به نقل از تیبان، این ساده ترین روایت است که بگوییم: دولت ناکارآمد است، سیاست گذار اشتباه می کند، ساختار اقتصاد بیمار است. حدود صد سال گذشته یک اقتصاددان آمریکایی_نروژی به نام وبلن، ماجرا را عمیق تر می دید و ریشه مشکلات اقتصادی را در دل جامعه جستجو کرد؛ در جایی که طبقه تن پرورها مصرف هرز دارد.

کسانی که زمان را مصرف می کنند برای این که سر زبان ها بیفتند و موقعیت اجتماعی بسازند؛ البته نه با کار و مولدسازی برای کشور، بلکه با خلق ایده مصرف؛ یعنی مصرف زمان برای چگونگی مصرف!

مثل ایده سفارش یک همبرگر مک دونالد از دوبی به کیش، آن هم با پرواز اختصاصی و قیمت 15 میلیون تومان!

وبلن می گفت تن پرورها به جای اینکه وقت را صرف تولید کنند، صرف خلق ایده های مصرف می کنند؛ به جای اینکه ثروتشان را برای ساختن کشور یا اصلا برای شکوفایی شخصی صرف کنند، خرج خرید چیزهایی می کنند که تنها کارکردشان نمایش است. طبقه نوکیسه از همین نمایش تغذیه می کند. در واقع با نمایش مصرف از بستر اینستاگرام و شبکه های اجتماعی، هم موقعیت شان را می سازند و هم کاسبی می کنند اما چطور؟

وقتی تن پرورها این نمایش را آغاز می کنند، طبقات پایین تر هم وارد بازی می شود. در واقع نانِ تن پرورها در همین نمایش است: کشاندن دیگران به چرخه مقایسه و تقلید.

کسی که دخل و خرجش با هم نمی خواند، برای خرید آیفون وام می گیرد؛ جوانی که در خانه مستأجر است، چند ماه حقوقش را برای کت و کفش برند خرج می کند؛ حتی کسی که پول خرید یک ماشین معمولی را هم ندارد، با اجاره کردن یک ماشین لوکس یا بستن جاده عمومی برای نمایش خودروهای سوپراسپرت میلیاردی اش در جاده، می خواهد ساعتی هم که شده به تقلید از نوکیسگان در خیابان های بالاشهر دوردور می کند.

به این شکل اقشار مختلف جامعه در لوپ مقایسه دائمی، مصرف و در نتیجه نمایش گرفتار می سازند تا جایی که خود را از آنچه واقعا هستند در وضعیت مالی فقیرتر می بینند.

اما این مصرف احمقانه تازه نیست؛ ریشه اش می رسد به عصر بربریت. همان دورانی که آدم ها مثل گرگ های گرسنه در میدان رقابت، برای گرفتن جایگاه بالاتر دست به هر کاری می زدند. مصرف زیاد و اغراق آمیز، رفاه طلبی، نمایش و به رخ کشیدن هر چیزی که بوی من برترم می داد، ابزارهایی بود برای برتری جویی و له کردن رقبا.

در عصر اشراف سالاری یا همان بربریت، این سبک زندگی منحصر به طبقه ای خاص بود؛ همان طبقه تن آسا که بالای هرم اجتماعی ایستاده بودند و با نمایش ثروت، دیگران را به زنجیر حسرت و تقلید می کشیدند.

امروز اما همان الگو دوباره زنده شده، با ابزارهای مدرن مثل اینستاگرام. تنها فرقش این است که میدان نمایش از تالارهای اشرافی به صفحه های موبایل کوچ کرده؛ اما اثرش همان است: کشاندن جامعه به سمت مصرف، تقلید، و دورشدن روزافزون از تولید و مولدسازی.

وبلن معتقد بود اعضای طبقه تن پرور، به ویژه آن ها که سرمایه در دست دارند، به جای آنکه درگیر کار و تولید شوند، مسیر ساده تر را انتخاب می کنند: نمایش. آن ها با مصرف گرایی خودنمایانه در پی آن اند که قدرت و اعتبار اجتماعی شان را به رخ بکشند. از نگاه او، این یعنی کنار گذاشتن مولدسازی و تلاش اقتصادی واقعی. کسانی که می توانند سرمایه شان را صرف نوآوری، تولید صنعتی یا حتی بهبود کیفیت زندگی کنند، ترجیح می دهند در تن پروری و تجمل غرق شوند.

وبلن در نظریه طبقه تن آسا هشدار داده بود که جامعه ای که چنین الگویی بر آن حاکم شود، روزبه روز از مسیر شکوفایی دور می شود و سرمایه به جای آنکه موتور رشد اقتصادی باشد، به بنزینی برای مسابقه نمایش تبدیل می شود.

در نهایت، این طبقه تن پرور با نمایش های مصرفی شان، مثل خوره به جان جامعه می افتند و کشور را از پیشرفت واقعی عقب می اندازند. به این شکل سرمایه ای که می توانست موتور محرک اقتصاد باشد، حالا بنزین مسابقه ای بی پایان برای به رخ کشیدن و تقلید شده؛ در نتیجه جامعه در فقر، حسرت و بدهکاری غیر واقع بینانخ غرق می شود، تولیدکننده ها و کارآفرینان فراموش می شوند و مصرف کننده های نمایشی قهرمان می شوند؛ بنابراین این چرخه، کل کشور را به سمت عقب ماندگی اقتصادی و فرهنگی می کشاند.