خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد _ علی فروزان فر؛ گروه محصولات شیمیایی با 68 نماد و سهمی قابل توجه از ارزش بازار، بزرگ‌ترین گروه بازار سرمایه ایران به شمار می‌رود. در یک ماه گذشته و هم‌زمان با افت شاخص کل، عملکرد این صنعت نیز تحت تأثیر قرار گرفته است. این گزارش با بررسی داده‌های معاملاتی، وضعیت صفوف فروش، و بازدهی نمادهای مختلف در سه مقطع کلیدی بازار، تلاش دارد تصویری روشن از وضعیت فعلی و مسیر طی‌شده این صنعت ارائه کند.

بعد از گزارش عملکرد صنعت فلزات اساسی در ادامه به بررسی عملکرد صنعت محصولات شیمیایی خواهیم پرداخت.

بررسی ارزش بازار صنعت محصولات شیمیایی

بررسی تازه‌ترین وضعیت صنعت محصولات شیمیایی در بازار سرمایه نشان می‌دهد که 5 شرکت بزرگ این گروه بیش از 58 درصد از کل ارزش بازار آن را در اختیار دارند؛ وضعیتی که حاکی از تمرکز قابل‌توجه در این صنعت است.

ارزیابی ارزش بازار 68 شرکت فعال در صنعت محصولات شیمیایی، بر اساس قیمت‌های پایانی منتهی به 25 تیر 1404، نشان می‌دهد که مجموع ارزش بازار این صنعت به بیش از 2,630 هزار میلیارد تومان (همت) رسیده است.

58 درصد از بازار در اختیار 5 سهم

در صدر فهرست بزرگترین شرکت‌های این گروه، 5 نماد «فارس»، «نوری»، «پارسان»، «تاپیکو» و «پارس» قرار دارند که به ترتیب با ارزش بازار 744، 250، 212، 170 و 168 همتی، در مجموع 1546 همت از ارزش کل صنعت را به خود اختصاص داده‌اند؛ رقمی معادل 58.7 درصد کل بازار این گروه. این بدان معناست که تنها این پنج شرکت، بیش از 1.5 برابر مجموع ارزش 63 شرکت دیگر صنعت محصولات شیمیایی ارزش‌گذاری شده‌اند.

پس از این 5 سهم، 19 شرکت بزرگ دیگر با ارزش بازاری بین 13 تا 155 همت در این گروه حضور دارند که مجموعاً 970 هزار میلیارد تومان ارزش دارند و سهمی معادل 37 درصد از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

در طبقه‌بندی شرکت‌های با اندازه متوسط، 32 شرکت با ارزش بازاری بین یک تا 10 همت دیده می‌شود که مجموع ارزش آن‌ها حدود 107.4 هزار میلیارد تومان است؛ این شرکت‌ها در مجموع تنها 4 درصد از ارزش بازار این صنعت را تشکیل می‌دهند.

همچنین، 12 شرکت کوچک با ارزش بازار بین 180 تا 1,000 میلیارد تومان نیز در این گروه حضور دارند که مجموع ارزش آن‌ها به 6.3 هزار میلیارد تومان می‌رسد؛ یعنی تنها 0.24 درصد از ارزش کل صنعت.

کوچک‌ترین شرکت‌های این صنعت نیز شامل نمادهای شسم، جهرم، فسا، داراب و شتولی هستند که به ترتیب با ارزش‌های بازار 184، 233، 239، 254 و 343 میلیارد تومان، در پایین‌ترین رده جدول ارزش بازار گروه قرار دارند.

جدول ارزش شرکت‌های صنعت محصولات شیمیایی

افت اولیه قیمت سهام در گروه محصولات شیمیایی در نخستین فاز اصلاح بازار

بررسی بازدهی 68 نماد فعال در صنعت محصولات شیمیایی نشان می‌دهد که در هر سه مقطع بحرانی بازار —شامل افت اولیه، بازگشت نسبی، و بازدهی نهایی— بخش قابل‌توجهی از این نمادها یا ضعیف‌تر از شاخص کل عمل کرده‌اند یا عملاً از موج بازگشت بازار بی‌نصیب مانده‌اند.

در نخستین بازه زمانی، یعنی از تاریخ بازگشایی بازار پس از وقفه جنگ تا رسیدن شاخص کل به کف خود (7 تا 18 تیر)، شاخص کل بورس با کاهش 11.7 درصدی همراه شد. در این مدت، اکثر نمادهای شیمیایی افت بیشتری از شاخص کل را تجربه کردند.

