دهه ۹۰ میلادی نقطه عطفی در تاریخ فوتبال ایران از نظر مهاجرت بازیکنان به اروپا بود. پس از درخشش تیم ملی ایران و صعود به جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه، تعدادی از ستاره‌های نسل طلایی فوتبال ایران راهی بوندس‌لیگا و دیگر لیگ‌های اروپایی شدند. مهاجرت بازیکنان فوتبال ایران به لیگ‌های خارجی در سه دوره متفاوت تاریخی، چهره‌ای متغیر و پرنوسان داشته است. این روند از دهه ۹۰ میلادی و اولین موج حضور در اروپا آغاز شد، در دوران کارلوس کی‌روش به اوج خود در اروپا رسید، و در سال‌های اخیر با گرایش شدید به لیگ‌های پول‌ساز حاشیه خلیج فارس، تغییر مسیر داده است. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این سه دوره می‌پردازیم.

از مهم‌ترین انتقال‌های این دوره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

علی دایی – آرمینیا بیله‌فلد، بایرن مونیخ، هرتابرلین

مهدی مهدوی‌کیا – بوخوم، هامبورگ، آینتراخت فرانکفورت

علی کریمی – الاهلی امارات، بایرن مونیخ

خداداد عزیزی – کلن آلمان

پاشازاده، منصوریان، ناصری، و حتی فرهاد مجیدی نیز تجربه بازی در اروپا (آلمان، اتریش، یونان، و...) را داشتند.

دوران کارلوس کی‌روش (۲۰۱۱–۲۰۱۹)؛ نسل جدید در اروپا

با ورود کی‌روش به فوتبال ایران، نسلی جدید از بازیکنان با آمادگی جسمانی و فنی بالاتر به فوتبال اروپا معرفی شد. این روند پس از درخشش ایران در جام جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ شتاب بیشتری گرفت.

از مهم‌ترین لژیونرهای این دوره:

مهدی طارمی – ریو آوه، پورتو

علیرضا جهانبخش – آلکمار، برایتون

کریم انصاری‌فرد – اوساسونا، المپیاکوس، ناتینگهام فارست

سردار آزمون – روبین کازان، زنیت، بایرلورکوزن

سعید عزت‌اللهی، رامین رضاییان، میلاد محمدی، احسان حاج‌صفی و دیگران

در سال‌های اخیر، شاهد تغییر محسوس الگوی مهاجرت بازیکنان ایرانی هستیم. برخلاف دوره‌های گذشته که هدف اغلب بازیکنان پیشرفت فنی و حضور در لیگ‌های اروپایی بود، اکنون مسیر بازیکنان به سمت لیگ‌های پول‌ساز حاشیه خلیج فارس منحرف شده است.

با پیوستن محبی، تعداد بازیکنان ایرانی در اتحاد کلباء به ۵ نفر رسید: محمدمهدی محبی، سامان قدوس، احمد نوراللهی، شهریار مغانلو و امیرحسین سام‌دلیری. این تعداد، رکوردی ویژه برای حضور همزمان ایرانی‌ها در یک تیم اماراتی محسوب می‌شود.

در مجموع، تعداد لژیونرهای ایرانی شاغل در ادنوک‌لیگ امارات به ۱۱ نفر رسید. در تابستان امسال، مبین دهقان به الوحده و رضا غندی‌پور به شباب‌الاهلی پیوستند و مهدی قایدی نیز پس از پایان قراردادش با کلباء، راهی النصر دبی شد.

در حال حاضر تنها یک نفر با رکورد تاریخی ۱۲ بازیکن ایرانی در فصل ۲۰۰۸-۰۹ فاصله داریم، رکوردی که همچنان پابرجاست.

گرچه حضور بازیکنان در لیگ‌های ثروتمند منطقه از نظر مالی سودآور است، اما از منظر فنی، خروج گسترده لژیونرها از اروپا به مقصد امارات و قطر، زنگ خطری برای آینده تیم ملی ایران است. عدم تجربه در سطح بالا، کاهش کیفیت بازی بازیکنان و افت آمادگی در سطح جهانی می‌تواند تبعاتی برای رقابت‌های آتی از جمله جام ملت‌های آسیا و مقدماتی جام جهانی داشته باشد.