سوخت ایرانی؛این ادعای طالبان در حالیست که سخنی از تغییر شبانه استانداردهای خود نمی گویند و قبول نمی کنند که بی خبر و یک شبه استانداردهای مربوط به کیفیت سوخت وارداتی را تغییر داده اند و به تجار ایرانی و افغانستانی هم اطلاعی نداده اند.

در اقدامی ناگهانی و بدون اطلاع قبلی، وزارت مالیه دولت طالبان استاندارد پذیرش سولفور گازوییل و سایر فرآورده های نفتی وارداتی را به طور چشمگیر کاهش داد. این تغییر یک شبه باعث شد گازوییلی که پیش تر با محتوای سولفور بالاتر در افغانستان پذیرفته می شد، ناگهان از ورود به خاک این کشور منع شود.

رانندگان تانکرهای ایرانی می گویند که در پی این تصمیم، صدها تانکر حامل دیزل و دیگر مواد نفتی که در مسیر افغانستان بودند، در گمرک نیمروز، همجوار مرز میلک در شهرستان زابل، متوقف شده اند. این توقف اکنون وارد ماه چهارم شده و کامیون ها نه اجازه تخلیه بار دارند و نه امکان بازگشت به ایران.

به گفته رانندگان، طالبان علت این رد محموله ها را بی کیفیت بودن و عدم تطابق با استانداردهای داخلی عنوان کرده است.

پیگیری ها نشان داد که وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی نقشی و مسئولیتی در این زمینه ندارند بلکه محموله ها مربوط به تجار بخش خصوصی است که صادرات آنها نیز تا چندی پیش با همین استانداردها انجام می شده است.

موضوع از طریق اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی پیگیری شد که سخنگوی این اتحادیه ضمن تایید مشکل، در خصوص چند و چون آن نیز توضیح داد.

تغییر استاندارد سوخت و تصمیم طالبان، صدها تانکر گازوییل ایرانی را در مرز افغانستان معطل کرده است

سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس)، توقف گسترده تانکرهای حامل گازوییل ایرانی در مرز افغانستان را تایید کرد و دلیل آن را تغییر استانداردهای سوخت واردات و محدودیت های تازه طالبان دانست.

حسینی توضیح داد که عمده این محصولات متوقف شده، گازوییل یا هیدروکربن سنگین است؛ در گذشته افغانستان تا 7 هزار پی پی ام (PPM) سولفور در محموله را می پذیرفت اما اکنون یکباره عدد آن را به 2 هزار PPM کاهش داده و اجرایی کرده است؛ این موضوع سبب شده تا محموله هایی که میزان سولفور آنها 5، 6 و 7 هزار بوده، بلاتکلیف بمانند و وارد افغانستان نشوند.

وی در عین حال تاکید کرد که بخشی از این محموله ها مربوط به شرکت های عراقی است که از مرز ایران عبور کرده اما طرف افغان حاضر به صدور مجوز ورود برای آنها نیست.

سخنگوی اوپکس تاکید کرد: این اتفاق تنها مربوط به مرز میلک نیست بلکه مرز دوغارون نیز اتفاق مشابهی رخ داده و بیش از سه هزار تانکر از چهار ماه پیش در این مرز متوقف شده اند.

این فعال صادرات نفت و مشتقات نفتی بر این نکته تاکید کرد که سوخت های ارسالی که در مرزها متوقف شده اند، سوخت بی کیفیت نیست بلکه طالبان یک شبه استاندارد خود را تغییر داده بدون آنکه به کشورهای مبداء و صادرکنندگان اطلاع داده باشد.

وی افزود: در کنار این تغییر استاندارد، وزارت مالیه طالبان در سه ماه گذشته بیش از 424 تانکر مواد نفتی، اغلب دیزل را از بندر نیمروز به دلیل بی کیفیت بودن و انطباق نداشتن با استانداردهای داخلی، رد کرده و به ایران بازگردانده است.

