به نقل از تسنیم، بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب سایت سازمان ملل متحد، روسیه و چین پیش نویس قطعنامه ای را برای تمدید شش ماهه برنامه جامع اقدام مشترک و قطعنامه 2231 شورای امنیت که این توافق را تأیید کرده بود، ارائه کرده اند.

این پیش نویس که سومین متن پیشنهادی چین و روسیه از ابتدای شهریور امسال تاکنون به شمار می رود در پاسخ به اقدام سه کشور اروپایی عضو برجام (فرانسه، آلمان و بریتانیا، معروف به E3) برای فعال سازی مکانیسم موسوم به بازگشت خودکار تحریم های سازمان ملل علیه ایران (معروف به اسن پ بک یا پس گشت) طراحی شده است.

طبق توضیحات سازمان ملل متحد در صورت تصویب، این قطعنامه اجرای مکانیسم بازگشت تحریم ها را که قرار است در 28 سپتامبر 2025 ( 6 مهر 1404) فعال شود، تا 18 آوریل 2026 (29 فروردین 1405) به تعویق می اندازد.

چین و روسیه در نامه ای به شورای امنیت این پیش نویس را اقدامی برای دادن فرصت زمانی بیشتر به تلاش های دیپلماتیک برای حل و فصل مسائل مربوط به برنامه هسته ای ایران توصیف کرده اند.

طبق توضیحات مندرج در وب سایت سازمان ملل پیش نویس اولیه این قطعنامه روز 24 اوت (دوم شهریورماه) توسط روسیه ارائه شده است. در این نسخه اولیه پیشنهاد شده بود که در طول دوره تمدید، شورای امنیت از بررسی هرگونه موضوع مرتبط با اجرای برجام یا قطعنامه 2231 خودداری کند. این بند با هدف جلوگیری از اقدامات شورای امنیت، از جمله فعال سازی مجدد مکانیسم بازگشت تحریم ها توسط تروییکای اروپایی گنجانده شده بود.

با این حال، به دلیل مخالفت برخی اعضای شورا، از جمله کشورهای اروپایی و ایالات متحده، این بند در نسخه نهایی پیش نویس که به رأی گذاشته شده، حذف شد و نسخه به روز شده دوم روز 26 اوت (چهارم شهریورماه) توسط روسیه و چین ارائه شد.

هدف این بازنگری جلب حمایت بیشتر اعضای شورا بود، اما کشورهای غربی همچنان با آن مخالفت کردند، زیرا معتقد بودند این پیش نویس بدون دریافت تعهدات مشخص از ایران، به این کشور زمان بیشتری می دهد.

پس از آنکه تروییکای اروپایی در 28 اوت 2025 (6 شهریور) به طور رسمی مکانیسم بازگشت تحریم ها را فعال کردند و پس از رای گیری هفته گذشته (18 سپتامبر) و رد درخواست برای تمدید تحریم های ضدایرانی، چین و روسیه نسخه کنونی را که نسخه نهایی پیش نویس محسوب می شود ارائه کردند. پیش نویس کنونی به اصطلاح در وضعیت آبی قرار دارد و چین و روسیه درخواست رأی گیری در خصوص آن در بعدازظهر 26 سپتامبر(4 مهر) را مطرح کرده اند.

در اصطلاح سازمان ملل متحد، وضعیت آبی (in blue) به مرحله ای از فرآیند تدوین و ارائه یک قطعنامه در شورای امنیت اشاره دارد که در آن پیش نویس قطعنامه به نسخه ای نهایی یا نزدیک به نهایی رسیده و آماده رأی گیری است. این اصطلاح از رویه ای قدیمی نشأت می گیرد که در آن نسخه های نهایی پیش نویس ها روی کاغذ آبی چاپ می شدند تا از سایر نسخه های پیش نویس متمایز شوند.

این نسخه نهایی که در واقع سومین پیش نویس پیشنهادی چین و روسیه است شامل لحن جدیدی است که از توافق اخیر بین ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی استقبال می کند و ایران و این نهاد بین المللی را به ادامه همکاری برای اطمینان از نظارت بر برنامه هسته ای ایران و رفع نگرانی های مرتبط با نقض احتمالی تعهدات برجام تشویق می کند.

این توافق که در 10 سپتامبر توسط رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس، در قاهره اعلام شد، چارچوبی برای ازسرگیری همکاری ایران با آژانس، از جمله بازرسی ها و اطلاع رسانی ها، فراهم می کند.

دیپلمات های غربی به خبرگزاری رویترز گفته اند رأی گیری پیش رو در بعدازظهر 26 سپتامبر احتمالاً نتیجه ای مشابه رأی گیری 18 سپتامبر خواهد داشت و پیش نویس چین و روسیه به احتمال زیاد نمی تواند 9 رأی لازم برای تصویب را کسب کند.

در صورت عدم تصویب، تحریم های سازمان ملل، شامل ممنوعیت تسلیحاتی، محدودیت های توسعه موشک های بالستیک، مسدود کردن دارایی ها، ممنوعیت سفر و محدودیت انتقال فناوری های مرتبط با هسته ای، از 28 سپتامبر 2025 (6 مهر 1404) بازخواهند گشت.

کارشناسان می گویند این تحریم ها با توجه به اینکه اشاعه محور هستند فاقد اثرات واقعی اقتصادی هستند و کشورهای غربی در واقع به دنبال اثرگذاری های روانی از احیای آنها هستند.