روزنامه خراسان نوشت: کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی کلیات لایحه حذف چهار صفر از پول ملی را به تصویب رساند. این طرح که محور اصلی آن اصلاح ماده یک قانون پولی و بانکی کشور است، از سوی بانک مرکزی و با حضور رییس کل این نهاد در صحن کمیسیون ارائه شد و با استقبال نسبی نمایندگان مواجه شد.

عضو کمیسیون اقتصادی، اعلام کرد احتمال تغییر واحد پول ملی نیز در دستور بررسی قرار دارد؛ موضوعی که می تواند فصل تازه ای در سیاست های پولی کشور باز کند. هدف از اجرای این طرح، علاوه بر تسهیل فرآیندهای حسابداری، کاهش هزینه های تولید اسکناس، افزایش کارایی سامانه های پرداخت و جلوگیری از سردرگمی عمومی در مبادلات مالی عنوان شده است.

تجارب جهانی حذف صفر از پول ملی

اثرات مثبت انجام این طرح صرفا می تواند در حد کاهش اثرات روانی و یا تغییرات ظاهری و راحت تر در صورتحساب های مالی محدود شود و به خودی خود هیچ اثر اقتصادی بر تورم یا کنترل آن نداشته باشد. اما نکته مهم این است که انجام این طرح اگر با اصلاحات اقتصادی اساسی مثل کنترل تورم، مدیریت صحیح سیاست های مالی و پولی، همراه شود می تواند باعث تأثیر واقعی و ماندگاری بر اقتصاد کشورشود. نمونه های مختلف انجام این اصلاحات نیز پیش روی دولت و تصمیم گیران این حوزه است و کافی است نگاهی به نمونه های آزموده شده توسط کشور های مختلف بیندازیم تا متوجه طریقه اثرگذاری مثبت این طرح بشویم.

ترکیه: این کشور در دهه 90 میلادی، تورم بسیار بالایی داشت و لیر ترکیه صفرهای زیادی داشت. به طوریکه استفاده از اسکناس های 1 میلیون لیری بسیار رواج داشت. در سال 2005، 6 صفر از لیر حذف شد و لیر جدید معرفی شد (مثلاً 1,000,000 لیر قدیم شد 1 لیر جدید). این کار که همراه با اصلاحات اقتصادی و کنترل تورم انجام شد باعث ثبات پولی بهتر، اعتماد بیشتر aمردم، آسان شدن معاملات مالی و جذب سرمایه گذاری های خارجی به اقتصاد ترکیه شد.

آلمان: در دوران ابرتورم در جمهوری وایمار (پس از جنگ جهانی اول دهه 1920 میلادی)، مارک آلمان چندین بار صفر را از پول ملی حذف کرد. اما چون تورم بسیار شدید اقتصاد آلمان کنترل نشد؛ تورم مجددا پول جدید را هم بی ارزش کرد و باعث بی نتیجه ماندن این اصلاحات شد. این مشکل ادامه پیدا کرد تا در نهایت، پول ملی جایگزین و از مارک به برایخ مارک تغییر پیدا کرد. این مسئله باعث شد تا آلمان دهه 1920 به عنوان یکی از نمونه های ناموفق انجام طرح حذف صفر در تاریخ باقی بماند و اثبات کند که این کار به تنهایی و بدون کنترل تورم و اصلاحات اقتصادی نتیجه نمی دهد.

برزیل: در دهه 1990، برزیل با تورم بسیار بالا و ناپایداری اقتصادی مواجه بود. برای مقابله با این مشکل، دولت برزیل چندین بار واحد پول خود را تغییر داد و نهایتاً در سال 1994 با اجرای طرح واقعی سازی (Plano Real)، حدود 2500 صفر از پول قبلی حذف و واحد پول جدید به نام رئال معرفی شد. این اقدام تنها یک تغییر ظاهری نبود، بلکه همراه با سیاست های سختگیرانه کنترل تورم، اصلاحات ساختاری در بودجه دولت، نظام بانکی و بازارهای مالی انجام شد. همچنین برنامه های گسترده ای برای اطلاع رسانی و جلب اعتماد عمومی به پول جدید اجرا شد. نتیجه این اقدامات کاهش چشمگیر نرخ تورم، افزایش اعتماد مردم به پول ملی و تثبیت اقتصاد کلان بود که به رشد اقتصادی و توسعه بازارهای مالی کمک کرد. تجربه برزیل نشان می دهد حذف صفر زمانی موثر است که با اصلاحات اقتصادی جامع و مدیریت دقیق تورم همراه باشد، در غیر این صورت این اقدام صرفاً جنبه ظاهری دارد و نمی تواند مشکلات اقتصادی را حل کند.

نتیجه گیری

نمونه های دیگری مانند کشورهای آرژانتین، ونزوئلا، زیمبابوه و ... که تجربه انجام این اصلاحات را داشته اند هم وجود دارند اما برآیند تمامی این تجارب اثبات کرده است که حذف صفر از پول ملی وقتی موفق است که با کنترل تورم، اصلاحات اقتصادی ساختاری، ثبات سیاسی و اطلاع رسانی مناسب همراه باشد. در غیر این صورت، این اقدام تنها جنبه ظاهری داشته و نمی تواند مشکلات عمیق اقتصادی را حل کند. اکنون این تجربیات پیش روی دولتمردان کشورمان است که در صورت تایید این قانون توسط شورای نگهبان، کدامین دست فرمان و در نهایت نتیجه را برای استحصال انتخاب خواهند کرد؛ تغییرات ظاهری و روانی که پس از چند سال بی اثر می شوند یا با اعمال اصلاحات ساختاری در اقتصاد و کنترل تورم نمونه ای موفق از انجام این طرح بر جا می گذارند؟