رژیم صهیونیستی ماه‌هاست که در سکوت در حال حفاری یک تونل تازه در نزدیکی مسجدالاقصی است بخشی از پروژه گسترده یهودی‌سازی قدس و ترویج روایت معبد توراتی در قلب میراث اسلامی فلسطین.

 فارس نوشت؛ در بحبوحه تشدید تنش‌ها در منطقه، رژیم اشغالگر اسراییل طی ماه‌های اخیر پروژه‌ای محرمانه را برای احداث تونلی زیرزمینی در اطراف مسجدالاقصی آغاز کرده که به‌گفته منابع محلی، بخشی از طرح گسترده یهودی‌سازی شهر قدس به‌شمار می‌رود. این تونل از میدان براق آغاز شده، از میدان باب‌المغاربه عبور می‌کند و تا باب‌الخلیل در شمال‌غرب دیوار مسجد امتداد می‌یابد.

حفاری تونل 550 متری تحت تدابیر شدید امنیتی

به نوشته روزنامه العربی الجدید، طول این تونل حدود 550 متر اعلام شده و حفاری آن از 9 ماه پیش آغاز شده است. عملیات در ساعات اولیه صبح و با تجهیزات سنگین انجام می‌شود، در حالی‌که تدابیر امنیتی شدید مانع از دسترسی ساکنان قدس به اطلاعات دقیق درباره جزییات پروژه شده است.

فخری ابو دیاب عضو انجمن امنای مسجدالاقصی در گفت‌وگو با این روزنامه عربی تأکید کرد که حفاری‌ها به‌صورت کاملاً محرمانه و توسط کارکنان اداره آثار باستانی اسراییل انجام می‌شود. مسیر تونل از زیر خانه‌ها و مغازه‌های فلسطینیان عبور می‌کند و تهدیدی جدی برای پایه‌های بخش جنوب‌غربی مسجدالاقصی محسوب می‌شود.

وی افزود که تلاش برای نزدیک شدن به ورودی تونل با ممانعت پلیس اسراییل مواجه شده و مأموران امنیتی ضمن توقیف وی، اقدام به تصویربرداری از مدارک شناسایی‌اش کرده‌اند؛ اقدامی که نشان‌دهنده سطح بالای حفاظت از این پروژه محرمانه است.

تصمیمی پیش از استعفا

خطرات این پروژه پس از صدور تصمیمی در تاریخ 16 ژوییه گذشته از سوی وزیر امور قدس و میراث اسراییل ماییر بوروش، تنها چند ساعت پیش از استعفایش، شدت گرفت.

این تصمیم حدود بیست ملک تاریخی و باستانی را که ساکنان فلسطینی در مناطق باب‌السلسله و باب‌المغاربه در آن سکونت دارند، هدف قرار داد. این اقدام بخشی از طرحی برای تسهیل مصادره املاک و جلوگیری از اعتراض ساکنان به عملیات حفاری تلقی می‌شود، با وجود اینکه این منطقه شامل بناهای مذهبی و تاریخی متعلق به دوره مملوکی است، از جمله مساجد، مدارس و دفتر هیأت عالی اسلامی.

میراث تاریخی در معرض نابودی

این تونل از میان آثار تاریخی اسلامی، کنعانی و رومی عبور کرده و خطر نابودی میراثی غیر قابل‌ جبران را به‌همراه دارد. منابع محلی هشدار داده‌اند که هدف نهایی این پروژه، احداث «موزه‌های توراتی» و تغییر روایت تاریخی شهر قدس در راستای طرح‌های یهودی‌سازی است.

تونل مذکور از منطقه‌ای غنی از آثار تاریخی کنعانی، رومی، بیزانسی و اسلامی عبور می‌کند و با مسیر رومی قدیمی معروف به «طریق کاردو» تقاطع دارد؛ مسیری که از باب‌العامود آغاز می‌شد و تا باب‌ النبی داوود در شمال‌غرب مسجد امتداد داشت و شهر قدیم را به دو بخش تقسیم می‌کرد: بخش غربی شامل کلیسای قیامت و بخش شرقی شامل مسیر آلام در نزدیکی باب‌الأسباط. طبق معیارهای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، هرگونه دست‌کاری در این منطقه ممنوع است، به‌ویژه با توجه به اینکه املاک فلسطینی همچنان در این محدوده پابرجا هستند.

به گفته ابودیاب، آنچه که در این میان بسیار نگران‌کننده است، این است که طراحی این تونل به‌گونه‌ای است که امکان عبور خودروهای شهرک‌نشینان و تجهیزات سنگین را مستقیماً به زیر مسجدالاقصی فراهم می‌سازد؛ امری که پیش‌تر به‌دلیل باریکی کوچه‌های شهر قدیم ممکن نبود. بنابراین، تکمیل این پروژه به نابودی آثار تاریخی غیر قابل‌ جبران منجر خواهد شد. این تونل با نمونه‌های قبلی که پیش‌تر افشا شده‌اند تفاوت دارد، چرا که از داخل شهر قدیم آغاز می‌شود و در خارج آن، در میدان باب‌الخلیل که اسراییلی‌ها آن را میدان «مامیلا» می‌نامند، پایان می‌یابد؛ موضوعی که به رژیم اشغالگر امکان ورود خودروهای بزرگ به تونل را می‌دهد.

