به نقل از ایسنا، کوله پشتی، پرکاربردترین وسیله حمل کتاب و وسایل مدرسه است. در نگاه اول، بهترین انتخاب برای دانش آموزان به نظر می رسد؛ چرا که وزن را روی دو شانه تقسیم می کند؛ اما وقتی کوله بیش از حد سنگین باشد، بدن برای حفظ تعادل مجبور به تغییراتی می شود. این تغییرات شامل خم شدن بیش از اندازه تنه و گردن است که در بلندمدت می تواند آسیب زا باشد. فشار مداوم بر ستون مهره ها و عضلات پشتی، خستگی شدید ایجاد می کند و احتمال آسیب دیدگی را بالا می برد. علاوه بر این، متخصصان بیومکانیک معتقدند سنگینی کوله پشتی می تواند تعادل بدن را بر هم بزند و حتی بر نحوه راه رفتن فرد اثر منفی بگذارد.

در رابطه با این موضوع، امیرعلی جعفرنژادگرو، دانشیار بیومکانیک ورزشی از دانشگاه محقق اردبیلی، با همکاری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، پژوهشی انجام داده است. او و همکارانش بررسی کردند که حمل کوله پشتی های مختلف چه اثری بر هماهنگی و تقارن بین پای برتر و غیر برتر دانش آموزان دختر دبیرستانی دارد. این پای برتر معمولاً همان پایی است که فرد در فعالیت های حرکتی مثل شوت زدن یا پریدن بیشتر از آن استفاده می کند.

برای انجام این پژوهش، 20 دختر نوجوان 14 تا 17 ساله شرکت کردند. به آن ها کوله پشتی هایی معادل 10، 15 و 20 درصد وزن بدن داده شد و از آن ها خواسته شد در حالی که این کوله ها را حمل می کنند، راه بروند. هم زمان دستگاه های سنجش فشار کف پا، نیروهای وارده بر بخش های مختلف پا را در هر دو پای برتر و غیر برتر ثبت کردند. این داده ها سپس با روش های آماری دقیق تحلیل شدند تا مشخص شود آیا افزایش بار باعث تغییر در تقارن حرکتی می شود یا خیر.

بر اساس نتایج این تحقیق که در فصلنامه مطالعات علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه منتشر شده اند، وقتی وزن کوله پشتی به 20 درصد وزن بدن می رسد، شاخص تقارن بین پای برتر و غیر برتر به طور قابل توجهی تغییر می کند. به عبارت ساده تر، فشار و نیروهایی که به بخش های مختلف پا وارد می شوند، در دو پا یکسان نیستند و این ناهماهنگی در حمل بار سنگین تر تشدید می شود.

طبق یافته های پژوهشگران، این عدم تقارن به ویژه در بخش خارجی پاشنه و انگشتان دوم تا پنجم بیشتر دیده شد. به زبان ساده، دانش آموزان در این شرایط هنگام راه رفتن فشار بیشتری را روی یک پا تحمل می کنند، در حالی که پای دیگر کمتر درگیر است. این ناهماهنگی می تواند نشانه ای از تغییر در الگوی طبیعی حرکت باشد.

اهمیت این نتایج در آن است که عدم تقارن حرکتی، اصطلاحا هزینه متابولیکی بدن را افزایش می دهد، یعنی فرد انرژی بیشتری برای راه رفتن مصرف می کند. علاوه بر آن، چنین شرایطی زمینه بروز آسیب های اسکلتی و عضلانی را فراهم می آورد.

در نوجوانانی که در سن رشد قرار دارند، این موضوع می تواند به مشکلات بلندمدت منجر شود. از همین رو پژوهشگران توصیه می کنند که وزن کوله پشتی دانش آموزان نباید بیش از 15 درصد وزن بدن آن ها باشد. همچنین بهتر است همیشه از هر دو بند کوله استفاده شود تا بار به صورت متوازن توزیع گردد.

این تحقیق یادآوری می کند که سلامت حرکتی دانش آموزان باید به شکل مستمر بررسی شود. ارزیابی های دوره ای بیومکانیکی می تواند نشانه های اولیه مشکلات را آشکار کند و از عوارض بعدی پیشگیری نماید. همچنین پیشنهاد شده است که پژوهش های آینده علاوه بر نیروهای کف پا، فعالیت عضلات را نیز بررسی کنند تا تصویر کامل تری از اثرات حمل بار سنگین بر بدن به دست آید.