به نقل از تجارت فردا، تکنولوژی با ابزارهایی مثل رصد شبکه های اجتماعی، تحلیل داده های کلان، هوش مصنوعی برای شناسایی الگوها، پهپادهای جاسوسی، حسگرهای پیشرفته و رمزنگاری و رمزشکنی به جاسوسی کمک می کند. این ابزارها اطلاعات را سریع تر جمع آوری، تحلیل و منتقل می کنند و شکست یا پیروزی ملت ها را رقم می زنند. در این گزارش به این پرسش پاسخ می دهیم که نوآوری چگونه در خدمت جاسوسی قرار می گیرد و تکنولوژی چگونه جاسوسی را آسان می کند؟

در دنیای امروز، میدان اصلی نبردها، اطلاعات است. تکنولوژی های نوین مرزهای سنتی جاسوسی را جابه جا کرده اند و چهره ای تازه از جاسوسی خلق کرده اند. ابزارها و سامانه های پیشرفته نه تنها سرعت و دقت جمع آوری اطلاعات را افزایش داده اند، بلکه امکان تحلیل لحظه ای و تصمیم گیری فوری برای دولت ها، نهادهای امنیتی و حتی بنگاه های خصوصی فراهم کرده اند. فناوری در این میدان، تیغ دولبه است: از یک سو، ابزار نظارت و پیشگیری برای دولت ها فراهم می آورد و از سوی دیگر امکان نفوذ، اختلال و حتی مهندسی افکار عمومی را به دشمن یا رقیب بالقوه می دهد. به عبارت دیگر، فناوری می تواند مرز میان شکست و پیروزی، آگاهی و غفلت و حتی امنیت و تهدید را تعیین کند. چگونه تکنولوژی، جاسوسی را سریع تر، ارزان تر، پنهان تر و موثرتر از همیشه کرده است؟

جاسوسی قدمتی طولانی در تاریخ دارد. شیوه کار جاسوسان، نخست در خفا عمل کردن است؛ به گونه ای که اول، هویت و فعالیت های خودش را پنهان نگه دارد و دوم، از تکنیک هایی برای پنهان کردن رفت وآمدها و ارتباطاتش استفاده کند. فناوری های مدرن هر دو ستون را فرو ریخته است. استتارها و جعل کاری ها مانند آثار هنری ظریف بودند که در سازمان سیا به طور موثری به کار می رفت. آنتونیو جی. مندز، رییس واحد استتار سازمان سیا در دهه 1980 در خاطراتش توضیح می دهد چگونه ماسک های چهره پردازی شگفت انگیز و دیگر روش های فریبنده ای که طراحی می کرد می توانستند ظاهر یک فرد را به گونه ای تغییر دهند که گویی از نژاد، جنسیت، قد و چهره ای کاملاً متفاوت است. برخی از فیلم ها یا سریال های آمریکایی همانند آمریکایی ها و ماموریت: غیرممکن از تکنیک هایی از استتار مندز و همکارانش بهره گرفته اند. انقلاب فناوری مدل نوآوری سیا را نابود کرد. شرکت های خصوصی پیشران متحول شده و سرمایه گذاری های هوشمند در شرکت نرم افزاری Palantir انجام شد. در دنیای جاسوسی، فناوری سریع تر از انسان ها حرکت کرد، به طوری که بسیاری از نهادهای اطلاعاتی هنوز نتوانسته اند همپای این تحولات حرکت کنند. برای نسل قدیمی، فنون جاسوسی به معنای اجرای مسیرهای شناسایی نظارت در قالب روش هایی برای شناسایی و فرار از تعقیب کننده هاست. افسران میدانی آموزش های دقیقی می دیدند که یاد بگیرند چگونه تعقیب را تشخیص دهند. پاسخ همیشگی سیا برای مقابله با مشکلات، اتکا به ماموران با پوشش غیررسمی بود. در عصر رسانه های اجتماعی و داده های همیشگی، ماموران با پوشش غیررسمی آسان تر قابل شناسایی شدند. برای افسران جوان سیا، این ترس وجود داشت که جاسوسی انسانی عملاً ناممکن شود. به مرور نهادهای اطلاعاتی به این نتیجه رسیدند که تحول امری اجتناب ناپذیر است و این تحولات با شرکت های خصوصی بیشتری همراه شد.

