نماینده ویژه سابق آمریکا در امور ایران در گفت‌وگویی تفصیلی به تشریح دلایلی شکست تلاش‌های دولت بایدن برای احیای برجام پرداخت و همچنین با تاکید بر اینکه «اقدام نظامی ایالات متحده علیه تاسیسات هسته‌ای ایران یک انتخاب اشتباه بود» خاطر نشان کرد: گزینه نظامی راه‌حل برنامه هسته‌ای ایران نیست.

به گزارش ایسنا، «رابرت مالی» نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در دوران ریاست جمهوری «جو بایدن» که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 برای حصول برجام نیز نقش داشت، در گفت‌وگو با یک رسانه آمریکایی به تکرار ادعای واهی و اثبات نشده غرب و آمریکا مبنی بر اینکه ایران در گذشته در برنامه هسته‌ای خود فعالیت‌های مرتبط با تولید سلاح هسته‌ای داشته است، پرداخت و توضیح داد که هدف «باراک اوباما» (رییس جمهور سابق آمریکا) از مذاکرات هسته‌ای با ایران، این بود که تضمین کند برنامه هسته‌ای این کشور دست کم برای یک بازه 10 ساله محدود می‌شود و اگر تهران بخواهد به دنبال سلاح هسته‌ای برود، زمان گریز هسته‌ای آن تا یک سال به تعویق بیفتد تا واشنگتن برای هر اقدامی علیه ایران فرصت کافی داشته باشد.

او در ادامه گفت‌وگو با ام‌اس‌ان‌بی‌سی و به‌رغم تاکید همیشگی مقامات ایران مبنی بر ماهیت کاملا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای کشور گفت: من اگر به جای سران ایران بودم، تصور می‌کنم که به خود می‌گفتم «به بمب هسته‌ای نیاز دارم». لیبی آن را تسلیم کرد، سپس قذافی سرنگون شد. صدام حسین آن را نداشت. او نیز سرنگون شد اما کره شمالی آن را دارد و در امان مانده است.

مجری شبکه ام‌اس‌ان‌بی‌سی در اینجا به اوکراین اشاره و خاطر نشان کرد که کی‌یف سلاح‌هایی داشت که به‌عنوان بخشی از یک توافق در اوایل دهه 1990 تسلیم شدند و ببینید اکنون چه اتفاقی برای اوکراین افتاد.

واشنگتن بیش از اندازه از تحریم‌ها استفاده کرده است

راب مالی به خواسته طرف ایرانی در مذاکرات هسته‌ای دوران اوباما اشاره کرد و با تاکید بر اینکه از نظر او، واشنگتن بیش از اندازه از تحریم‌ها استفاده کرده است، اظهار داشت: آنها به دنبال کاهش تحریم‌ها بودند. منظورم تحریم‌های ویرانگر و فلج‌کننده اقتصادی است که یکی از میراث‌های دولت اوباما، چه خوب و چه بد، است. ما می‌توانیم ساعت‌ها در مورد ارزش اخلاقی، معنوی و سیاسی تحریم‌ها صحبت کنیم، که به نظر من بیش از حد مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اگرچه ایرانی‌ها به دنبال برداشته شدن این تحریم‌ها هستند اما من فکر می‌کنم جایی که اغلب اشتباه می‌کنیم، این است که تصور می‌کنیم تهدید به تحریم و اعمال تحریم‌ها برای تسلیم کردن یک کشور کافی است.

او افزود: مطمئناً این چیزی بود که رییس جمهور ترامپ فکر می‌کرد و همچنین برخی دیگر، برخی از دموکرات‌ها در طول سال‌های گذشته فکر می‌کردند؛ اینکه حداکثر اجبار، تحریم‌ها، تهدید به مداخله نظامی، سبب می‌شود ایران از آنچه دارد دست بکشد. خودتان را جای آنها بگذارید. دقیقاً به این دلیل که آنها احساس فشار می‌کنند، قرار نیست تنها دارایی خود را فقط به دلیل اجبار از دست بدهند. آنها در ازای آن چیزی می‌خواهند.