طبق بررسی آمار معاملات، 27 نماد (نزدیک به 40 درصد از کل شرکت‌های این گروه) بیش از 11.7 درصد افت داشتند. از جمله این نمادها می‌توان به کربن (منفی 17.34 درصد)، شسینا (منفی 17.33 درصد)، شبصیر (منفی 17.08 درصد) و وپترو (منفی 16.75 درصد) اشاره کرد؛ افت‌هایی که نشان‌دهنده فشار سنگین فروش و بی‌اعتمادی اولیه بازار نسبت به این گروه هستند.

در مقابل، 41 نماد دیگر (حدود 60 درصد) افتی کمتر از شاخص کل ثبت کردند. در این گروه نمادهایی چون شکبیر (افت 1.98 درصد)، شلرد (5.23 درصد) و خراسان (5.31 درصد)، افت کمتری داشتند. با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که این عملکرد بهتر در مواردی نه به دلیل حمایت یا عملکرد خوب، بلکه ناشی از بسته بودن نمادها (مانند شفارا و شیران) یا صف فروش ممتد و عدم تحقق حجم مبنا (در حدود 15 نماد) بوده است لذا عملکرد بهتر در این نمادها عمدتاً به دلیل پایین بودن نقدشوندگی یا عدم تکمیل معاملات روزانه در آن دوره بوده است.

جدول زیر، بازدهی نمادهای مختلف صنعت محصولات شیمیایی را در بازه 7 تا 18 تیر به‌تفکیک نشان می‌دهد.

ضعف بازگشت صنعت شیمیایی در فاز حمایت از بازار

در دومین بازه زمانی بررسی‌شده، یعنی فاصله 18 تا 25 تیر که هم‌زمان با رشد نسبی 5.7 درصدی شاخص کل بورس بود، صنعت محصولات شیمیایی نتوانست همراهی مناسبی با این بازگشت نسبی بازار داشته باشد.

در این بازه، تنها 10 نماد از مجموع 68 شرکت فعال در این صنعت (معادل 15 درصد) بازدهی‌ای بالاتر از شاخص کل ثبت کردند. در صدر این فهرست، شپدیس با بازدهی 12.07 درصدی قرار دارد. پس از آن، نمادهای بوعلی (10.81 درصد)، شپاکسا (8.92 درصد)، فارس (8.45 درصد) و شکام (8.26 درصد) قرار گرفته‌اند.

در مقابل، 27 نماد (معادل 40 درصد) در این بازه بازدهی‌ای کمتر از 5.7 درصد داشتند و 31 نماد دیگر (45 درصد از صنعت) یا عملکرد منفی نشان دادند یا اساساً معامله‌ای نداشتند. از جمله نمادهای دارای بازدهی منفی می‌توان به شلرد (منفی 6.89 درصد)، شگستر (منفی 6.09 درصد) و شلعاب (منفی 5.66 درصد) اشاره کرد.

در میان نمادهای بدون بازدهی، همچنان 15 نماد در وضعیت صف فروش قرار دارند که در تمام این دوره بدون معامله مؤثر (کمتر از حجم مبنا یا حتی صفر!) بوده‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های این صنعت، حتی در فاز بازگشت بازار نیز از نگاه سرمایه‌گذاران، فاقد جذابیت بوده‌اند.

جدول زیر، بازدهی نمادهای مختلف صنعت محصولات شیمیایی را در بازه 18 تا 25 تیر به تفکیک نشان می‌دهد.

بازدهی نهایی صنعت شیمیایی در دوره پس از جنگ؛ عملکردی پایین‌تر از شاخص کل

در سومین و مهم‌ترین بخش این تحلیل، بازدهی تجمیعی نمادهای صنعت محصولات شیمیایی از زمان بازگشایی بازار پس از جنگ تا پایان معاملات 25 تیر بررسی شده است؛ بازدهی‌ای که نمایانگر مجموع مقاومت، ریزش و بازیابی هر نماد در مواجهه با بحران اخیر بازار سرمایه است.

