با وجود ادعای رهگیری بخش عمده ای از این تهدیدات، تصاویر و گزارش های میدانی از اصابت چندین موشک به اهداف حساس حکایت داشت؛ موضوعی که باردیگر پرسش هایی اساسی درباره کارآمدی واقعی این سامانه دفاعی و توان بازدارندگی آن مطرح می سازد.

سامانه "گنبد آهنین" که پس از جنگ 2006 لبنان توسعه یافت، در سال 2011 عملیاتی شد و به عنوان خط دفاعی اول اسراییل در برابر راکت ها و موشک های کوتاه برد عمل می کند. این سامانه شامل رادار رهگیر، واحد فرماندهی و کنترل، و پرتابگرهایی است که موشک های رهگیر "تامیر" را شلیک می کنند. برد پوشش آن حدود 70 کیلومتر است و به طور خاص برای رهگیری اهدافی طراحی شده که به سوی مناطق پرجمعیت در حال حرکت اند.

براساس داده های رسمی، گنبد آهنین دارای نرخ موفقیت بالای 90 درصد است، اما این رقم تنها شامل راکت هایی است که سامانه تشخیص می دهد به مناطق پرخطر اصابت می کنند. در واقع، بسیاری از موشک هایی که به بیابان یا مناطق غیرمسکونی می افتند، رهگیری نمی شوند. همچنین هر موشک رهگیر حدود 50 هزار دلار هزینه دارد، موضوعی که استمرار درگیری ها را برای اسراییل از نظر اقتصادی دشوارتر می کند.

در حمله خرداد 1404، ایران بار دیگر از تاکتیک ترکیبی خود بهره گرفت: نخست، صدها پهپاد انتحاری با بردهای متفاوت به سوی آسمان اسراییل گسیل شدند. این پهپادها که عمدتاً از مسیرهای دور و با ارتفاع پایین حرکت می کنند، برای سامانه های پدافندی نظیر گنبد آهنین هدفی دشوار به شمار می آیند. در مرحله دوم، ایران موشک های بالستیک کوتاه برد و میان برد را به پرواز درآورد. این موشک ها دارای سرجنگی های سنگین و دقت نسبتاً بالا هستند.

این ترکیب فنی، نوعی اشباع پدافندی ایجاد می کند که به سامانه های دفاعی اسراییل فشار وارد کرده و امکان نفوذ برخی از موشک ها را فراهم می سازد. در حمله خرداد، تصاویری از اصابت به انبارهای سوخت، پایگاه های نظامی و اختلال در سامانه برق رسانی مناطقی از حیفا و بئرشبع منتشر شد. تحلیلگران معتقدند ایران با بهره گیری از موج های پیاپی حمله، توانسته لایه های دفاعی اسراییل را حداقل در چند نقطه پشت سر بگذارد.

رسانه های اسراییلی و غربی غالباً بر موفقیت گنبد آهنین تأکید دارند اما برخی رسانه های منطقه ای و حتی تحلیلگران غربی ضمن پذیرش موفقیت نسبی سامانه های پدافندی، تأکید کرده اند که "نرخ رهگیری بالا" لزوماً به معنای ناکامی دشمن نیست. به ویژه در صورتی که حتی یک یا دو موشک بتوانند به اهداف استراتژیک اصابت کنند، اثر روانی و عملیاتی قابل توجهی بر جای خواهد گذاشت.

در مقابل، انتشار تصاویر، ویدیوها درباره حملات دو شب گذشته گویای آن است که سامانه گنبد آهنین در برابر حملات ایران "ناکام" بوده و بسیاری از اهداف مورد نظر ایران به درستی انجام شده اند.

اولین و بارزترین ضعف گنبد آهنین، محدودیت برد عملیاتی آن است. این سامانه تنها توان مقابله با راکت ها و موشک های کوتاه برد را دارد و برای مقابله با موشک های بالستیک یا کروز به سامانه های مکمل مانند آررو و دیوید اسلینگ نیاز است. دومین نقطه ضعف، ظرفیت محدود سامانه در رهگیری هم زمان چند هدف است. در صورتی که تعداد پرتابه ها از آستانه خاصی بیشتر شود، احتمال عبور برخی از آن ها افزایش می یابد.

مسئله سوم، هزینه بالای هر رهگیری است. درحالی که ایران از پهپادهایی با هزینه چند هزار دلار استفاده می کند، اسراییل مجبور است از موشک هایی چند ده هزار دلاری برای مقابله استفاده کند. این معادله نابرابر به مرور توان اقتصادی طرف مدافع را تحلیل می برد.

حمله خرداد 1404 نه تنها از نظر نظامی بلکه از نظر روانی نیز اهمیت داشت. ایران با نمایش توان هماهنگ در حملات دوربرد، به ویژه با استفاده از پهپادهای انتحاری و موشک های نقطه زن، نشان داد که قادر به تهدید عمق جغرافیایی اسراییل است. این نمایش قدرت می تواند موازنه بازدارندگی را تغییر داده و اسراییل را در محاسبات راهبردی دچار تردید کند.

از سوی دیگر، در حالی که گنبد آهنین همچنان نقشی حیاتی در کاهش خسارات دارد، اثبات شد که این سامانه نمی تواند به تنهایی در برابر تهدیدات پیچیده و چندلایه عمل کند. همین موضوع ممکن است اسراییل را وادار کند به جای اتکای صرف به دفاع، راهکارهای دیپلماتیک و تنش زدا را نیز مدنظر قرار دهد.

حمله خرداد 1404 ایران به اسراییل، مرحله ای جدید در معادلات نظامی و روانی منطقه رقم زد. در این نبرد نامتقارن، ایران توانست با اتکا به فناوری های بومی و تاکتیک اشباع پدافندی، ضعف هایی در سامانه گنبد آهنین نمایان سازد. این واقعیت که موشک ها و پهپاد های ایرانی موفق به عبور از پدافند پیشرفته اسراییل شدند، گواهی بر قدرت فزاینده تسلیحات ایرانی و ضرورت بازنگری در باور به شکست ناپذیری گنبد آهنین است. در آینده، موازنه بازدارندگی در منطقه احتمالاً بیش از هر زمان دیگری به توان سایبری، اطلاعاتی و تسلیحاتی طرفین بستگی خواهد داشت؛ جایی که ایران نشان داده آماده بازیگری فعال است.