ایران روی پای خود ایستاده است

مقام سابق آمریکایی در پاسخ به سوالی درباره دشمنی میان ایران و رژیم صهیونیستی، به‌ویژه که این رژیم تنها دارنده سلاح هسته‌ای در منطقه به شمار می‌آید، درحالی‌که هرگز آن را به‌طور رسمی نپذیرفته، عضو ان‌پی‌تی نیست و هیچ کشوری هم درباره آن صحبت نمی‌کند، گفت: ایرانی‌ها این بنیان ایدئولوژیک ضد اسراییل و ضد آمریکا بودن را دارند اما فقط اسراییل نیست که برای آنها تهدید به شمار می‌آید. منظورم این است که ایران، همان‌طور که گفتم، در طول جنگ ایران و عراق، عراقی که توسط ایالات متحده، کشورهای خلیج فارس، اروپایی‌ها و روسیه حمایت می‌شد، واقعاً تقریباً روی پای خود ایستاده بود. بنابراین، شما در مورد چنین کشوری صحبت می‌کنید.

او افزود: سپس در سال‌های بعد، ایالات متحده را در مرز خود در افغانستان دارد، در سال‌های بعد (آمریکا) هنوز در عراق است. بنابراین، تا حدودی قدرت‌های هسته‌ای از دو طرف، پاکستان و هند، آن را احاطه کرده‌اند. بنابراین فکر نمی‌کنم فقط مربوط به اسراییل باشد. در واقع، اسراییل قطعاً به عنوان یک مؤلفه ایدئولوژیک انقلاب اهمیت دارد و اینجاست که می‌شنوید، اسراییلی‌ها و دیگران دو چیز می‌گویند که کنار هم گذاشتن آنها بسیار دشوار است؛ از یک طرف می‌گویند ایران یک رژیم متعصب و غیرمنطقی است که اگر سلاح هسته‌ای داشته باشد، می‌تواند علیه اسراییل از آن استفاده کند. از طرف دیگر، آنقدر منطقی هست که تسلیم فشار، اجبار و تهدید شود. بنابراین، یکی را انتخاب کنید. هر دو با هم نمی‌شود.

سیاست منطقه‌ای ایران ثابت است

مالی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ام‌اس‌ان‌بی‌سی به انتقادها علیه برجام که می‌گفتند طرف آمریکایی با ساده لوحی به ایران اعتماد کرده است، پرداخت و تاکید کرد که برعکس، این توافق بر اساس لایحه‌های پیچیده شفاف‌سازی و تضمین‌های کارشناسی شده بنا شد.

او گفت: در مورد برجام، برخی می‌گویند که به اندازه کافی سختگیرانه نبود اما کارشناسان هسته‌ای در آن زمان و متخصصان بی‌طرف اذعان دارند که این توافق آنچه را که گفته بود، انجام داد، یعنی محدود برنامه هسته‌ای ایران برای 10 سال و دور نگهداشتن آن از بمب حداقل برای یک سال.

وی خاطر نشان کرد: منتقدان توافق که طرفدار گزینه نظامی هستند، اکنون می‌بینند که اقدام نظامی برنامه هسته‌ای ایران را به آن اندازه یا خیلی بیشتر به عقب برنمی‌گرداند. حتی آنها که انتقاد می‌کردند که لغو تحریم‌ها منابع مالی لازم را به ایران می‌داد تا صرف سیاست‌های منطقه‌ای خود برای حمایت از حماس و حزب‌الله کند و برنامه موشکی‌اش را توسعه دهد، باید بدانند که این‌ها، همیشه اولویت‌های ایران هستند. آنها حتی تحت تحریم‌ها نیز پول خود را صرف چیزی می‌کردند که اهداف امنیت ملی خود می‌دانستند. اما چه تحریم باشد چه نباشد، آنها این کار را می‌کردند و بدون تحریم، تنها پول بیشتری برای انجام آن داشتند.

