به نقل از همشهری ، فعال سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم های شورای امنیت، اگرچه موجی از نگرانی و نوسان در بازارهای ارز و طلا ایجاد کرد، اما به باور اکثر کارشناسان و نهادهای تحلیلی، این اثرات بیشتر روانی و موقتی است و اقتصاد ایران که سال هاست درسخت ترین شرایط تحریمی مقاومت کرده، باردیگر این مرحله را پشت سر خواهد گذاشت.

بررسی داده های بازار و اظهارنظرهای صاحب نظران اقتصادی نشان می دهد که افزایش قیمت طلا و ارز در روز گذشته که منجر به رشد قیمت دلار تا محدوده 103هزار تومان و سکه تا محدوده 99میلیون و 600هزارتومان شد، فاقد پشتوانه اقتصادی قوی بوده و عمدتاً 9 هیجانی به فعال سازی مکانیسم ماشه است. تجربه سال های گذشته ثابت کرده که چنین نوساناتی پایدار نبوده و بازار پس از مدتی به آرامش قبلی بازگشته است.

چرا مکانیسم ماشه برای اقتصاد ایران غافلگیرکننده نیست؟

اتفاق نظری گسترده میان تحلیلگران وجود دارد که تحریم های یکجانبه آمریکا در سال های اخیر به مراتب گسترده تر، سخت تر و با ضمانت اجرایی قوی تری نسبت به تحریم های شورای امنیت بوده است. اقتصاد ایران از سال 1397 تاکنون عملاً در سخت ترین شرایط تحریمی قرار داشته و مهم ترین تحریم ها ازجمله تحریم نفتی، صنعت بانکداری و صنایع اصلی، قبلاً اعمال شده اند. بنابراین، بازگشت تحریم های شورای امنیت تحریم جدید و بی سابقه ای را به ایران تحمیل نمی کند.

همچنین مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در جدیدترین گزارش خود تأکیدکرده که مهم ترین اثر فعال سازی مکانیسم ماشه، جنبه روانی آن است. این جو روانی به دلالان و سودجویان فرصت می دهد تا با ایجاد هیجان کاذب در بازار، به نوسان گیری و سودجویی بپردازند.

نکته مهم تر اما توانایی ایران در دور زدن تحریم هاست. ایران در سال های اخیر با تمرکز بر دیپلماسی اقتصادی و توسعه روابط با همسایگان و کشورهای عضو گروه هایی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای، راهکارهای متعددی برای خنثی سازی تحریم ها و تداوم مبادلات تجاری خود پیدا کرده است.

چرا نباید به خرید هیجانی ارز و طلا روی آورد؟

تاریخچه بازار ایران مملو از نمونه هایی است که در آنها اخبار سیاسی منفی باعث ایجاد یک جهش کوتاه مدت و هیجانی در قیمت دلار و سکه شده است. اما در اغلب موارد، بازار پس از فروکش کردن جو روانی، بخش قابل توجهی از افزایش قیمت را اصلاح کرده و به حالت تعادل نزدیک شده است. خرید در اوج این هیجانات معمولاً به ضرر سرمایه گذاران خرد بوده است.

همچنین بانک مرکزی به دلیل تجارب موفق در مدیریت بحران های قبلی مانند جنگ 12 روزه اخیر نشان داده که توانایی لازم برای کنترل نوسانات کاذب و تأمین نیازهای ارزی بازار را دارد.

در عین حال در شرایط فعلی هیچ نشانه ای از کاهش عرضه ارز در کشور وجود ندارد و افزایش قیمت ها بیشتر از آن که ناشی از کاهش عرضه باشد، ناشی از افزایش تقاضای سفته بازانه و هیجانی است.

هوشمندی به جای هیجان

مکانیسم ماشه یک ابزار دیپلماتیک برای افزایش فشار روانی است. اقتصاد ایران اگرچه تحت فشار است، اما این فشار جدید نیست و سازوکارهای مقابله با آن را تا حد زیادی فراگرفته است.

