به نقل از اقتصادآنلاین، خبرگزاری رویترز به نقل از چهار دیپلمات غربی گزارش داد که بریتانیا، فرانسه و آلمان احتمالا از روز پنج شنبه روند فعال سازی مکانیسم ماشه را آغاز می کنند اما امیدوارند ایران ظرف 30 روز تعهداتی درخصوص برنامه هسته ای خود ارائه دهد که آن ها را قانع کند که اقدام عملی را تعویق اندازند. روند فعال کردن مکانیسم ماشه در سازمان ملل 30 روز به طول می انجامد و اگر این اقدام انجام گیرد تحریم های گسترده سازمان ملل در حوزه های مالی، بانکی، انرژی و دفاعی ایران دوباره برقرار می شود. در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد که مکانیسم ماشه چیست و چه تاثیری بر اقتصادایران دارد؟ مکانیسم ماشه به زبان ساده مکانیسم ماشه یکی از ابزارهای کلیدی فشار غرب علیه ایران در چارچوب برجام است. فعال شدن آن می تواند نه تنها بازگشت تحریم های بین المللی را به دنبال داشته باشد، بلکه پیامدهایی چون سقوط بیشتر ارزش ریال، کاهش تبادلات تجاری، و افزایش بی ثباتی در صحنه سیاسی و اقتصادی را نیز در پی خواهد داشت. مکانیسم ماشه بخشی از قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل است که پس از امضای توافق هسته ای برجام در سال 2015 تصویب شد. این سازوکار به کشورهای عضو برجام (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان) اجازه می دهد در صورت نقض تعهدات برجامی از سوی ایران، روند بازگرداندن تحریم های پیشین شورای امنیت را آغاز کنند. شکست مذاکرات ایران و آمریکا و بازگشت اسنپ بک زومیت درباره خطر فعالسازی مکانیسم ماشه نوشت: در روزهایی که بازار ارز نوسانات شدیدی را تجربه می کند و دلار در روز پنجم شهریور ماه تا 99 هزار تومان پیش رفته است، این گزارش اهمیت ویژه ای برای فعالان اقتصادی دارد. اتاق بازرگانی هشدار می دهد که شکست مذاکرات می تواند ترکیبی از تحریم های شورای امنیت و فشارهای ثانویه آمریکا را بر اقتصاد ایران تحمیل کند و کشور را با چالش های جدی مواجه سازد. سناریوی اول تاثیر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران در سناریوی خوش بینانه، با وجود بازگشت تحریم ها، اقتصاد ایران بهترین عملکرد ممکن را خواهد داشت. در این حالت، نرخ ارز به 115 هزار تومان، تورم به 60 درصد و رشد اقتصادی به 1.5 درصد مثبت می رسد. هرچند نرخ بیکاری به 10.5 درصد افزایش می یابد، اما ارزش بازار بورس تا 120 میلیارد دلار رشد خواهد کرد. سناریوی دوم تاثیر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران اما در سناریوی محتمل که بیشترین شانس وقوع را دارد، اقتصاد وارد یک دوره رکود تورمی می شود. دلار به 135 هزار تومان جهش کرده، تورم تا 75 درصد اوج می گیرد و رشد اقتصادی به منفی یک درصد کاهش می یابد. در این شرایط، بیکاری به 12 درصد رسیده و ارزش بازار بورس به 90 میلیارد دلار تنزل پیدا می کند. سناریوی سوم تاثیر مکانیسم ماشه بر اقتصاد ایران نگران کننده ترین چشم انداز در سناریوی بدبینانه ترسیم شده است. در این حالت، اقتصاد ایران با یک بحران عمیق مواجه خواهد شد. نرخ دلار به 165 هزار تومان، تورم به بیش از 90 درصد و نرخ بیکاری به 14 درصد خواهد رسید. رشد اقتصادی نیز با سقوط به منفی سه درصد، رکود را عمیق تر خواهد کرد و ارزش بازار بورس تا 65 میلیارد دلار افت می کند. به باور کارشناسان اتاق بازرگانی، عواملی چون کاهش ذخایر ارزی، محدودیت در فروش نفت، تشدید انتظارات تورمی و ریسک های ژئوپلیتیک، دلایل اصلی این جهش ارزی پیش بینی شده هستند. علاوه بر این، تشدید تحریم ها با مختل کردن زنجیره تأمین و توقف پروژه ها، به رکود تولید و افزایش بیکاری دامن خواهد زد. این گزارش، هشداری جدی برای سیاست گذاران و فعالان اقتصادی است تا با درک پیامدهای هر سناریو، برای آینده اقتصاد ایران تدابیر لازم را اتخاذ کنند. شاخص مقدار در 2025 (تا مرداد) سناریوی خوش بینانه سناریوی محتمل سناریوی بدبینانه | نرخ ارز آزاد (تومان) | 93000 | 115000 | 135000 | 165000 | تورم سالانه (درصد) | 50 درصد (پایه بانک مرکزی) | 60 درصد | 75 درصد | 90 درصد | رشد اقتصادی (GDP) | 0.3 درصد (بر اساس IMF) | 1.5 درصد | 1- درصد | 3- درصد | سرمایه گذاری خارجی (میلیارد دلار) | یک (سال 2023) | 1.2 | 0.8 | 0.4 | درآمد نفتی (میلیارد دلار) | 32 | 38 | 28 | 18 | ارزش بازار بورس (میلیارد دلار) | 100 | 120 | 90 | 65 | نرخ بیکاری (درصد) | 9.6 درصد (مرکز آمار ایران) | 10.5 درصد | 12 درصد | 14 درصد | شاخص سهولت کسب وکار (رتبه) | 134 | 130 | 140 | 148 | جدول پیش بینی شاخصی های کلان در سال 2025 (در صورت اجرای مکانیسم ماشه) |