برای مثال، در سال 2019، شرکت Strider به عنوان آژانس امنیت اقتصادی مدرن برای کمک به مشتریان در محافظت از نوآوری و استعدادها و کشف اسرار دشمنانی همانند چین و روسیه که اطلاعات تجاری آمریکا را سرقت می کنند، تاسیس شد. نکته اساسی اینجاست که جاسوس های انسانی در میادین عملیاتی کمیاب می شوند. آینده جاسوسی در قالب صفر و یک نوشته می شود. سازمان های اطلاعاتی تنها در صورتی قدرتمند باقی می مانند که تغییر بنیادین در روش های خود ایجاد کنند.

در دنیای جاسوسی مدرن، دیگر ماموران مخفی تنها با دوربین های مخفی و شنودهای دستی کار نمی کنند. الگوریتم ها، جای جاسوس های کلاسیک را گرفته اند. از تحلیل چهره در میان جمعیت گرفته تا ردیابی الگوهای رفتاری، پایش پیام ها، خریدها، ترددها و حتی حالت چهره، همه زیر ذره بین هوش مصنوعی است. فناوری های نظارت مبتنی بر هوش مصنوعی همانند تشخیص چهره، تحلیل رفتار، شنود محیطی و پایش حرکات برای تامین امنیت عمومی همچون مقابله با تروریسم، حفاظت از زیرساخت ها یا مدیریت بحران های شهری طراحی می شود. این ابزارها، می توانند در فضای اطلاعاتی برای شناسایی، ردیابی، کنترل یا پیش بینی رفتار افراد خاص به کار گرفته شوند. دقیقاً همین جاست که مرز میان امنیت و جاسوسی محو می شود.

با افزایش تهدیدات امنیتی در جهان امروز، دیگر نمی توان به چشم های خسته نگهبانان انسانی اعتماد کرد. عصر جدید، چشم هایی دارد که نه خسته می شوند، نه پلک می زنند و نه می خوابند. این چشم ها همان سیستم های نظارتی مبتنی بر هوش مصنوعی هستند که به شکل شبانه روزی داده ها را پایش می کنند که کوچک ترین نشانه ای از تهدید را شناسایی کنند. روش های سنتی نظارت که بر نیروی انسانی متکی اند، در برابر تهدیدات پیچیده و متغیر کارآمد نیستند.

آرون براون در سال 2018 زمانی که به عنوان افسر عملیاتی سازمان سیا کار می کرد، پُستی در وبلاگ داخلی این سازمان نوشت و درباره چیزی که آن را تشخیص راه رفتن می نامید، هشدار داد. او همکارانش را آگاه کرد که الگوریتم ها به زودی قادرند افراد را نه فقط از طریق چهره، اثرانگشت یا DNA بلکه از طریق شیوه منحصربه فرد راه رفتنشان، شناسایی کنند. آن زمان بسیاری از همکاران او که در پنهان کاری آموزش دیده بودند، نسبت به این موضوع تردید داشتند. پیش بینی براون به طرز نگران کننده ای درست از آب درآمد. چند ماه بعد، مطالعه ای منتشر شد که نشان می داد مدلی به نام FarSight با استفاده از تشخیص راه رفتن، بدن و چهره می تواند (با دقت 83 درصد)، افراد را از فاصله ای تا هزارمتری شناسایی کند. براون گفت: بی نهایت سخت است که قدرت این تکنولوژی را دست کم بگیریم. براون توضیح می دهد: هرچه بیشتر سعی کنید پنهان شوید، بیشتر جلب توجه می کنید. داستان براون تحول عمیقی را در دنیای اطلاعات و جاسوسی نشان می دهد. هر اقدامی ردپایی دیجیتال به جا می گذارد که می توان آن را تحلیل کرد و به داده های دیگر پیوند زد. چالش های فناورانه در حوزه های دفاع و امنیت در حال وقوع است. تکنولوژی های هوشمند می توانند از انسان ها پیشی بگیرند. این وضع، جنگ الگوریتم هاست که اکنون وجود دارد. جنگی که میدان نبرد در اوکراین را متحول کرده است؛ به گونه ای که هیچ سربازی از پهپادها و موشک های هدایت شونده در امان نیست.

در پژوهش علمی منتشرشده در سال 2024 در Journal of Engineering and Technology، چهارچوبی برای شناسایی تهدیدات در زمان واقعی با استفاده از هوش مصنوعی ارائه شده است. این چهارچوب تلاش می کند نظارت سنتی را به نظارت هوشمند، آنی و دقیق تبدیل کند. این سیستم ها با استفاده از یادگیری ماشین و یادگیری عمیق، می توانند داده هایی همانند تصاویر ویدئویی، صداها و سیگنال های حسگرها را تحلیل کرده و تهدیدات بالقوه را به سرعت شناسایی کنند. فناوری هایی همچون تشخیص چهره، شناسایی اشیا و کشف ناهنجاری ها در این چهارچوب به کار گرفته می شوند که تهدیدات را در لحظه شکار کنند. همچنین با بهره گیری از زیرساخت هایی همچون Apache Kafka و Apache Flink، پردازش اطلاعات به صورت جریانی و با حداقل تاخیر صورت می گیرد.

