از یک سال قبل که زمزمه‌ها درباره فعال‌سازی سازوکار موسوم به ماشه یا همان اسنپ‌بک و بازگشت هر شش قطعنامه سازمان ملل بر سر زبان‌ها افتاد، بسیاری از کارشناسان بر این تأکید داشتند که اروپایی‌ها، با هر درجه از تدبیر ایران، از به کارگیری این ابزار صرف‌نظر نخواهند کرد. پس از فراز و نشیب‌های فراوان طی یک سال گذشته میان ایران و تروییکای اروپایی و به رغم حسن نیت‌های پیاپی ایران، حتی پس از حمایت تمام‌قد اروپایی‌ها از تعرض صهیونیست‌ها و امریکایی‌ها به خاک ایران، عملاً شکی باقی نمانده که اروپایی‌ها قصد دیگری غیر از به کارگیری این سازوکار نداشتند. روز جمعه، روسیه و چین از شورای امنیت سازمان ملل خواستند درباره پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای تعویق شش‌ماهه بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، رأی‌گیری کند. این اقدام در شرایطی صورت گرفت که شماری از دیپلمات‌ها روز پنج‌شنبه گفته بودندکه احتمال جلوگیری از بازگرداندن تحریم‌ها بدون دستیابی به توافق ایران با اروپایی‌ها بسیار کم است و در یک کلام، اروپا آخرین تیر در ترکش خود علیه ایران را به کار خواهد گرفت. لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در حساب کاربری خود در ایکس درباره گفت‌و‌گو‌ها در نیویورک در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل نوشت که «با وجود تلاش‌های دیپلماتیک» هیچ تغییری رخ نداده است: «تا جایی که می‌دانم با توجه به شرایط فعلی، همچنان به سمت اسنپ‌بک پیش می‌رویم»؛ موضوعی که ریچارد نفیو، عضو اسبق تیم مذاکره کننده امریکا نیز آن را تأیید کرد. او دیروز عصر توییت کرد: «توافقی در کار نیست.» او با اشاره به پیشنهاد‌هایی که از طرف ایران برای دسترسی به سایت‌های هسته‌ای ارائه شده، نوشت: «اول از همه، این تنها دسترسی مورد نیاز نیست. دوم، توافقنامه پادمان‌ها (CSA) به همه مواد تحت پادمان مربوط می‌شود، نه فقط نطنز. سوم، پذیرش مشروط کردن تعهدات CSA به طور کلی یک اشتباه است. ایران توافقنامه پادمان‌ها را امضا کرده است. باید آن را اجرا کند.» ظاهراً واکنش نفیو به پیشنهاد دقیقه نودی است که ایران ارائه کرده است. یک رسانه بریتانیایی به نام امواج مدیا روز جمعه فاش کرد که ایران دسترسی «فوری» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای نطنز را پیشنهاد کرده است، به شرط آنکه اروپا از پیش‌نویس قطعنامه روسیه برای به تأخیر انداختن اسنپ‌بک حمایت کند. 

 شورای امنیت مسئولانه عمل کند

سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران دیروز با انتشار یادداشتی در «جاکارتا پست» یکی از روزنامه‌های اندونزی هشدار داد: «اگر این فرصت کوتاه برای تغییر مسیر از دست برود، پیامد‌های گسترده مخربی متوجه منطقه غرب آسیا و نظام بین‌الملل خواهد شد؛ پیامد‌هایی که ضمن تضعیف تمامیت و اعتبار توافقات بین‌المللی، بنیان‌های امنیت جمعی را متزلزل خواهد کرد.» با «آغاز این بازی» سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان نه‌تنها پیروز میدان نخواهند بود، بلکه از روند‌های دیپلماتیک آتی نیز کنار گذاشته خواهند شد.» وزیر خارجه در این یادداشت، به توافق تازه با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با میانجیگری وزیر خارجه مصر در قاهره به دست آمد اشاره کرده و نوشته این توافق «برگی دیگر در دفتر تلاش‌های دیپلماتیک ایران در راستای حل‌وفصل موضوعات مرتبط با فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران محسوب می‌شود.» و مجدداً اعلام کرده است که در صورت بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت، ایران اجرای این توافق را متوقف خواهد کرد. عراقچی دیروز نیز با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «از شورای امنیت سازمان ملل متحد؛ مسئولانه عمل کنید و در کنار دیپلماسی، عدالت و حقوق بین‌الملل بایستید.» وی با بیان اینکه شورای امنیت سازمان ملل درباره پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای تمدید قطعنامه 2231 رأی‌گیری خواهد کرد، گفت: «این فرصتی کوتاه برای شورای امنیت است تا به رویارویی «نه» و به همکاری «آری» بگوید، و از این طریق زمان و فضای لازم را برای دیپلماسی فراهم کند.» در این پیام آمده است: «در روز‌ها و هفته‌های گذشته، ایران چندین پیشنهاد برای حفظ پنجره دیپلماسی ارائه کرده است، اما سه کشور اروپایی (E3) پاسخی ندادند و امریکا نیز سیاست خود را با فشار بیشتر ادامه داد. در برابر این سیاست آشکار تشدید تنش از سوی سه کشور اروپایی و امریکا، ایران از اعضای شورا می‌خواهد که مسئولانه عمل کنند و در کنار دیپلماسی، عدالت و حقوق بین‌الملل بایستند. قدرت هرگز نباید به معنای حق باشد.» 