ممکن است محموله ها در فصل زمستان مجوز ورود بگیرند

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ایران (اوپکس) با یادآوری اینکه تولید گازوییل با استاندارد 2 هزار پی پی ام سولفور به آسانی امکان پذیر نیست زیرا تولیدات داخلی اغلب بالای پنج هزار پی پی ام سولفور هستند، گفت: بنابراین تنها زمانی که افغانستان با کمبود شدید سوخت مواجه شود به ویژه در فصل سرد، ممکن است مجوز ورود این محموله ها را صادر کند.

حسینی همچنین کاهش صادرات گازوییل و بنزین از روسیه به دلیل حملات پهپادی اوکراین را عامل دیگر فشار بر بازار افغانستان دانست و گفت: این کمبود، افغانستان را با بحران سوخت مواجه می کند و زمینه ای برای تغییر تصمیم طالبان فراهم می سازد.

طبق گفته وی تجار به طور معمول از راه های خود برای حل مشکلات استفاده می کنند، اما بعضی وقت ها قیمت ها آن قدر بالا می رود که حتی توقف 2 تا سه ماهه خودروهای حامل سوخت برایشان از نظر اقتصادی توجیه پذیر می شود.

سخت گیری طالبان منحصر به گازوییل نیست

عضو هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی اضافه کرد: سخت گیری های استانداردی جدید در حوزه سوخت، فقط منحصر به گازوییل نیست و حتی بنزین ایرانی را نیز دچار مشکل کرده است.

حسینی با اشاره به نمونه ای در تولید بنزین در پالایشگاه شازند اراک افزود: پیش تر با استفاده از نفتای وارداتی یا داخلی، بنزین با اکتان 82 و حتی92 تولید می شد، اما به دلیل آروماتیک بالا، سطح بنزن را یکباره به زیر 2 رساندند. این موضوع باعث شده پالایشگاه شازند به سختی قادر به تولید بنزین با بنزن زیر 2 باشد و در عمل به بهانه استانداردهای جدید، ورود فرآورده های ما محدود شود.

احتمال رقابت تجار افغان و ممانعت از ورود محموله از ایران و عراق

سخنگوی اوپکس راهکار مقابله با این محدودیت ها را مجموعه ای از اقدامات همزمان دانست و اظهارداشت: مذاکره با مقامات افغانستان برای کاهش سخت گیری ها، استفاده از ظرفیت دیپلماسی، فعال سازی بخش خصوصی در بازار افغانستان و بررسی رقابت های داخلی این کشور، به ویژه نقش واردکنندگان ترکمنستانی و روسی که با هزینه و لابی مسیرهای ورود را مدیریت می کنند.

حسینی اعلام کرد: در کنار رایزنی ها، باید مینی فاینری های ما (پالایشگاه های کوچک) هم تلاش کنند کیفیت تولیدات خود را بهتر کنند. نمی توان به یک کشور فشار آورد که کالای غیر استاندارد بگیرد فقط چون ما قادر به تولید استاندارد نیستیم. مجموعه این کارها را باید انجام داد تا این اتفاقات نیفتد.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه بار همواره در راه و در شرایط جابجایی است، لازم است دولت افغانستان حداقل 2 ماه پیش از هر تغییر استاندارد یا محدودیت، اطلاع رسانی کند تا هم ایران و هم عراق فرصت لازم را برای تطبیق استانداردها داشته باشند.

حسینی تاکید کرد: به نظر می رسد در این شرایط، برای حفظ بازار افغانستان، باید همزمان توافق موقت برای ترخیص فعلی و سرمایه گذاری در تولید دیزل کم سولفور را در پالایشگاه ها دنبال کرد و از سوی دیگر متوجه بود که برای جلوگیری از تکرار این چالش، دیپلماسی مستقیم با کابل، انعطاف قیمتی برای ترخیص محموله ها، استفاده از مسیرهای جایگزین صادرات و فشار رسانه ای نیز می تواند کارساز باشد.