رایانش لبه (Edge Computing) به سیستم کمک می کند تحلیل ها در نزدیکی منبع داده انجام شود، بدون آنکه بار زیادی بر شبکه تحمیل شود. با آموزش پیوسته الگوریتم ها، سیستم ها مدام به روز می شوند و توانایی شان در شناسایی تهدیدات نوظهور افزایش می یابد. در کنار دقت بالا، دغدغه های امنیتی هم بی پاسخ نمانده اند. رمزنگاری داده ها، مدیریت هویت کاربران و رعایت استانداردهای حریم خصوصی تدابیری هستند که برای حفاظت از اطلاعات حساس در نظر گرفته شده اند. کاربرد این چهارچوب ها فقط به اتاق های امنیتی محدود نمی شود. از حفاظت زیرساخت های حیاتی گرفته تا نظارت شهری و کنترل عملیات پلیسی، نمونه های موفق از اجرای این سیستم ها در دنیای واقعی هستند. آنچه شکل می گیرد، سامانه ای است که هوشمندانه تهدید را می شناسد و آینده ای را شکل داده است که دیگر نظارت محدود به دوربین ها نیست. آنچه فناوری ها را مرزناپذیر می کند، کاربرد دوگانه آنهاست: همان الگوریتمی که تهدیدات امنیتی را شناسایی می کند. امنیت و جاسوسی در دنیای هوش مصنوعی، مرز شفاف ندارند؛ دو روی یک سکه اند. به عنوان مثال، سیستمی که در شهری، چهره افراد را برای مقابله با تهدید شناسایی می کند، می تواند برای ردیابی مخالفان یا روزنامه نگاران به کار برود.

در جهانی که جنگ، فناوری و سیاست درهم تنیده اند، شبکه های اجتماعی به میدان نبرد تازه و بی مرز تبدیل شده اند. کتاب LikeWar: The Weaponization of Social Media نوشته پی. دبلیو. سینگر و امرسون بروکینگ، تصویری نگران کننده از دگرگونی مفهوم جنگ در عصر دیجیتال ارائه می دهد. دورانی که تروریست ها حملات خودشان را به صورت زنده پخش می کنند، کاربران توییتر مسیر نبردهای واقعی را تغییر می دهند و اطلاعات نادرست، سرنوشت کشورها را دگرگون می کند. این کتاب نشان می دهد چگونه پلت فرم های عمومی، بستری برای جاسوسی پنهان، عملیات روانی و مهندسی افکار عمومی فراهم کرده اند. لایک وار نه تنها هشدار می دهد، بلکه الگویی جدید برای درک تهدیدهای شبکه ای ارائه می کند: الگویی که اهمیت آن برای سیاست گذاران، تحلیلگران امنیتی و کاربران عادی روزبه روز بیشتر می شود. یکی از محورهای اصلی کتاب، این است که نبردهای مدرن نه فقط در زمین و هوا، بلکه در ذهن و فضای مجازی در جریان اند. نبردها با بهره گیری از اطلاعات باز و تحلیل رفتار کاربران، به راحتی ذهن افراد را دستکاری می کنند و دیدگاه ها را تغییر می دهند، بی آنکه مخاطب متوجه فرآیند نفوذ و کنترل شود. لایک وار نشان می دهد برخلاف تصور رایج، شبکه های اجتماعی فقط ابزارهای ارتباطی بی طرف نیستند، بلکه میدان نبردی هستند که اطلاعات به سلاح تبدیل شده و کاربران، بدون آگاهی، سربازانی در جنگ های پنهان اطلاعاتی شده اند. در دنیایی که هر توییت و هر لایک می تواند به بخشی از عملیات روانی یا جاسوسی تبدیل شود، این کتاب هشداری درباره دگرگونی ساختار قدرت و حقیقت در عصر دیجیتال است. نتیجه آن است که مرز میان جنگ، تکنولوژی و سیاست از میان رفته و نوعی میدان نبرد جدید شکل گرفته که روی گوشی های هوشمند ما رخ می دهد. نویسندگان کتاب تاکید دارند که جنگ و سیاست، اینترنت را تغییر می دهند. با گسترش شبکه های اجتماعی، اینترنت در حال دگرگون کردن جنگ و سیاست است.