اسراییل دوست ندارد ایران با اروپا و آمریکا تعامل داشته باشد

راب مالی تاکید کرد: بنابراین، فکر می‌کنم اسراییل از چشم‌انداز ایرانی که بهتر باشد، معاملات اقتصادی بین‌المللی بیشتری با اروپا، شاید با ایالات متحده داشته باشد، خوشش نمی‌آمد، زیرا رابطه‌شان با ایران چیزی بود که آنها آن را تهدید می‌دانستند و هر کاری از دستشان بر می‌آمد برای خنثی کردن آن (برجام) انجام دادند.

او ادامه داد: همان‌طور که مشاهده کردید، اسراییلی‌ها در دوران اوباما نتوانستند کار چندانی انجام دهند و در دوران ریاست جمهوری ترامپ موفق‌تر بودند که فکر می‌کرد ایران تحت کارزار فشار حداکثری از برنامه هسته‌ای خود دست می‌کشد یا شبکه متحدانش را رها می‌کند و به میز مذاکره می‌آید و تسلیم می‌شود. این اتفاق نیفتاد. وقتی به نمودارها نگاه می‌کنید، چگونگی آن کاملاً واضح است. از سال 2018 و با خروج ترامپ از برجام، برنامه هسته‌ای ایران، سطح غنی‌سازی، تعداد سانتریفیوژها، تحقیقات و توسعه‌ها، همه چیز به تدریج منفجر شد.  

ایران و آمریکا به شدت به دنبال احیای برجام نبودند!

مالی که در دوران ریاست جمهوری بایدن مسئول بازگرداندن برجام بود، درباره دلیل شکست تلاش‌های واشنگتن برای احیای این توافق توضیح داد: باور من این است که هر دو طرف با این توافق موافق بودند اما به شدت به دنبال آن نبودند. زیرا آنها می‌توانستند بدون آن زندگی کنند و احساس می‌کردند که طرف مقابل بیشتر از آنها به آن نیاز دارد. فکر می‌کنم آنها در هر دو مورد اشتباه کردند. فکر می‌کنم هر دو بیشتر از آنچه فکر می‌کردند به آن نیاز داشتند و هر دو، میزان تمایل طرف مقابل به توافق را زیاده از حد ارزیابی کردند. بنابراین، ما دیر دست به کار شدیم و زمانی هم که مذاکره کردیم، طرف ایرانی از ما خواست به آنها تضمین دهیم که اتفاق 2018 دیگر تکرار نخواهد شد و ایالات متحده یک بار دیگر توافق را کنار نخواهد گذاشت.  

وی افزود: پاسخ ما غیرمستقیم بود، زیرا آنها به‌طور مستقیم با ما صحبت نمی‌کردند. اینکه ما نمی‌توانیم به شما تضمینی بدهیم. هیچ چیزی در قانون ایالات متحده وجود ندارد که مانع رییس جمهور آینده شود، حتی اگر ما آن را به یک معاهده تبدیل کنیم. با نگاه به گذشته، مطمئن نیستم که چه چیزی لازم بود تا آنها موافقت کنند که یک بار دیگر برنامه خود را محدود کنند، با این بازرسی‌های سرزده موافقت و سپس توافق را امضا کنند و فقط ببینند که چه اتفاقی برایشان می‌افتد.

ترامپ نتوانست ایران را تسلیم کند

مقام سابق دولت آمریکا در بخش دیگری از این گفت‌وگو، به مذاکرات هسته‌ای تهران و واشنگتن در دوران دوم ریاست جمهوری ترامپ پرداخت و عملکرد «استیو ویتکاف» فرستاده ویژه رییس جمهور آمریکا در امور غرب آسیا که هدایت این مذاکرات را از سوی واشنگتن بر عهده داشت، «خوب» توصیف کرد اما در عین حال ترامپ را به دلیل «ویژگی‌های خود بزرگ‌بینی او و اینکه احساس می‌کند به هیچ کس مدیون نیست» را دلیل ناکامی او در سیاست خارجی دانست.