 ایران از کسی دستور نمی‌گیرد

همزمان با این تحولات، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان انگشت اتهام را در جهت تنش‌های احتمالی آتی به سمت ایران گرفت و گفت: «قطع همکاری ایران با آژانس باعث افزایش تنش بین‌المللی می‌شود. اگر مقام‌های ایران تصمیم به قطع همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بگیرند، بی‌تردید تنش‌های بین‌المللی بار دیگر اوج می‌گیرند.» گروسی روز جمعه اعلام کرد که در دیدار شامگاه پنج‌شنبه با «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهور روسیه، درباره تحولات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران گفت‌و‌گو کرده است. دیروز در شبکه‌های اجتماعی ویدئویی از دیدار محمد اسلامی، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی با پوتین و گروسی منتشر شده است که در آن اسلامی در حالی که پوتین را نشان می‌دهد، خطاب به گروسی که مشغول دفاع از مواضع آژانس است، می‌گوید: «از او پیروی کن. موضوع او همواره صریح و شفاف بوده است.» اسلامی همچنین طی گفت‌وگویی در واکنش به ادعای امریکا درباره لزوم برچیده شدن برنامه‌هسته‌ای ایران گفت: «این سخنان برای ما اهمیتی ندارد و ما از کسی در این زمینه دستور نمی‌گیریم.» وی در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی راشاتودی افزود: «آنها در مراحل مختلف از طریق فشار و زور، تحریم، تجاوز، جنگ، درگیری و توطئه به کشور ما آسیب رسانده‌اند، اما ما راه خود را دنبال می‌کنیم.»

پکن: اعمال تحریم‌ها نتیجه عکس دارد

در حاشیه هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد و در جریان هفتمین نشست وزرای خارجه گروه دوستان منشور ملل متحد، بیانیه‌ای ویژه در محکومیت حملات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران صادر شد. در این بیانیه، با یادآوری بیانیه‌های ویژه مورخ 25 و 3 تیر 1404 و نامه مشترک خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد، شرکت‌کنندگان حملات مسلحانه رژیم صهیونیستی و امریکا به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را نقض آشکار منشور ملل متحد، حقوق بین‌الملل و اصول بنیادین آن، از جمله حاکمیت و تمامیت ارضی کشور‌ها و ممنوعیت توسل به زور، دانستند. این بیانیه می‌افزاید: «این حملات، خطر انتشار مواد رادیواکتیو و پیامد‌های فاجعه‌بار زیست‌محیطی را به همراه دارد و اعتبار و یکپارچگی رژیم عدم اشاعه را به‌طور جدی تضعیف می‌کند. چنین اقدامات خصمانه‌ای موجب تهدید استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و نقض اهداف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه توسعه و ترویج بهره‌برداری ایمن از انرژی هسته‌ای می‌شود.» همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز جمعه با هشدار درباره اقدام کشور‌های اروپایی در بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: «اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران نتیجه معکوس دارد و منجر به بازسازی اعتماد و از بین بردن شکاف‌ها و اختلافات نخواهد شد.»

منبع: روزنامه جوان