در دنیای امروز که همه چیز به صورت داوطلبانه روی پلت فرم های اجتماعی ثبت و منتشر می شود، مرز میان زندگی خصوصی و تحلیل اطلاعاتی به طرز بی سابقه ای کمرنگ شده است. نهادهای اطلاعاتی نیاز چندانی به عملیات میدانی یا جاسوس های کلاسیک ندارند. آنچه پیشتر با شنود، تعقیب، یا نفوذ به حلقه های ارتباطی هدف انجام می شد، امروز با چند خط کد و اتصال به پایگاه داده های باز یا نیمه باز، ممکن شده است.

الگوریتم های یادگیری ماشین و سیستم های تحلیلی مبتنی بر هوش مصنوعی، قادرند حجم عظیمی از داده های کاربران را در شبکه های اجتماعی از توییت ها و کامنت ها تا استوری ها و پیام های خصوصی، پردازش کنند. هر پست می تواند نشانه ای از تغییر رفتار، الگوی رفت وآمد، گرایش های سیاسی، روابط اجتماعی یا حتی سلامت روانی یک فرد باشد. تحلیل ها نه تنها برای اهداف تجاری بلکه برای مقاصد اطلاعاتی، امنیتی و حتی ژئوپولیتیک به کار گرفته می شوند.

شبکه های اجتماعی به منبعی بی نظیر از داده های خام رفتاری تبدیل شده اند. داده هایی که نه با اجبار، بلکه با رضایت کاربران منتشر می شود. داده ها، پس از پاکسازی، طبقه بندی و تحلیل، در سامانه های نظارتی دولتی یا شرکت های امنیتی خصوصی، به اطلاعات قابل استفاده بدل می شود. سازمان هایی همانند NSA در آمریکا یا MSS در چین، مدت هاست با بهره گیری از پیمان های داده ای با شرکت های فناوری یا با استفاده از نرم افزارهای جاسوسی، به پویش این داده ها می پردازند. الگوریتم هایی برای تشخیص احساس ها، تحلیل زبان طبیعی (NLP) و شناسایی الگوهای رفتاری غیرعادی، در خدمت ساخت پروفایل رفتاری از افراد قرار گرفته اند. پروفایل ها نه فقط شامل اطلاعات شناسنامه ای، بلکه شامل روند فکری، سبک زندگی، وابستگی های عاطفی، میزان رضایت از حکومت و احتمال مشارکت در فعالیت های اعتراضی هستند.

نمونه های عینی از این نوع استفاده از داده های اجتماعی را می توان در موارد متعددی مشاهده کرد:

- در هنگ کنگ، از شبکه های اجتماعی برای شناسایی لیدرهای احتمالی و نوع ارتباطات معترضان به کار گرفته شد.

- در ایالات متحده آمریکا، پلیس فدرال از تحلیل توییتر برای شناسایی مهاجمان کنگره در ژانویه 2021 بهره گرفت.

الگوی زبانی چت جی پی تی به این موضوع اشاره دارد که پیام های خصوصی نیز ایمن نیستند. بسیاری از پلت فرم ها به رغم تبلیغ رمزگذاری دوسویه، با فشار دولت ها یا براساس سیاست های داخلی، دسترسی نهادهای اطلاعاتی را در شرایط خاص فراهم می کنند. پیام ها، استیکرها، واکنش ها و نحوه تایپ کردن کاربران (با کمک داده های کی لاگرها یا تحلیل زمان بین فشردن کلیدها) می تواند بخشی از فرآیند تحلیل باشد. نکته قابل تامل آن است که این نوع از جاسوسی نه با نفوذ، که با رضایت کاربران و در بستر نرمال سازی اشتراک گذاری انجام می شود. همان گونه که کارشناسان حوزه سایبر تاکید کرده اند: کاربران نه تنها هدف جاسوسی هستند، بلکه ابزار آن را فراهم می کنند. شبکه های اجتماعی به آزمایشگاه جهانی برای مطالعه انسان بدل شده اند، آزمایشگاهی که خروجی آن، نقشه ای از ذهن و رفتار جمعی بشر است و این نقشه، ابزار استراتژیک در دست نهادهای اطلاعاتی برای مدیریت، مهار یا هدایت جوامع است.

در عصر دیجیتال، ردپای هر کاربر در فضای آنلاین به مثابه روزنگاری دقیق از علایق، نگرش ها، خلق وخو و ویژگی های روان شناختی اوست. نهادهای اطلاعاتی، شرکت های فناوری و پیمانکاران امنیتی به طور فزاینده ای از داده های عمومی کاربران در شبکه های اجتماعی، وب سایت ها، انجمن های گفت وگو و حتی رفتارهای خرید و جست وجوی آنلاین برای ترسیم پروفایل های روان شناختی دقیق استفاده می کنند.

