شورای روابط خارجی اروپا در گزارشی پیروی از سیاست «فشار حداکثری» آمریکا علیه ایران توسط کشورهای اروپایی پس از بازگردانی تحریم‌ها و قطعنامه‌های سازمان ملل علیه ایران را «اشتباهی بزرگ» خوانده و چند راهکار جایگزین برای جلوگیری از گسترش تنش‌ها از طریق تداوم دیپلماسی با ایران پیشنهاد کرد.

به گزارش ایسنا، «الی گرانمایه» کارشناس مسائل سیاسی و عضو اندیشکده «شورای روابط خارجی اروپا»، پس از بازگردانی تحریم‌ها و قطعنامه‌های لغوشده ذیل توافق هسته‌ای 2015 با اجرایی شدن «سازوکار ماشه» در 28 سپتامبر، معتقد است تروییکای اروپا که از این سازوکار علیه ایران استفاده کرده‌اند، باید از کارزار «فشار حداکثری» آمریکا فاصله گرفته و در عوض باب دیپلماسی را باز نگه دارند.

گرانمایه در گزارشی که در وب‌سایت این اندیشکده منتشر شده است، با اشاره به تحولات اخیر در رسیدگی به مسئله برنامه هسته‌ای ایران، از جمله مذاکرات غیرمستقیم تهران–واشنگتن، حملات متجاوزانه به تاسیسات اتمی ایران از سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی در ماه ژوئن و مذاکرات ایران با کشورهای اروپایی، نوشت: چرا تروییکای اروپا با وجود سال‌ها زمان خریدن برای افزایش تاب‌آوری‌شان در مقابل برنامه هسته‌ای رو به توسعه ایران، دقیقاً در زمانی که برنامه هسته‌ای ایران دچار وقفه شده و پسرفت کرده بود، از بازگردانی تحریم‌ها دست نکشیدند؟ یکی از ارزیابی‌ها این است که آن‌ها حاضر شدند این قمار را انجام دهند که فشار گذر زمان و تهدید از سر گرفته‌شدن حملات اسراییل منجر خواهد شد به اینکه ایران از روی ضعف تسلیم شود. ایران تسلیم نشد. مقامات ایران احتمالاً به این نتیجه رسیده‌اند که اگر خواسته‌های تروییکای اروپا را می‌پذیرفتند، غرب هدف را جابجا کرده و به سمت موشک‌های آن‌ها می‌رفت یا اسراییل مانند ماه ژوئن مرتکب حملات نظامی در میانه تلاش‌های دیپلماتیک می‌شد.

نگارنده معتقد است: همچنین ممکن است تروییکای اروپا پذیرای پیشنهادهای لحظه‌آخری ایران بوده باشد اما نتوانسته است ترامپ را با خود همراه کند. به نظر می‌رسید که ترامپ پس از حملات ماه ژوئن با اعلام مکرر این‌که برنامه هسته‌ای ایران «نابود شده است» از مسئله ایران دست کشیده بود. در حالی که «استیو ویتکاف» مذاکره‌کننده ارشد ترامپ، گفته با ایران در تماس است، در سخنرانی طولانی ترامپ در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل هیچ نشانه‌ای از تمایل به انجام یک توافق دیده نمی‌شد.

در ادامه این مطلب مطرح شد: ممکن است تروییکای اروپا تصمیم گرفته باشد یک کارزار فشار حداکثری جدید علیه ایران به‌راه بیندازد. اگر این‌طور شود، فعال‌سازی سازوکار ماشه با توجه به نیاز اروپا به حمایت آمریکا در مسئله اوکراین، وسیله‌ای برای تنبیه ایران به‌خاطر عرضه پهپادهایش به روسیه و جلب رضایت چهره‌های تندرو در دولت ترامپ، از جمله «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا، بود. انگیزه این اقدام هر چه بوده باشد، در نهایت ایران و اروپا متحمل شکستی دیپلماتیک شده‌اند.

اندیشکده اروپایی: تروییکا اشتباه کرد؛ ایران به شرق نزدیک‌تر می‌شود

دیدار هیات ایرانی و اروپایی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل

اشتباه بزرگ اتحادیه اروپا

گرانمایه نوشت: دیپلمات‌های اروپایی که از قدرتمندترین اهرم فشار خود علیه ایران استفاده کرده‌اند، اکنون در یک دوراهی در مسیر پیش رو قرار دارند. آن‌ها یا می‌توانند با یک فرود نرم پس از سازوکار ماشه فضای دیپلماتیک جدیدی برای یک توافق هسته‌ای جدید شکل دهند یا این که در اعمال فشار مضاعف به روبیو ملحق شوند. انتخاب گزینه دوم اشتباه بزرگی خواهد بود.

