به نقل از بهداشت نیوز، زمانی که سراغ ظرف محتوای مواد غذایی می روید، بر روی آن محتوا لکه هایی به شکل کُرک و با رنگ سفید یا سبز مشاهده می کنید. به این لکه ها کپک می گویند. اما به راستی کپک چیست؟ کپک نوعی قارچ است که در محیط های گرم و مرطوب و با نفوذ در هر نوع ماده غذایی که دارای آب و مواد آلی است، می تواند ایجاد شده و رشد کند.

این قارچ ها قابلیت دیده شدن با چشمان غیرمسلح را داشته و به رنگ های مختلف از جمله سفید، سبز، خاکستری و سیاه مشاهده می شوند. فراموش نکنیم که کپک بر خلاف گفته های عامه مردم، همیشه ضرر نداشته و گاهی مفید و لازم هستند. برای نمونه پنی سیلین از کپک ساخته شده و یا در صنایع مختلف از جمله مواد غذایی، نوشیدنی و دارو به صورت صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد که موضوع بحث ما نیست.

اما کپک های مضر درصورت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن می توانند خطرناک باشند که برای مثال نمونه های آن را برای شما بیان می کنیم.

انواع کپک های زیان آور

این نوع کپک ها علاوه بر تولید سم خطرناک، با پختن، دمای بالا و حرارت و نیز شست وشو از بین نمی روند. از جمله عوارض این نوع کپک ها می توان به آسیب رساندن به قلب، کبد و نیز خارش پوستی و مشکلات تنفسی اشاره کرد. به همین دلیل انواع سمومی که ممکن است توسط کپک ها تولید شوند را برای شما بیان می کنیم.

سم مایکوتوکسین

این نوع سم شیمیایی خطرناک که توسط نوع خاصی از کپک (کپک های سم زا) ایجاد می شود، معمولا در تولیدات کشاورزی از جمله سبزیجات، غلات، میوه ها و خشکبار و نیز در محصولات دامی شامل مرغ، تخم مرغ، گوشت و شیر در صورت مصرف نان خشک های کپک زده توسط دام ها یافت می شود.

سم آفلاتوکسین

آفلاتوکسین نوعی سمی سرطان زا است و باعث آلودگی مواد غذایی مثل غلات، آجیل ها، دانه های روغنی و محصولات خشک شده مانند انجیر و کشمش می شوند. این نوع سم بی رنگ، بی بو و بی مزه بوده و باعث مسمومیت و انواع بیماری های گوناگون در دام و انسان می شود.

گونه های کپک

کپک ها گونه های متفاوتی دارند که بر اساس رنگ، شرایط رشد و نیز نوع رشد تقسیم بندی می شوند:

کپک روی مواد غذایی؛ کاملا دور بیاندازیم یا فقط کپک را جدا کنیم؟

کپک سبز و آبی: معمولا بر روی میوه، سبزیجات و نان رشده کرده و مضر به شمار می آیند. به یاد داشته باشید کپک در این رنگ سبزه و آبی همیشه مضر نیست بلکه می تواند در برخی پنیرها حتی مفید نیز باشند.

کپک سفید: این نوع کپک ها معمولاً بر روی غذاهایی که دارای قند و کربوهیدرات باشند، ایجاد می شوند. در برخی موارد این نوع کپک ها بی ضرر هستند. مثل نوع خاصی از پنیرهای نرم.

کپک سیاه: از انواع بسیار خطرناک کپک ها به حساب می آیند. این نوع کپک با توجه به سرعت انتشار آن، می تواند عامل تولید سم خطرناک مایکوتوکسین شود. کپک سیاه بر روی مواد غذایی از جمله نان و میوه که بسیار در دسترس است، تولید می شود.

کپک خاکستری: وجود این کپک بر هر نوع ماده غذایی نشان دهنده علامت فساد آن ماده است. محل رشد این کپک معمولا بر روی سبزیجات و میوه هاست.

کپک بر روی سلامتی انسان چه تاثیری دارد؟

وجود کپک ها با توجه به تولید سموم مختلف می تواند باعث مسمومیت غذایی و در نتیجه عوارض خطرناک از جمله مرگ را برای انسان به همراه داشته باشد.

تهوع و استفراغ: از جمله عوارضی که می تواند ایجاد شود داشتن حالت تهوع و استفراغ در صورت استفاده از مواد غذایی است که آلوده به کپک شده است.

اسهال: یکی از گونه های سم که توسط کپک ایجاد می شود سم سم مایکوتوکسین است. این سم باعث برهم خوردن سیستم گوارش و درنیتجه اسهال می شود.