داده ها ممکن است شامل پست های متنی، لایک ها، اشتراک گذاری ها، مدت زمان توقف روی یک محتوا، ایموجی های استفاده شده و حتی نحوه تایپ کردن باشد. الگوریتم های هوش مصنوعی و الگو های یادگیری ماشین می توانند الگوهای رفتاری و شناختی را از دل این اطلاعات استخراج کرده و به شخصیت، خلق وخو، پایداری احساسی، سبک تفکر، ترجیحات سیاسی، نوع ارتباطات اجتماعی و اختلالات روانی احتمالی فرد پی ببرند.

مطالعه مشهوری که در دانشگاه کمبریج صورت گرفت و در مجله PNAS منتشر شد، نشان داد با تحلیل 10 لایک عمومی یک کاربر در فیس بوک، می توان به اندازه یکی از همکاران او شخصیتش را شناخت. این دقت با افزایش داده ها، به سطح درک خانواده یا حتی شریک زندگی فرد نیز می رسد. یافته هایی همانند دقت 88 درصد در تشخیص گرایش جنسی مردان یا 85 درصد در تفکیک دموکرات ها از جمهوری خواهان، توان الگو های یادگیری ماشینی را بدون نیاز به پرسش نامه نشان می دهد؛ شواهدی روشن برای توانایی استخراج اطلاعات حساس از داده های ساده و عمومی. همین یافته ها بود که به ماجرای رسوایی بزرگ کمبریج آنالیتیکا در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال 2018 دامن زد. زمانی که شرکت کمبریج آنالیتیکا داده های حدود 87 میلیون پروفایل فیس بوک را بدون اطلاع کاربران جمع آوری کرد. داده ها شامل لایک ها، اطلاعات دوستان و ساختار ارتباطات بود که برای ساخت پروفایل های روان شناختی و هدف گیری سیاسی در انتخابات ترامپ و کمپین برگزیت به کار رفت. تاثیر اقدام ها، هشدار مهمی درباره استفاده نهادهای اطلاعاتی و شرکت ها از داده های عمومی برای عملیات روانی و جاسوسی نرم ارائه کرد. ساختن این پروفایل ها تنها به اهداف تبلیغاتی یا تجاری محدود نمی شود. نهادهای امنیتی می توانند از داده ها برای شناسایی افراد آسیب پذیر یا مستعد افراط گرایی و ماموریت های تاثیرگذاری روانی و دستکاری شناختی (براساس ویژگی های شخصیتی مخاطب) استفاده کنند.

آنچه نوعی سرگرمی روزمره به نظر می رسید -پست کردن عکس غذا، لایک کردن ویدئوی انگیزشی یا شرکت در آزمون های شخصیت آنلاین- در قالب داده های قابل تحلیل و پیش بینی، به سلاحی در اختیار بازیگران قدرتمند جهانی بدل شده است. پروفایل روان شناختی کاربران چیزی فراتر از مدل تئوریک است؛ ابزاری برای مدیریت جمعیت، جهت دهی رفتارهای سیاسی و نوعی جاسوسی بی صدای عمیق و پایدار است.

در جهانی که داده، قدرت است، روان انسان به تدریج قابل مدل سازی و مهندسی شده است. اکنون نه فقط موقعیت مکانی و روابط اجتماعی افراد، بلکه افکار، انگیزه ها و ترس هایشان نیز قابل شناسایی و بهره برداری شده اند و این شاید نگران کننده ترین بُعد فناوری های نوین در خدمت نظارت و کنترل باشد.

شاید بتوان گفت جاسوسی شرکتی و اقتصاد داده یکی از حساس ترین و پیچیده ترین ابعاد نبرد اطلاعاتی در جهان معاصر است. در این میدان، مرز میان شرکت های فناوری، دولت ها و نهادهای اطلاعاتی گاه چنان مبهم می شود که نمی توان به راحتی تمایزی میان بازیگران امنیتی و تجاری قائل شد.

در عصر دیجیتال، داده نه فقط سوخت موتورهای هوش مصنوعی، بلکه مهم ترین منبع قدرت و رقابت ژئوپولیتیک است. شرکت های فناوری به دلیل دسترسی انحصاری به انبوهی از داده های رفتاری، مکانی، زیستی و اجتماعی کاربران، به بازیگران استراتژیک در سیاست جهانی تبدیل شده اند. در دنیای امروز، داده ها همان نقشی را دارند که نفت به عنوان منبع ثروت و قدرت در قرن بیستم داشت. البته استخراج داده ها نه با دستگاه های حفاری، بلکه با اپلیکیشن ها، الگوریتم ها و رضایت ناآگاه کاربران انجام می شود. در این نبرد پنهان، دولت ها و شرکت ها گاه هم پیمان اند و گاه رقیب. در هر دو حالت، اطلاعات (ابزارهای گردآوری و تحلیل آن) کلید بازی هستند.