نگارنده با اشاره به این که خروج دولت ترامپ از توافق هسته‌ای در سال 2018 و هدف او برای قطع صادرات نفت ایران منجر به پیشرفت بی‌سابقه برنامه هسته‌ای ایران و نزدیک شدن آن به سطح تسلیحاتی شد، نوشت: بمباران برنامه هسته‌ای ایران ممکن است برنامه هسته‌ای آن را یک تا 2 سال به تعویق انداخته باشد، در حالی که توافق هسته‌ای باعث شد بدون شلیک حتی یک گلوله این برنامه هسته‌ای 12 ماه به تعویق بیفتد. افزایش فشارهای غرب اکنون ممکن است منجر به اتخاذ راهبر «چیدن علف» از سوی اسراییل علیه ایران و در نتیجه تکرار دوره‌ای حملات نظامی علیه آن شود. اگر اسراییل جنگ با ایران را ازسر بگیرند، ممکن است این جنگ کشورهای همسایه و شرکای اروپایی را نیز درگیر کند.

نگارنده مطرح کرد: محاصره ایران ممکن است آن را به چین و روسیه نزدیک‌تر سازد. ایران و روسیه هم‌زمان با فشار غرب با سازوکار ماشه، به توافقی برای ساختن نیروگاه‌های اتمی در ایران دست یافتند. تهران همچنین ممکن است به منظور بازسازی توانمندی‌های دفاع هوایی و موشک‌های خود پس از جنگ به چین و روسیه روی بیاورد. تهران با افزایش فشارهای تروییکای اروپا احتمالا واکنش نشان خواهد داد که ممکن است شامل تقویت ماشین جنگ روسیه علیه ناتو شود.

اندیشکده اروپایی: تروییکا اشتباه کرد؛ ایران به شرق نزدیک‌تر می‌شود

«مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا و «جی‌دی ونس» معاون رییس‌جمهور این کشور در اتاق بیضی

گزینه‌هایی برای کاهش تنش‌ها

گرانمایه مطرح کرد: هنوز یک راه جایگزین وجود دارد. پس از بازگردانی تحریم‌ها، ائتلاف گسترده‌ای از کشورهای اروپایی فراتر از تروییکای اروپا اکنون باید برای محدود کردن آسیب‌ها تلاش کنند. در واقع، این که مقامات ارشد ایرانی در نشست سال جاری مجمع عمومی سازمان ملل به رغم نزدیک شدن بازگردانی تحریم‌ها با شمار زیادی از مقامات غربی  دیدار کردند، نشان می‌دهد که دیپلماسی با تهران هنوز یک گزینه محسوب می‌شود. رهبران اروپایی باید این مسیر را به عنوان راهکاری  به ترامپ پیشنهاد دهند که بدون مستول شدن به حملاتی که منجر به گشوده شدن شکاف‌ها در میان جنبش «ماگا» می‌شود،‌ مسئله برنامه هسته‌ای ایران را مدیریت خواهد کرد.

این گزارش می‌افزاید: هدف فوری باید برخی توافقات کوچکی با تهران برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش‌های هسته‌ای و حدی از اعتمادسازی میان غرب و ایران باشد. این ممکن است در ابتدا با اعمال برخی محدودیت‌ها آغاز شود. به طور مثال، تهران توافق کند که در ازای محدود نشدن صادرات نفت آن از سوی غرب، غنی‌سازی اورانیوم را از سر نگیرند. بعد باید به سمت این رفت که ایران در ازای دریافت تضمین از آمریکا مبنی بر حمایت نکردن از حملات بیشتر اسراییل، اجازه بازرسی از برخی تاسیسات اتمی بمباران‌شده را بدهد.

نگارنده معتقد است: این امر می‌تواند فرصتی برای کاهش تنش‌ها و پیشبرد مذاکرات هدفمند به ایران و آمریکا بدهد، به‌ویژه اگر عربستان سعودی نیز از بهبود روباط با تهران در این مسیر حمایت کند. اروپایی‌ها نیز مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس باید از تعامل و مشارکت به عنوان ابزاری برای تنش‌زایی استفاده کنند، به‌ویژه در کاهش درگیری‌های احتمالی بر سر اوکراین و برای مذاکره درباره آزادی شهروندان بازداشت‌شده خود در ایران.

گرانمایه در پایان توصیه کرد: اروپایی‌ها نباید اجازه دهند که بازگشت تحریم‌ها دیپلمات‌های اروپایی را از میدان به در کند یا آن‌ها را به سمت رویکرد تهاجمی به رهبری آمریکا سوق دهد که خطر درگیری بیشتر را به همراه دارد.