عملکرد کلی پایین‌تر از شاخص کل

در حالی که شاخص کل بورس تهران در این دوره 6.7 درصد کاهش یافت، تنها 13 نماد از گروه محصولات شیمیایی (معادل 19 درصد) توانستند افت کمتری از شاخص کل را تجربه کنند. این در حالی است که 37 نماد (حدود 54 درصد) عملکردی ضعیف‌تر از شاخص کل داشته‌اند و یک نماد یعنی شاراک تقریباً به اندازه شاخص کل کاهش یافته است.

علاوه بر این، 16 نماد (معادل 23 درصد) یا به علت بسته بودن نماد (مانند شفارا و شیران) معامله‌ای نداشتند یا به دلیل تداوم صف فروش و عدم پر شدن حجم مبنا، با وجود کاهش قیمت، افت ثبت‌شده رسمی کمتری نشان داده‌اند.

بدترین و بهترین‌های صنعت شیمیایی در عملکرد کل

در بین شرکت‌های دارای افت سنگین، شسینا با بازدهی منفی 20.97 درصد، شکربن با منفی 18.63 درصد و کرماشا با منفی 18.17 درصد، در صدر بدترین عملکردهای صنعت شیمیایی قرار دارند.

پس از آن‌ها، نمادهای شصدف (منفی 17.34 درصد)، شاروم (منفی 17.1 درصد)، شفام (منفی 16.87 درصد) و شدوص (منفی 16.39 درصد) نیز بازدهی‌هایی به‌مراتب ضعیف‌تر از شاخص کل ثبت کرده‌اند.

در سوی دیگر، نماد پاکشو با افت 0.28 درصدی، بهترین عملکرد را در بین تمام نمادهای معامله‌شده این صنعت به خود اختصاص داده است. پس از آن، نمادهای شگامرون، مارون و بوعلی به‌ترتیب با افت‌های 2.1، 2.3 و 2.4 درصدی در رده‌های بعدی قرار دارند.

جدول زیر، بازدهی نمادهای مختلف صنعت محصولات شیمیایی را در بازه 7 تا 25 تیر به تفکیک نشان می‌دهد.

5 نماد صنعت شیمیایی همچنان در صف فروش قفل هستند

یکی از نشانه‌های رکود عمیق در بخشی از نمادهای صنعت محصولات شیمیایی، تداوم صف فروش در برخی نمادها طی کل دوره معاملاتی پس از بازگشایی بازار است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد 15 نماد از این صنعت، در فاصله 7 تا 25 تیر، نه‌تنها از موج بازگشت نسبی بازار بهره‌مند نشده‌اند، بلکه تا پایان دوره در صف فروش باقی مانده‌اند و عملاً معاملات آن‌ها قفل شده است.

این نمادها شامل دهدشت، شستان، شکف، زنجان، شفارس، شپترو، فسا، شصفها، شمواد، کازرو، جهرم، داراب، شسم، ممسنی و شتولی هستند.

تداوم صف فروش در این نمادها بیانگر آن است که بخشی از بازار همچنان درگیر بی‌اعتمادی شدید سرمایه‌گذاران است و نقدشوندگی این سهام حتی در دوره بازگشت نسبی نیز بازیابی نشده است.

تحلیل معاملات صنعت محصولات شیمیایی

در مجموع، بررسی عملکرد صنعت محصولات شیمیایی در سه بازه بحرانی اخیر بازار سرمایه نشان می‌دهد که این صنعت، برخلاف وزن سنگین و سابقه تأثیرگذاری‌اش در بازار، در تمامی مراحل بحران اخیر عملکردی ضعیف‌تر از شاخص کل از خود نشان داده است. چه در دوره ریزش اولیه، چه در فاز بازگشت نسبی و چه در ارزیابی نهایی، اکثریت نمادهای این صنعت یا با افتی بیشتر از شاخص مواجه شدند یا از موج بازگشت بازار عقب ماندند.

این وضعیت نشان‌دهنده تضعیف انتظارات بازار نسبت به آینده شرکت‌های این گروه و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به توان بازیابی آن‌ها در شرایط بحرانی است. تداوم صف فروش در بخش قابل‌توجهی از نمادها تا پایان دوره نیز بر این تحلیل صحه می‌گذارد و می‌تواند زنگ هشداری برای بازنگری در ارزندگی، نقدشوندگی و سیاست‌های حمایتی از این صنعت محسوب شود.

بعد از گزارش عملکرد صنعت فلزات اساسی و صنعت محصولات شیمیایی در گزارش بعدی به بررسی عملکرد گروه سرمایه‌گذاری‌ها خواهیم پرداخت.