رقابت فناورانه میان شرکت ها و کشورها گاه از رقابت سالم فراتر رفته و به حوزه جنگ اطلاعاتی و سرقت مالکیت فکری وارد می شود. نمونه های متعدد از هک صنعتی، جاسوسی اقتصادی و حتی خرید داده های حساس از شرکت های ثالث، نشان می دهد اطلاعات محرمانه تنها دغدغه نهادهای نظامی نیست، بلکه به دارایی های استراتژیک اقتصادی تبدیل شده است.

نمونه های زیر نوعی از همکاری و تقابل میان دولت ها و غول های فناوری است که چت جی پی تی به آنها اشاره کرده است:

1- مورد نخست؛ شرکت پالانتیر : شرکت تحلیل داده پالانتیر عمدتاً با نهادهای نظامی و امنیتی ایالات متحده همکاری دارد و نمونه بارزی از هم افزایی میان بخش خصوصی و دولت در حوزه تحلیل اطلاعات است. پالانتیر از الگوریتم های پیچیده برای تحلیل داده های حجیم استفاده می کند و یکی از تامین کنندگان اصلی زیرساخت تحلیلی برای ارتش و سازمان های اطلاعاتی آمریکاست.

2- مورد دوم؛ شرکت گوگل : گوگل از یک سو به عنوان یکی از بزرگ ترین جمع آورندگان داده های کاربران جهان شناخته می شود و از سوی دیگر در برخی موارد حاضر به همکاری اطلاعاتی با دولت ها نشده یا حتی با آنها درافتاده است. برای نمونه، Project Maven همکاری میان گوگل و پنتاگون در تحلیل تصاویر پهپادی با هوش مصنوعی بود که به دلیل اعتراض مهندسان گوگل لغو شد. این مورد نشان می دهد روابط میان دولت ها و شرکت های فناوری همیشه نه به صورت همکاری، بلکه گاهی پرتنش و متناقض است.

3- مورد سوم؛ شرکت تیک تاک : پلت فرم چینی تیک تاک که در غرب به محبوبیت فراگیری رسیده، با اتهام های گسترده مبنی بر جمع آوری داده های کاربران و احتمال اشتراک گذاری آن با دولت چین روبه رو است. ایالات متحده بارها درباره تهدیدهای امنیتی این اپ هشدار داده و در برخی ایالت ها استفاده از آن را در دستگاه های دولتی ممنوع کرده است. این مورد نمونه بارزی از تقابل میان قدرت های دیجیتال و نگرانی از نفوذ اطلاعاتی از مسیر پلت فرم های اجتماعی است.

در چشم انداز نوین جاسوسی، پهپادها و سنسورهای هوشمند، بدون نیاز به حضور فیزیکی انسان، نقش فزاینده در جمع آوری اطلاعات ایفا می کنند. این ابزارها که زمانی تنها در اختیار ارتش ها بودند، اکنون به لطف فناوری های تجاری سازی شده، در اختیار شرکت ها، نهادهای امنیتی و گروه های غیردولتی نیز قرار دارند. استفاده از آنها به یکی از موثرترین روش های جاسوسی بی صدا بدل شده است.

پهپادها به راحتی می توانند در ارتفاع پایین پرواز و تصاویر با وضوح بالا ثبت کنند. حتی آنها تماس های الکترونیکی را شنود کرده یا با کمک سنسورهای حرارتی، حضور افراد را در محیط های بسته تشخیص می دهند. این قابلیت ها، امکان ساخت نقشه های دقیق رفتاری، حرارتی و مکانی از افراد یا سازمان ها را فراهم می کند. در حوزه جنگ اطلاعاتی، داده ها می توانند برای پیش بینی حرکت های نظامی، شناسایی رهبران میدانی یا تجزیه وتحلیل وضع روانی نیروهای دشمن، به کار گرفته شوند.