مردم و فعالان اقتصادی با هوشمندی و با اتکا به تجربیات گذشته خود می دانند که واکنش هیجانی و خرید در سقف قیمتی، فقط به ضرر آنان و به نفع سودجویان است. توصیه کارشناسان به مردم این است که به جای دنبال کردن هیجانات مقطعی، با آرامش و دوراندیشی تصمیم بگیرند و بدانند که این توفان نیز همچون گذشته، آرام خواهد گرفت.

دیدگاه کارشناسان درباره اثر فعال شدن مکانیزم ماشه

علیرضا سلیمی عضو هیأت رییسه مجلس: تحریم های آمریکا به مراتب سخت تر از تحریم های شورای امنیت بوده است. اثر ماشه بیشتر روانی است و تحریم جدیدی محسوب نمی شود. ایران با عضویت در بریکس و شانگهای، راه های دور زدن تحریم ها را دارد.

بهاءالدین حسینی هاشمی کارشناس ارشد پولی و بانکی: فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ملت ایران آثار مربوط به خود را دارد و نمی توان این آثار را منکر شد؛ اما چیزی که قابل توجه است، آثار روانی این مکانیسم است. افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر دلیل اقتصادی ندارد. بازار به زودی خواهد فهمید اتفاق خاصی نیفتاده و حباب قیمت ها می ترکد.

مجتبی کاروان، کارشناس اقتصادی: بار روانی ماشه از اثر واقعی آن بیشتر است. نوسانات اخیر ارز پایدار نیست و مانند گذشته، قیمت ها به سطح قبلی بازخواهد گشت. این افزایش قیمت، بدون مبنا و غیرمنطقی است.

حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی: اگرچه هزینه های صادرات ممکن است افزایش یابد، اما بازگشت تحریم ها به معنای توقف کامل اقتصاد یا فروپاشی نیست. بازار پس از شوک اولیه، به آرامش بازمی گردد.

جعفر قادری، نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس: مکانیسم ماشه خللی در فروش نفت ایجاد نمی کند و با تحریم های آمریکا قابل مقایسه نیست. با آرامش فضای سیاسی، بازار ارز نیز به زودی آرام خواهد شد.

روح الله لک علی آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس:ضمانت اجرایی تحریم های شورای امنیت کمتر از آمریکاست. بنابراین اثر واقعی مکانیسم ماشه نیز کمتر از اثر روانی آن خواهد بود.

ولی الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون شوراها: افزایش قیمت دلار ناشی از شایعات و سودجویی سودجویان است و کاملاً مشخص است که این قیمت ها حبابی و غیرواقعی هستند.

محمد معتمدی زاده، دبیر کمیسیون اصل 90: تحریم جدیدی برای غافلگیری ما باقی نمانده است. با وجود فعال سازی ماشه، نباید انتظار نوسانات شدید داشت.

شاهین چراغی، عضو سابق شورای عالی بورس: حتی در دوران برجام نیز مراودات بانکی معناداری با اروپا شکل نگرفت. بنابراین بازگشت تحریم ها تأثیر محسوسی بر صادرات، واردات و بورس ندارد. این موضوع بیشتر جنبه خبری و روانی دارد.

سید کمال سیدعلی، کارشناس پولی و ارزی: تحریم های آمریکا آنقدر شدید بوده که ماشه اتفاق خاصی را رقم نمی زند. افزایش قیمت دلار ریشه در انتظارات تورمی و فضای روانی دارد، نه کمبود عرضه. اگر درآمدهای ارزی مدیریت شود، ماشه مشکل خاصی ایجاد نمی کند.

ولی الله منصوری، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی: اسنپ بک فقط یک جنگ روانی است و تأثیر اندکی بر اقتصاد ایران دارد. ایران در برابر تحریم ها قوی شده است. مردم باید از خرید هیجانی در قیمت های بالا خودداری کنند، چرا که این نوسانات موقتی است.