تشخیص یک پروژه عملیات روانی نیازمند تحلیل چندلایه‌ای از پیام، بستر، هدف و تکنیک‌های روایت‌سازی است.

اگر بخواهیم این تشخیص بر اساس رویدادهای اتفاق افتاده صورت‌بندی کنیم، می‌توان 5 معیار مهم را مطرح کرد که در کنار هم هشداردهنده‌اند:

1. ورود با هویت مبهم اما جذاب

در پروژه های عملیات روانی، ممکن است فردی با نام خارجی، سابقه ادعایی دانشگاهی، سابقه نوشتن برای رسانه‌های مختلف و ظاهرِ تحلیلگر بی‌طرف، وارد فضای رسمی شود.هویت‌هایی که قابل راستی‌آزمایی نیستند یا با زرق و برق زیاد معرفی می‌شوند، یکی از نشانه‌های اولیه عملیات روانی‌اند.

 نکته: هرجا روایت از یک «شخصیت خاص با ارتباطات خارق‌العاده» بود، باید دقیق‌تر شد.

2. تأیید تدریجی برای جلب اعتماد

 در این موارد پروژه ابتدا مطالب همسو با نگاه رسانه‌های داخلی می‌نویسد، حرف‌های موافق زده می‌شود و حامی گفتمان همسو رفتار می‌کند.

 این تکنیک "Gradual trust" یا «جلب اعتماد تدریجی» نام دارد. عملیات روانی موفق، از درِ دشمنی وارد نمی‌شود؛ از درِ همدلی می‌آید.

3. بازی با کمبود رسانه‌های متخصص

 افراد در این پروژه‌ها خلأ رسانه‌ای در تحلیل بین‌الملل را پر می‌کنند؛ چون رسانه‌های داخلی به دنبال چهره خارجی هستند تا اصطلاحا محتوای معتبرتر منتشر کنند.

در بسیاری از عملیات‌های روانی، عامل نفوذ از طریق نیاز رسانه‌ای یا روانی سیستم میزبان وارد می‌شود. گاهی پروژه، خود پاسخ به یک نیاز کاذب است؛ نه فقط نفوذ برنامه‌ریزی‌شده.

4. چرخش ناگهانی و افشای بعدی

پس از مدتی، پروژه مسیر خود را تغییر می‌دهد، محتوای ضد؛ منتشر و ادعاهایی عجیب مطرح می کند. این چرخش ناگهانی اغلب برای ایجاد ضربه روانی، بی‌اعتبارسازی نهادها و بی‌اعتمادی عمومی انجام می‌شود.چرخش ناگهانیِ لحن یا محتوا، مخصوصاً اگر با پوشش رسانه‌ای وسیع همراه شود، نشانه یک فاز جدید عملیات روانی است.

5. بازسازی روایت در رسانه‌های مخالف

پس از این چرخش، رسانه‌های حاضر در میدان عملیات روانی سعی می کنند پروژه را به‌عنوان عامل نفوذی معرفی کنند حتی اگر سند مشخصی ارائه ندهند. این حرکت، نوعی "ساخت روایت پساواقعی" است؛ یعنی مهم نیست چه کرده، مهم این است که بتوانیم با نامش ضربه بزنیم. هر وقت یک پرونده شخصی تبدیل به «نماد کلی برای بی‌اعتباری یک سیستم» شد، باید آن را عملیات روانی تلقی کرد.عملیات روانی موفق معمولاً از این پنج مرحله عبور می‌کند:

ورود هوشمندانه   اعتمادسازی تدریجی   بهره‌گیری از خلأها   چرخش هدفمند   روایت‌سازی رسانه‌ای.

خراسان