مطالعه ای که مرکز مطالعات پهپاد در دانشگاه Bard انجام داد، نشان داد دست کم 95 کشور جهان در سال 2023 دارای برنامه های توسعه یا استفاده عملیاتی از پهپادهای نظامی یا اطلاعاتی بوده اند. همچنین، پروژه هایی همانند ARGUS-IS که از سوی وزارت دفاع آمریکا حمایت شده، از مجموعه ای از 368 حسگر کوچک تشکیل شده اند که قادرند همزمان از کل یک شهر تصویر 8/1 گیگاپیکسلی تهیه کرده و به صورت زنده تغییرات را رصد کنند. سیستم از طریق نصب روی پهپاد، فعالیت های افراد در سطح زمین را با دقت چند سانتی متری ثبت می کند.

در چین استفاده از پهپادهای مجهز به فناوری شناسایی چهره به ردیابی اشخاص منجر شده است. گزارش Human Rights Watch (2020) درباره برنامه های نظارتی چین نشان می دهد پهپادها برای ردیابی مسلمانان اویغور در استان سین کیانگ به کار گرفته شده اند. براساس گزارش واشنگتن پست (2020)، برخی از پهپادهای پلیس در آمریکا به نرم افزارهای تشخیص چهره مجهز شده اند که در کنار بانک های اطلاعاتی مجرمانه، به شناسایی فوری افراد در تجمع ها کمک می کند. نکته مهم آن است که این ابزارها در سکوت و بدون آگاهی مردم عمل می کنند. آنها می توانند درون لامپ های خیابانی، خودروهای خودران یا حتی کبوترهای روباتیک (نمونه هایی در چین گزارش شده) پنهان شوند. حسگرها و پهپادها تنها ابزارهای پروازی نیستند، بلکه بخشی از زیرساخت نظارتی جهان آینده اند ؛ جایی که مرز میان امنیت و نظارت، بیش از هر زمان دیگری مخدوش است. اینترنت اشیا (IoT) به ابزاری برای شنیدن و دیدن همه چیز تبدیل شده است. با گسترش تکنولوژی، میلیون ها دستگاه متصل به اینترنت (از یخچال و تروموستات تا دوربین های زنگ در و تجهیزات صنعتی) به منابعی برای ثبت داده ها تبدیل شده اند. براساس گزارش Privacy International (2019) این اطلاعات به صورت خودکار جمع آوری و ارسال می شود، بدون اینکه اطلاع رسانی مشخصی درباره نحوه استفاده از این داده ها صورت بگیرد. این فناوری در محیط های خانگی، صنعتی و شهری به نهادهای دولتی یا شرکت ها این امکان را می دهد که رفتار مصرف کننده یا شهروند را تحلیل کنند. ترکیب پهپادها، حسگرها و اینترنت اشیا ساختاری را ایجاد کرد که در آن نظارت همه جانبه وابسته به مامور و شنود تلفنی نیست، بلکه جمع آوری اطلاعات خودکار، الگوریتمی و چندمنظوره است. سازوکار فناورانه، در عین خدمت به امنیت و نظم، مرزهای حریم خصوصی را به شدت جابه جا کرده و زمینه را برای جاسوسی روزمره و سیستماتیک فراهم کرده است. در چنین شرایطی، تعیین مرز مشخص میان ابزار نظارت قانونی و جاسوسی پنهان، مبهم تر از همیشه شده است.

جاسوسی مدرن به معنای نفوذ فیزیکی به اتاق های دربسته یا شنود تلفن های خطی نیست. رمزشکنی و جنگ سایبری دو ابزار کلیدی در نبرد اطلاعاتی اند که گاه به اندازه یک جنگ نظامی واقعی خسارت بار هستند.

رمزنگاری نخستین خط دفاعی برای حفاظت از اطلاعات حساس بود. همان طور که فناوری رمزنگاری پیشرفت می کند، تلاش ها برای شکستن آن نیز پیچیده می شود. پیشرفت ها در حوزه رایانش کوانتومی، تهدیدی بالقوه برای تمام الگوریتم های رمزنگاری متداول محسوب می شود. کامپیوترهای کوانتومی می توانند از کامپیوترهای کلاسیک، کلیدهای رمزنگاری را بازیابی کنند. جنگ سایبری از نفوذ به ایمیل افراد گرفته تا فلج کردن زیرساخت های حیاتی همانند نیروگاه ها یا موسسه های مالی، جنگی است که در سکوت و بدون شلیک گلوله ای اتفاق می افتد. جاسوسی دیجیتال در دنیای مدرن، به لایه های عمیق از عملیات اطلاعاتی نفوذ کرده است که نمونه های آن در حملات سایبری روسیه به زیرساخت های اوکراین یا حملات سایبری اسراییل به زیرساخت های هسته ای و بانکی ایران مشاهده شده است. همان طور که حملات سایبری با اهداف جاسوسی شدت گرفته، همزمان، رقابت قدرت ها برای شکستن رمزهای آینده نیز صورت گرفته است. آمریکا، چین و اتحادیه اروپا سرمایه گذاری های گسترده در توسعه رایانش کوانتومی انجام داده اند، چرا که این فناوری می تواند بیشتر سامانه های رمزنگاری متداول را بی اثر کند.