وی افزود که محل حفاری‌ها کمتر از پنجاه متر با مسیرهای باستانی مدفون فاصله دارد و به مسجد عمری در محله شرف نزدیک شده است؛ مسجدی که تنها حدود صد متر با محل حفاری فاصله دارد. این بدان معناست که حفاری‌ها تهدیدی جدی برای آثار اسلامی و مذهبی‌ای هستند که پیش‌تر در این مکان مرمت شده‌اند. مسیر تونل همچنین زمینه‌ساز احداث آنچه «موزه‌های توراتیِ روباز» خوانده می‌شود خواهد بود. ابو دیاب تأکید می‌کند که هدف این پروژه، تغییر روایت تاریخی و متقاعد ساختن بازدیدکنندگان به یهودی‌بودن منطقه از هزاران سال پیش است؛ گامی مقدماتی برای پیوند دادن این روایت با ایده ساخت «هیکل» ادعایی به‌جای مسجدالاقصی.

تهدید مستقیم برای مسجدالاقصی با ورود تجهیزات سنگین  

فخری ابو دیاب تأکید می‌کند که تأثیر مستقیم پروژه حفاری بر مسجدالاقصی در توانایی رژیم اشغالگر برای وارد کردن تجهیزات سنگین به زیر این مکان مقدس مشخص می‌شود. همچنین، این پروژه با بهره‌گیری از برنامه‌های گردشگری هدایت‌شده و فعالیت انجمن‌های یهودی سازمان‌یافته، ذهنیت بازدیدکنندگان خارجی و شهرک‌نشینان را تحت تأثیر قرار داده و آنان را متقاعد می‌کند که در حال تجربه «تمدن یهودی» سه‌هزار ساله هستند.

 ورود پرونده به نهادهای رسمی؛ هشدار درباره ثبات مسجد  

ابو دیاب اعلام کرده که این پرونده به اداره اوقاف اسلامی منتقل شده و اکنون توسط کمیته‌های فنی تخصصی در حال پیگیری است. همچنین، سفارت ترکیه و برخی نهادهای دیگر برای پیگیری موضوع از طریق مجاری رسمی مطلع شده‌اند. 

طبق گزارش مؤسسه بین‌المللی قدس، تا سال 2025 حدود 64 حفاری و تونل در اطراف و زیر مسجدالاقصی انجام شده که به‌گفته این مؤسسه، پیامدهای خطرناکی برای ثبات سازه‌های حرم شریف دارد.

 حفاری‌های جدید و تونل‌هایی با مسیر نامشخص  

به گفته وی، رژیم اشغالگر از ابتدای سال گذشته بیش از 20 حفاری جدید را آغاز کرده که دست‌کم 4 تونل در حال حفاری از منطقه دیوار براق و محله شرف به‌سمت مسجدالاقصی امتداد یافته‌اند. وی تأکید می‌کند که به‌دلیل محرمانه‌بودن عملیات، شمار واقعی تونل‌ها قابل‌تشخیص نیست.

تبدیل قنات‌ها به شبکه‌ای جعلی از تونل‌ها

عکرمه صبری رییس هیأت عالی اسلامی در قدس نیز در گفت‌وگو با روزنامه العربی الجدید گفت که رژیم اشغالگر طی سال‌های گذشته مجموعه‌ای از حفاری‌ها را در اطراف مسجدالاقصی انجام داده است و آنچه به‌عنوان «تونل» تبلیغ می‌شود، در واقع کانال‌های آب قدیمی هستند که برای جمع‌آوری آب در چاه‌های مسجد یا خانه‌های اطراف استفاده می‌شدند.

صبری توضیح داد که نیروهای اشغالگر ابتدا این کانال‌ها را شناسایی و خشک کرده‌اند، سپس با گسترش مسیر آن‌ها و اتصال‌شان به یکدیگر، تلاش کرده‌اند آن‌ها را به‌صورت شبکه‌ای زیرزمینی جلوه دهند. هدف از این اقدام، تقویت ادعای وجود «مناطق یهودی» در زیر مسجدالاقصی است.

 گام‌هایی برای تثبیت افسانه «هیکل»

وی تأکید کرد که این اقدامات بخشی از مقدمات اجرای طرح ساخت «هیکل» ادعایی است. او گفت: «آن‌ها مدعی وجود آثار یهودی هستند، اما تاکنون چیزی نیافته‌اند؛ اگر یافته بودند، حتماً آن را به نمایش می‌گذاشتند، ولی هرگز چیزی نخواهند یافت».

کنترل منابع زیرزمینی؛ هدف راهبردی اشغالگران

صبری افزود که کنترل زیرزمین و منابع آبی شهر قدس از اهداف اصلی رژیم اشغالگر است و این فعالیت‌ها در چارچوب طرحی جامع برای تسلط بر مسجدالاقصی و پیوند آن با افسانه «هیکل» انجام می‌شود؛ تلاشی مستمر برای تحمیل روایتی جعلی از تاریخ.

 آسیب‌ به بناهای تاریخی اطراف مسجد

وی هشدار داد که حفاری‌ها و تونل‌های اسراییلی موجب آسیب مستقیم به بناهای تاریخی اطراف مسجدالاقصی شده‌اند، به‌ویژه در مناطق باب‌السلسله و باب‌المغاربه که در گذشته شاهد ترک‌خوردگی و ریزش‌های جزیی بوده‌اند؛ از جمله در منطقه باب‌القطانین.

مقاومت در برابر مصادره دفتر هیأت اسلامی

صبری با اشاره به عبور تونل جدید از محل دفتر هیأت عالی اسلامی، تأکید کرد که این نهاد به هیچ‌وجه از ساختمان خود عقب‌نشینی نخواهد کرد. «ما این مکان را ترک نمی‌کنیم، زیرا این تصمیم بیشتر شبیه تبلیغاتی است که گروه‌های صهیونیستی برای کسب امتیاز در برابر حضور فلسطینی‌ها به راه انداخته‌اند».