گرایش روزافزون جامعه به جراحی های زیبایی، حتی در میان افرادی با محدودیت های مالی، موضوعی است که توجه روانشناسان و جامعه شناسان را به خود جلب کرده است. مجتبی دلیر، روانشناس بالینی و عضو هیئت مدیره انجمن روانشناسی اجتماعی، عوامل فردی، اجتماعی و فرهنگی این پدیده را بررسی می کند.

رشد افسارگسیخته جراحی های زیبایی در ایران نه تنها به دغدغه ای اجتماعی و فرهنگی بدل شده، بلکه اوضاع اقتصادی در نظام پزشکی کشور را نیز تهدید می کند.

عالیه زمانی فر، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و از نمایندگان پزشک مجلس فعلی، هشدار می دهد که در صورت تداوم این روند، پزشکی کشور در آینده ای نزدیک با کمبود متخصص در حوزه های حیاتی روبه رو خواهد شد.

مشروح گفتگوی عالیه زمانی فر، نماینده مجلس و رییس پیشین بیمارستان امام خمینی ساری در گفت وگو با اقتصادنیوز را بخوانید:

******

خانم زمانی فر! این روزها بحث جراحی های زیبایی و گردش مالی کلان آن بسیار مطرح است. به نظر شما این موج تا چه اندازه نگران کننده است و چه پیامدهایی برای آینده نظام سلامت کشور دارد؟

واقعیت این است که این روند به شدت نگران کننده است. اگر کنترل و ساماندهی نشود، حوزه زیبایی می تواند کل پزشکی را در خود ببلعد. در چنین شرایطی، پزشکان جوان کمتر به سمت رشته های حیاتی و حیات بخش حرکت می کنند و در آینده با کمبود متخصص حتی برای ساده ترین اقدامات درمانی مواجه خواهیم شد.

این احتمال هم وجود دارد که بسیاری از پزشکان برای یافتن فرصت های بهتر ناچار به مهاجرت شوند.

آیا این وضعیت قابل مدیریت و اصلاح است؟ چه اقداماتی باید صورت گیرد؟

بله، این مسئله قابل حل است اما نیاز به اصلاحات اساسی دارد. نخست باید مشخص شود که چه کسانی مجاز به ورود به این حوزه هستند. هرکسی مجاز به ورود به خدمات زیبایی نیست. متأسفانه بسیاری بدون تخصص لازم وارد عرصه جراحی یا اقدامات زیبایی می شوند، حتی با مجوزهایی که گاهی بر اساس روابط و رفاقت صادر شده است.

در حالی که تعریف و تقسیم بندی مشخصی وجود دارد: بخشی از این مداخلات صرفاً در حوزه پوست، بخشی در حوزه جراحی پلاستیک، و بخشی در حد مراقبت های عمومی است که پزشکان عمومی می توانند با آموزش مهارتی انجام دهند. اما امروز شاهدیم که بسیاری بدون توجه به این مرزها وارد عمل می شوند.

به نظر شما چه عواملی باعث شده تا پزشکان و حتی مردم بیش از پیش به سمت حوزه زیبایی حرکت کنند؟

مهم ترین عامل، سیاست گذاری ها و روندهای اجرایی غلط بوده است؛ به ویژه در دهه 90. از یک سو، پوشش بیمه ای برای جراحی های درمانی مرتب کاهش یافته و تعرفه ها به هیچ وجه واقعی نیستند. به عنوان مثال، تعرفه جراحی های سنگین مانند تعویض مفصل یا گروه زیادی از جراحی ها با واقعیت های اقتصادی هماهنگ نیست. در نتیجه پزشکان در رشته های حیاتی انگیزه اقتصادی ندارند.

از سوی دیگر، اقدامات زیبایی نه بیمه ای هستند، نه تعرفه روشنی دارند و پرداخت آن ها نقدی است؛ به همین دلیل درآمد آن ها قابل مقایسه با سایر حوزه ها نیست. همین تفاوت باعث هجوم پزشکان به این عرصه شده است.

در این میان نقش نهادهای نظارتی مانند وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی را چگونه ارزیابی می کنید؟

وزارت بهداشت به تنهایی نمی تواند این مسئله را مدیریت کند. همه مصوبات و پیشنهادهای آن باید در شورای عالی بیمه و در نهایت در هیئت دولت تصویب شود و سپس سازمان برنامه و بودجه اعتبار لازم را فراهم کند. اما متأسفانه اراده کافی برای اصلاح تعرفه ها وجود نداشته است.

از سوی دیگر، سازمان نظام پزشکی نیز نیازمند نظارت جدی تر است. این نهاد بیشتر به دنبال حمایت از پزشکان است تا بیماران، در حالی که سلامت بیمار باید در اولویت باشد.

از نگاه شما در سطح جامعه، چرا مردم با وجود شرایط سخت اقتصادی همچنان برای جراحی های زیبایی هزینه می کنند؟

این مسئله ریشه در ترکیب عوامل فرهنگی و اجتماعی دارد. ما برای نسل جوان و نوجوان خود بسترهای جایگزین در حوزه ورزش، فرهنگ و هنر ایجاد نکرده ایم. وقتی چنین بسترهایی وجود ندارد، افراد بیشتر درگیر ظاهر و خود می شوند. از سوی دیگر، تبلیغات بی رویه در فضای مجازی ارزش ها را جابه جا کرده است.

به نظر شما برای مهار این روند چه باید کرد؟

پیش از هر چیز باید تعرفه ها واقعی شود و پزشکان در حوزه های حیاتی از نظر اقتصادی تأمین شوند. دولت باید نگاه خود به سلامت را تغییر دهد و سرمایه گذاری جدی در این حوزه انجام دهد.

علاوه بر آن، لازم است در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز سرمایه گذاری شود تا نسل جوان احساس کند مسیرهای دیگری برای رشد و شکوفایی وجود دارد. در غیر این صورت، این موج همچنان ادامه خواهد داشت و سلامت آینده جامعه را تهدید می کند.