آسیب سیستم تنفسی: وجود پرزهای کپک می تواند باعث بروز آلرژی و در نتیجه ایجاد آسم در بدن انسان شود.

عفونت قارچی: از جمله عوارض مصرف کپک کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن است. در نتیجه این عارضه، عفونت قارچی در بدن ایجاد خواهد شد که درمان آن به سختی انجام می شود.

سرطان: بسیار از مواقع شنیده و یا خوانده اید که مراقب مصرف مواد غذایی کپک زده باشید زیرا باعث سرطان خواهد شد. بر اساس برخی مطالعات سم مایکوتوکسین می تواند باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان باشد.

نحوه تشخیص کپک در مواد غذایی

تشخیص بهنگام می تواند باعث پیشگیری از برخی بیماری های مرتبط با کپک باشد. خوشبختانه این تشخیص به راحتی و با چشم غیرمسلح و همچنین خواص دیگر امکانپذیر است. ما برای شما چند علامت از وجود کپک در مواد غذایی را می گوییم.

بافت و رنگ ماده غذایی: هنگام ایجاد کپک به دلیل وجود بافت نرم و رنگی متفاوت از بقیه بخش ها می توان فهمید که آلوده به کپک است. وجود کرک ها بر روی ماده غذایی باید باعث شود که شما ماده غذایی را دور بریزید.

بوی کپک: هنگام مصرف ماده غذایی اگر احساس کردید که آن خوراک بوی ناخوشایند و غیر مرتبطی دارد، حتما آن را وارسی کنید. معمولا کپک ها بوی آزاردهنده ای دارد.

وجود رطوبت: رطوبت در بخشی یا همه غذا ممکن است نشان از کپک باشد. بنابراین آن را حتما بررسی کنید.

تاریخ پایان مصرف ماده خوراکی: هنگام مصرف ماده غذایی حتما به پایان تاریخ مصرف آن دقت کنید. در صورت اتمام این تاریخ مصرف آن را کنار گذاشته و یا دور بریزید.

راهکار جلوگیری از کپک در مواد غذایی

برای اینکار چند اقدام را حتما باید انجام دهید تا کپک امکان رشد بر روی مواد غذایی را نداشته باشد.

نگهدار در دما، مکان و ظرف مناسب: مواد غذایی را حتما در ظروف غیرمرطوب در دمای مناسب با آن ماده خوراکی نگهداری کنید. هر غذایی دمای مخصوص به خود را دارد. بنابراین حتما هنگام استفاده حتما به توضیحات مندرج در بسته بندی آن دقت کنید. در عین حال نگهدار در یخچال می تواند یکی از بهترین گزینه ها باشد.

نگهدارنده ها: هنگام تولید مواد غذایی صنعتی از برخی مواد نگهدارنده برای جلوگیری از رشد کپک استفاده می‎ شود.

رطوبت گیر: دستگاه های رطوبت گیر توانایی جذب رطوبت محیط را دارند. با این اقدام امکان رشد و نمو کپک از بین می رود.

پاکیزگی وسایل آشپزخانه و مواد غذایی: پیش از مصرف مواد غذایی آن را خود بررسی کرده و بشویید. همچنین در استفاده از وسایل موجود در آشپزخانه، آنها را وارسی کنید تا پاکیزه باشند.

تاریخ مصرف: هر ماده غذایی بر روی بسته بندی خود تاریخ مصرف دارد. هنگام استفاده از آن دقت کنید تا تاریخ انقضای آن پایان نیافته باشد.

چند نکته کاربردی درباره برخی خوراکی ها و وسایل برای جلوگیری از رشد کپک

رب گوجه فرنگی همیشه یکی از محل های رشد کپک است. برای مقابله با این کار لایه ای از روغن را بر روی رب ریخته تا اکسیژن به سطح آن نرسد. به این طریق از رشد کپک جلوگیری خواهد شد.

قهوه، چای و ادویه نیز از جمله خوراکی هایی هستند که احتمال کپک زدن آنها زیاد است. برای مقابله با این کار، آنها را در جای خنک و خشک نگهداری کنید.

بطری های آبغوره و سرکه را لب به لب از آنها پر کنید و فضای خالی برای آن باقی نگذارید تا کپک در آن رشد و نمو کند.

تمیز کردن یخچال و فریزر به صورت ماهانه و مستمر باعث خواهد شد تا آلودگی در آن وجود نداشته باشد. یکی از دلایل رشد کپک و فساد مواد غذایی وجود آلودگی در محیط یخچال است.