با ظهور هوش مصنوعی، حوزه جاسوسی وارد مرحله تازه ای شده است که در آن، نه تنها اطلاعات واقعی، بلکه اطلاعات جعلی با دقت و شباهتی حیرت انگیز تولید می شوند. ابزارهایی همانند دیپ فیک که با استفاده از یادگیری عمیق، چهره یا صدای فردی را تقلید می کنند، امروز تنها برای سرگرمی یا جعل ویدئوهای سلبریتی ها به کار نمی روند. دیپ فیک امروز به ابزار پنهانی در سازمان های اطلاعاتی دولت ها و سازمان های جاسوسی تبدیل شده است. از سال 2019 تاکنون، مواردی از جعل صدای مدیران برای صدور دستورات مالی به مدیران اجرایی در شرکت های بین المللی گزارش شده است. در یکی از این موارد واقعی که در مجله فوربس در سال 2020 منتشر شد، کلاهبرداران با تقلید صدای مدیرعامل یک شرکت انرژی، موفق شدند 243 هزار دلار از حساب شرکت خارج کنند. ابعاد خطرناک این ماجرا زمانی نمایان می شود که این فناوری در خدمت جاسوسان یا نهادهای اطلاعاتی قرار گیرد. در مقاله ای از موسسه بروکینگز (2021)، تحلیلگران هشدار می دهند که دیپ فیک می تواند در عملیات نفوذ سیاسی، تخریب وجهه افراد کلیدی یا حتی تحریک ناآرامی ها مورد استفاده قرار گیرد. در فضای جنگ شناختی، یک ویدئوی جعلی و متقاعدکننده می تواند بیش از یک حمله سایبری آسیب زا باشد. واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در حال تبدیل شدن به ابزارهایی برای آموزش، شبیه سازی عملیات و جاسوسی غیرمستقیم است.

در گزارش ورلد اکونومیک فروم (2023) آمده است، پلت فرم های واقعیت مجازی می توانند نه تنها داده های موقعیت مکانی، بلکه بیومتریک کاربران (همانند حرکت چشم، حالت های چهره و واکنش های عاطفی) را نیز ثبت کنند. در آینده با توسعه این فناوری ها ممکن است حضور در اتاق کنفرانس مجازی، فرصتی برای جاسوسی بر داده های رفتاری و شناختی افراد فراهم کند.

ترکیب دیپ فیک، هوش مصنوعی و واقعیت مجازی، چشم اندازی از آینده را ترسیم می کند که دیگر نمی توان به آسانی بین واقعیت و جعل تمایز قائل شد. به طوری که تشخیص مرز میان ارتباط با هوش مصنوعی و تعامل با انسان واقعی برای افراد تقریباً ناممکن می شود. تکنولوژی ها نه تنها ابزارهای کلاسیک جاسوسی را تکمیل کرده اند، بلکه در حال بازتعریف معنای حقیقت در عملیات اطلاعاتی هستند. تحول فناوری، معادلات سنتی در حوزه اطلاعات و امنیت را به شدت دگرگون کرده است. تکنولوژی هایی همچون هوش مصنوعی مولد، دیپ فیک، اینترنت اشیا، پهپادها و رمزگشایی پیشرفته، جاسوسی را آسان، دقیق، پنهان و پرنفوذ کرده اند. دولت ها، شرکت ها و بازیگران غیردولتی می توانند به کمک این ابزارها به اطلاعات شخصی و راهبردی دست یابند، بدون آنکه حضور فیزیکی در محل داشته باشند. افزایش قدرت نفوذ این ابزارها چالش های متعدد ایجاد می کند. مرز میان جاسوسی نظامی، تجاری و مدنی روزبه روز کمرنگ می شود. به این ترتیب، هویت، اعتماد و امنیت فردی و جمعی زیر سوال رفته است و رقابت فزاینده قدرت های جهانی برای تسلط بر داده ها، تنش ها را تشدید می کند. برای مقابله با این روند، رویکرد ترکیبی همچون بازنگری در مقررات حریم خصوصی و امنیت دیجیتال ، توسعه شفافیت نسبت به نحوه جمع آوری داده ها و اشتراک گذاری آنها و افزایش سواد دیجیتال عمومی نیاز است.