به نقل از خبرآنلاین، افزایش دمای هوا در فصل تابستان، علاوه بر آثار جسمی، پیامدهای قابل توجهی بر عملکرد شناختی انسان دارد. مطالعات علمی نشان داده اند که گرمای شدید می تواند منجر به کاهش تمرکز، اختلال در تصمیم گیری، ضعف حافظه و افزایش رفتارهای تکانشی شود.

اثرات فیزیولوژیکی گرما بر مغز

دمای بالا باعث افزایش دمای مرکزی بدن شده و سیستم گردش خون را تحت فشار قرار می دهد. در این شرایط، بدن برای حفظ عملکرد حیاتی، جریان خون را به اندام های ضروری تر هدایت می کند که این امر منجر به کاهش اکسیژن رسانی به نواحی حساس مغز مانند قشر پیش پیشانی (Prefrontal Cortex) می شود؛ ناحیه ای که مسئول تمرکز، تصمیم گیری و کنترل هیجانات است.

مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرمای شهری می تواند توانایی یادگیری و تمرکز را به ویژه در دانش آموزان و جوانان کاهش دهد، به خصوص در انجام وظایف پیچیده مانند حل مسائل ریاضی.

اختلال در خواب و پیامدهای شناختی

گرمای شبانه، به ویژه در مناطقی با دمای بالای 25 درجه سانتی گراد، کیفیت خواب را به شدت کاهش می دهد. خواب سطحی و ناکافی منجر به اختلال در ترشح ملاتونین و کاهش فعالیت سیناپسی مغز می شود. بر اساس تحقیقات، گرمای شبانه می تواند باعث تصمیم گیری های غیرمنطقی و رفتارهای تکانشی شود، به ویژه در جوامعی با دسترسی محدود به تهویه مطبوع.

اثرات روان شناختی و رفتاری

افزایش دما با تغییر در سطح سروتونین، یکی از مهم ترین انتقال دهنده های عصبی مرتبط با خلق وخو، همراه است. این تغییرات می توانند منجر به افزایش تحریک پذیری، پرخاشگری و کاهش توانایی کنترل هیجانات شوند. همچنین، گرما با افزایش سطح کورتیزول، هورمون استرس، می تواند اضطراب و بی قراری را تشدید کند.

راهکارهای مقابله با اثرات گرما بر مغز

برای کاهش اثرات منفی گرما بر عملکرد شناختی، توصیه های زیر پیشنهاد می شود:

1. تنظیم دمای محیط با استفاده از تهویه مناسب یا پنکه.

2. مصرف آب کافی حتی در صورت عدم احساس تشنگی.

3. اجتناب از فعالیت های ذهنی سنگین در ساعات اوج گرما (ظهر تا عصر).

4. استفاده از لباس های سبک و روشن برای کاهش دمای بدن.

5. ایجاد محیط خواب خنک با استفاده از پرده های ضخیم و کاهش نور.

با آگاهی از این اثرات و اجرای راهکارهای ساده اما مؤثر، می توان سلامت مغز را در فصل گرم سال حفظ کرد و از افت بهره وری ذهنی جلوگیری نمود.