به نقل از روزنامه خراسان، این روزها صحبت های زیادی درباره فیلم پیر پسر ساخته اکتای براهنی مطرح می شود. یکی از این بحث و نظرها به اقتباس این فیلم از شاهنامه فردوسی، رمان برادران کارامازوف اثر فئودور داستایوفسکی و به طور کلی ادبیات روسیه و اسطوره های ایرانی اشاره دارد. ادعایی که اثبات یا رد آن نیاز به بحث و بررسی دقیق تری توسط کارشناسان دارد.

علیرضا قیامتی، استاد زبان و ادبیات فارسی و شاهنامه پژوه خراسانی روز گذشته در صفحه شخصی اش در این باره اظهارنظر و این ادعا را رد کرده و بلکه اقتباس فیلم پیر پسر از شاهنامه را جفا به شاهنامه خوانده است.

ما نوشته قیامتی را با هم مرور می کنیم: به نظر من استفاده از نام شاهنامه در فیلم پیر پسر صرفاً جنبه تبلیغاتی داشته و تلاشی بوده برای بهره برداری از فضای ملی گرایانه و هویت محور حاکم بر بخشی از جامعه که هدف افزایش فروش در گیشه را داشته است.

در ارتباط با این فیلم و ادعای اقتباس آن از شاهنامه، باید گفت که با نگاهی دقیق تر چنین اقتباسی به درستی قابل تشخیص نیست. در این فیلم تنها اشاره ای نمادین به شخصیت ضحاک در قالب خالکوبی روی بدن نقش اصلی فیلم با بازی حسن پورشیرازی شده، یک تابلوی نقاشی از داستان رستم و سهراب نیز به تصویر کشیده شده است و می توان گفت که نشانه ای روشن و ساختاری از اقتباس وجود ندارد. به همین دلیل به کار بردن نام شاهنامه برای چنین اثری را نه تنها نادرست، بلکه نوعی جفا در حق این اثر سترگ حماسی می دانم.

​​​​​​​در مقابل شباهت های این فیلم به نمایش نامه برادران کارامازوف اثر داستایوفسکی و تا حدودی به نمایش نامه ابله بسیار پررنگ تر است. با وجود تفاوت های بنیادین، می توان گفت فیلم در بُن مایه و ساختار به مراتب به برادران کارامازوف نزدیک تر است و می توان آن را اقتباسی آزاد از آن اثر دانست.خالکوبی نمادین و نمای تابلو صرفاً قرینه هایی سطحی هستند که نمی توان آن ها را به معنای اقتباس دانست. همان گونه که می دانیم در شاهنامه، موضوع پسرکشی به شکل روایت شده در فیلم مطرح نیست. در داستان رستم و سهراب، برخلاف برخی برداشت های اشتباه، رستم از هویت واقعی سهراب آگاه نبوده و هنگامی که به حقیقت پی می برد، دچار اندوه و پشیمانی عمیق می شود. چنان چه اگر از ابتدا می دانست، نه چنین مبارزه ای رخ می داد و نه آن واکنش عاطفی شدید در پایان دیده می شد.

در روایت ضحاک نیز مسئله پدرکشی کاملاً متفاوت است. پدر ضحاک مرداس نماد نیکی، اخلاق گرایی و آزادگی است و فردوسی شدیدترین نکوهش های خود را متوجه ضحاک می کند که برخلاف فطرت انسانی، پدر خود را می کشد. این در حالی است که در فیلم مورد بحث پدر قربانی هیچ شباهتی به مرداس ندارد.