مشاور ویژه مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در تحلیلی تفصیلی با بررسی پیامدهای جنگ اخیر ایران و رژیم صهیونیستی، هشدار داد که رویکرد جدید اروپا در قبال تهران به‌طور جدی از مسیر دیپلماسی فاصله گرفته است.

به گزارش ایسنا، «ناتالی توچی» مدیر مؤسسه امور بین‌المللی ایتالیا، استاد موسسه حکمرانی فراملی دانشگاه اروپا و مشاور ویژه «فدریکا موگرینی» مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با بررسی پیامدهای جنگ اخیر ایران و رژیم صهیونیستی، هشدار داد که رویکرد جدید اروپا در قبال تهران به‌طور جدی از مسیر دیپلماسی فاصله گرفته و خطر بازگشت تحریم‌های سازمان ملل را افزایش داده است.

توچی در یادداشتی در وبگاه «ورلد پالیتیک ریویو» نوشت: «جنگ ایران و اسراییل در ژوئن پایان یافت، اما نتیجه آن یک آرامش کاذب بود. ظاهراً با هدف نابودی ظرفیت‌های هسته‌ای تهران، اسراییل با حمایت آمریکا به ایران حمله کرد. آمریکا نیز با ادعای کاهش تنش مستقیماً با استفاده از بمب‌های سنگرشکن وارد جنگ شد. در نهایت، آتش‌بسی برقرار شد. آمریکا و اسراییل با استناد به خسارات واردشده به تأسیسات و توان نظامی ایران، این جنگ را تضعیف‌کننده تهران می‌دانند و معتقدند که ایران اکنون مایل‌تر به بازگشت به میز مذاکره است. اما برخلاف ادعای آمریکا و اسراییل، ایران این جنگ را نشان‌دهنده تاب‌آوری خود و محدودیت قدرت نظامی اسراییل می‌داند.»

به گفته او، هر 2 طرف خود را برنده یا دست‌کم بازنده نمی‌دانند، که این می‌تواند به تداوم آتش‌بس کمک کند، اما هم تهران و هم تل‌آویو معتقدند که این آتش‌بس دوام نخواهد داشت و برای دور بعدی درگیری‌ها آماده می‌شوند.

جای خالی اروپا در میدان دیپلماسی

در چنین شرایطی، توچی با اشاره به نقش مخرب اروپا علیه ایران و حمایت آن‌ها از جنایات رژیم صهیونیستی علیه ملت و تمامیت ارضی ایران تأکید کرد: «اروپا که هیچ نقش معناداری در جلوگیری، محدود کردن یا پایان جنگ ایفا نکرد، اکنون باید برای پایدار کردن آتش‌بس وارد عمل شود. این یعنی احیای ابتکارهای چندجانبه گذشته و ایجاد کانال‌های جدید برای تعامل با ایران. با این حال، طی ماه گذشته اروپا به‌جای این رویکرد، بر تهدید به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل متمرکز بوده است؛ اقدامی که می‌تواند آخرین میخ بر تابوت توافق هسته‌ای (برجام) باشد.»

او با اشاره به اینکه اتحادیه اروپا معمولاً به‌عنوان «غول اقتصادی و کوتوله ژئوپولیتیک» شناخته می‌شود، نوشت: «پرونده هسته‌ای ایران یک استثنا بود. مذاکرات با ایران در سال 2003 آغاز شد و قالب تروییکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) شکل گرفت. یک سال بعد، "خاویر سولانا" نخستین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به این مذاکرات پیوست. سپس این فرمت به پنج به‌علاوه یک، شامل چین، روسیه و آمریکا گسترش یافت. در سال 2015، "فدریکا موگرینی" سومین مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، موفق به نهایی‌کردن برجام شد.»