مالی بیان کرد: آنها چند ماه زمان داشتند اما ایرانی‌ها تسلیم نشدند. آنها از حق غنی‌سازی خود صرف نظر نکردند، چیزی که در مقطعی از آنها خواسته شده بود. سپس او از سوی جنبش ماگا، از سوی دیگران در حزب جمهوری‌خواه، از سوی اسراییل فشارهای متقابلی را دریافت می‌کرد و این گزینه به او ارائه شد که شما می‌توانید اولین رییس جمهور آمریکا باشید که کاری را انجام می‌دهد که هیچ کس دیگری خوابش را نمی‌دید، یعنی خلاص شدن از برنامه هسته‌ای با استفاده از این بمب شگفت‌انگیز؛ این بمب اولین باری است که در زمان جنگ استفاده خواهد شد و فوق‌العاده است و سپس دستان شما بسیار قوی‌تر خواهد بود تا ایرانیان را به تسلیم شدن به روشی که شما می‌خواهید، وادار کنید.

ایرانی‌ها احتمالاً بیش از گذشته خواهان بمب هستند

او گفت: ترامپ می‌دانست که نمی‌تواند اسراییلی‌ها را متوقف کند، پس تصمیم گرفت که این کار را خودش انجام دهد. اکنون شاهد این هستیم که هر سه طرف اعلام پیروزی می‌کنند. منظورم این است که اوضاع خیلی مبهم است. به نظر من، با فروکش کردن گرد و غبار، ما در شرایطی هستیم که ایرانی‌ها احتمالاً بیش از گذشته خواهان بمب هستند. اکنون در مقایسه با گذشته نظارت کمتری بر برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. ما نسبت به گذشته اطلاعات کمتری در مورد کارهایی که آنها انجام می‌دهند داریم، زیرا نمی‌دانیم اورانیوم غنی‌شده را کجا قرار می‌دهند. نمی‌دانیم که آیا اورانیوم غنی‌شده دارند یا چقدر از آن را نگه داشته‌اند.

راب مالی تاکید کرد: بنابراین، گزینه نظامی به دلایل مختلف، گزینه اشتباهی بود. این گزینه به‌طور کامل مشکل را حل نمی‌کند. منجر به انواع عدم قطعیت‌ها و نتایج غیرقابل پیش‌بینی می‌شود که فکر می‌کنم ما نه تنها در روزها، هفته‌ها، بلکه در ماه‌ها و سال‌های آینده با آنها زندگی خواهیم کرد. به همین دلیل، فکر می‌کنم که این گزینه اشتباهی بود که باید انتخاب می‌شد، اما نمی‌گویم که انتظار دارم ایران به این زودی‌ها به بمب دست یابد. فکر می‌کنم همان‌طور که رییس جمهور گفت، احتمالاً این موضوع در اولویت آنها نیست، اما معتقدم ما بذر کشوری را کاشته‌ایم که فکر می‌کند «ممکن است مجبور به انجام این کار باشیم، زیرا هیچ چیز دیگری جواب نداده است».

حملات منجر به قیام مردم نشد

او در ادامه گفت: من فکر می‌کنم که باید در مراحل کوتاه و بلند مدت به این اقدام فکر کنیم. منظورم افرادی است که فکر می‌کردند حملات اسراییل به ایران منجر به قیام مردم خواهد شد. بدیهی است که آنها اشتباه می‌کردند. منظورم این است که وقتی توسط کشور دیگری بمباران می‌شوید، وقتی نه فقط تأسیسات هسته‌ای، بلکه بیمارستان‌ها بمباران می‌شود و کشتار غیرنظامیان اتفاق می‌افتد، شرایط فرق می‌کند. من دوستان زیادی دارم، ایرانی-آمریکایی‌هایی که اینجا زندگی می‌کنند و اعضای خانواده‌شان در خانه می‌گفتند که چه اتفاقی دارد می‌افتد و «ما داریم ملی‌گراتر می‌شویم». بنابراین، این اگرچه لزوماً به معنای حمایت از نظام نیست، به معنای حمایت از ایران است.

این مقام سابق آمریکایی تاکید کرد: به‌ویژه وقتی صحبت از تغییر نظام در کشوری می‌شود، ما سوابق بسیار وحشتناکی در انجام آن داریم. از طرفی دیگر در داخل نیز نظامی داریم که برای زنده ماندن، آماده مردن است.