توچی افزود: «سه هدف اصلی اروپا در آن سال‌ها عبارت بود از: مهار برنامه هسته‌ای ایران، اثبات کارآمدی دیپلماسی چندجانبه و ایجاد پل بازگشت آمریکا به مذاکره پس از یکجانبه‌گرایی دولت "جورج بوش". تجربه تاریخی نشان می‌داد که جایگزین نظامی مؤثر نیست؛ همان‌طور که حمله اسراییل به راکتور اوسیراک عراق در 1981 نه‌تنها برنامه هسته‌ای بغداد را متوقف نکرد، بلکه آن را تسریع کرد.»

تغییر رویکرد اروپا و روی آوردن به سیاست ضدایرانی

توچی با بیان ادعای رد شده مبنی بر «همکاری نظامی ایران با روسیه در جنگ اوکراین» در تشریح رویکرد اروپا ادعا کرد: «حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022، نگاه اروپا به خاورمیانه و جهان جنوب را تغییر داد. همکاری نظامی ایران با روسیه باعث شد تهران به‌عنوان یک دشمن بالقوه دیده شود. خروج ایران از مذاکرات احیای برجام و نحوه برخورد این کشور با اعتراضات داخلی خود نیز این نگرش را تقویت کرد. حمله حماس به اسراییل در اکتبر 2023 نیز موجب شد حمایت اروپا از تل‌آویو بی‌قید و شرط شود.»

این ادعا درحالی است که ایران همواره ضمن حمایت از صلح در اوکراین، هرگونه ادعا مبنی بر نقش خود در این جنگ خونین را رد کرده است.

از طرفی، توچی درحالی مدعی «خروج ایران» از مذاکرات احیای برجام می‌شود که به اذعان مقامات آمریکایی، این آمریکا و اروپا بودند که در مذاکرات کارشکنی کردند.

با این وجود، مشاور موگرینی درباره موضع ضدایرانی قاره سبز نوشت: «در ابتدا، این تغییر به‌صورت انفعال نمود پیدا کرد. هنگامی که ترامپ دوباره رییس‌جمهور شد و به احیای دیپلماسی با ایران ابراز تمایل کرد، اروپا هیچ تلاشی برای فعال‌سازی دوباره فرمت تروییکای اروپایی و اتحادیه اروپا نکرد. سپس این انفعال به موضعی تهاجمی تبدیل شد؛ جایی که اروپا نه‌تنها حمله اسراییل به ایران را محکوم نکرد، بلکه با استناد به "حق دفاع" آن را توجیه کرد. این در حالی بود که فرمت تروییکای اروپایی و اتحادیه اروپا در دوره شکل‌گیری خود، مخالف جنگ‌های پیشگیرانه بود.»

تهدید مکانیسم ماشه و خطر بازگشت تحریم‌ها

به گفته توچی، در حالی که جنگ به پایان رسیده، آتش‌بس همچنان بسیار شکننده است.

او با اشاره به مذاکرات اخیر تروییکای اروپایی و اتحادیه اروپا با ایران در استانبول، نوشت: «اروپا به همراه آمریکا تهدید کرده که اگر تا اوت پیشرفتی حاصل نشود، مکانیسم ماشه فعال و تحریم‌های سازمان ملل بازگردانده می‌شود. اگر فرضیه ضعف ایران درست نباشد، این تهدید نتیجه معکوس خواهد داشت و حتی می‌تواند مشروعیت شورای امنیت را تضعیف کند؛ چرا که روسیه، چین و بسیاری از کشورهای جهان جنوب این اقدام را غیرقانونی می‌دانند.»

توصیه توچی به اروپا

توچی تأکید کرد: «اروپا به‌جای دنبال‌کردن اهداف غیرواقع‌بینانه مانند توقف کامل غنی‌سازی ایران و پیوند زدن موضوع هسته‌ای به برنامه موشکی، باید از نفوذ محدود خود برای تشویق تهران به ازسرگیری همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، جلوگیری از خروج ایران از معاهده عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای و حمایت از بازگشت مسیر دیپلماسی ایران و آمریکا استفاده کند. شاید این اهداف کوچک‌تر از موفقیت‌های گذشته باشد، اما این کاهش نقش، نتیجه انتخاب‌های خود اروپاست.»